"Szkoła pozbawiona karności to młyn bez wody"- problem dyscypliny szkolnej w czasach przedrozbiorowych

• Authors: Szady Joanna

Title variants

EN

: School without discipline is like a mill without water"- the problem odf school discipline during the periodd befor the partitions

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

EN

School discipline during the period before the partitions is most frequently identi-fied with physical punishments, which is done without considering the broad histori-cal context of this phenomenon whereas the role and position of a child in the socie-ties of particular epochs varied. The evolution of the concept of a child’s world was accompanied by the evolution of views on the figure of the teacher and on the school system. In the period between the 16th and 18th centuries, the views of humanistic writers on exceptional needs of childhood were spread. Humanistic pedagogy rejected discipline based on corporal punishments and replaced it with affecting honour and ambition and with motivation by means of prizes, praises and cooperation. Such views can be found in foreign treatises, for example by Desiderius Erasmus of Rotterdam, Thomas Moore, J.L. Vives, F. Rabelais, M. Montaigneand and Polish ones, for instan-ce by A. Frycz Modrzewski, M. Rej, E. Gliczner, S. Petrycy. An effect on changes in the discipline of modern school was also brought by the Reformation, which caused the development of the interior discipline even strengthe-ned by dividing students into school classes and by the spread of textbooks. Since then, modern discipline was reflected in observing of the school rules and regulations and in limiting corporal punishments for the benefit of better organization of the students’ time. Such a model was applied by Protestant and Catholic colleges alike, the latter including Jesuit and Piaris colleges. The views of J.A. Komeński on the need to properly choose the methods and techniques of teaching adjusted to age (e.g. visual method) belonged to the current of searching for new forms of disciplining the stu-dents. According to J.A. Komeński, discipline used in moderation was based on the assumption that school without discipline is like a mill without water… because when a mill lacks water, it stops and if discipline should be removed from school then eve-rything has to stop. The mild current in education and teaching can also be found in the pedagogical theory of the Enlightenment, which preferred affective relations with the teacher instead of fear (the views of J. J. Rousseau) and the need to raise the tea-chers’ professional qualifications (S. Konarski, G. Piramowicz). The Commission of National Education, which determined the teacher’s duties as well as rights and privi-leges, played a special role in the process of the creation of the teacher’s profession.

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2012
• Volume: 117
• Pages: 91-103

Contributors

author

Szady Joanna

References

• Ariès Philippe, Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach, Marabut, Gdańsk 1995
• Beauvais Vincenty, Uzasadnienie surowych kar cielesnych, w: Materiały do ćwiczeń z historii wychowania, [wybór S. Kot], Wydawnictwo Żak, Warszawa 1994, cz. 1, s. 59-62
• Bieńkowski Tadeusz, Jan Amos Komeński o nauczaniu i wychowaniu, WSH, Pułtusk 1998
• Bobrowska-Nowak Wanda, Historia wychowania przedszkolnego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978
• Chachaj Jacek, Łacińskie szkolnictwo parafialne na Rusi Koronnej od XVI do XVIII wieku, TN KUL, Lublin 2003
• Dyscyplina w wychowaniu, w: Pedagogika. Leksykon PWN, red. Bogusław Milerski, Bogusław Śliwerski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 50-50
• Erazm z Rotterdamu, Pisma moralne, w: Teksty źródłowe do dziejów wychowania, cz. III. Odrodzenie, oprac. Stefan Możdżeń, Dom Wydawniczy Strzelec, Kielce 1993, s. 5-25
• Fijałkowski Adam, Orbis pictus – Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego, Warszawa 2008
• Fijałkowski Adam, Szkoła i wychowanie między ideami a rzeczywistością według Jana Amosa Komeńskiego, w: Szkoła polska od średniowiecza do XX wieku między tradycją a innowacją, red. Irena Szybiak, Adam Fijałkowski, Janina Kamińska przy współpracy Katarzyny Buczek, Uniwersytet Warszawski/Wydział Pedagogiczny, Warszawa 2010, s. 41-72
• Gliczner Erazm, Książki o wychowaniu dzieci, w: Stefan Ignacy Możdżeń, Historia wychowania. Wybór źródeł, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP Spółka z o.o., Kielce 1998, cz. III: Odrodzenie, s. 90-96
• Główka Dariusz, Staropolscy kaznodzieje o wychowaniu dzieci, w: Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, red. Maria Dąbrowska, Andrzej Klonder, cz. 1: Od średniowiecza do wieku XVIII, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2002, s. 109-114
• Kitowicz Jędrzej, Opis obyczajów za panowania Augusta III, w: Teksty źródłowe do dziejów wychowania, cz. V: Oświecenie, Strzelec, Kielce 1993, s. 24-38
• Komeński Jan Amos, Wielka dydaktyka, w: Teksty źródłowe go dziejów wychowania, oprac. Stefan Możdżeń, cz. IV: Wiek XVII, Dom Wydawniczy Strzelec, Kielce 1993, s. 18-72
• Konarski Stanisław, Pisma pedagogiczne, w: Teksty źródłowe do dziejów wychowania, cz. V: Oświecenie, Strzelec, Kielce 1993, s. 39-58
• Kot Stanisław, Historia Wychowania, Wydawnictwo Żak, Warszawa 1996, t. 1
• Krasicki Ignacy, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, oprac. Mieczysław Klimowicz, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich- Wydawnictwo, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975
• Kujawiński Jerzy, Ewolucja szkoły i jej współczesna wizja, Wydawnictwo Naukowe im. Adama Mickiewicza Poznań 2010
• Litak Stanisław, Historia wychowania. T. 1: Do Wielkiej Rewolucji Francuskiej, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010
• Litak Stanisław, Karność szkolna w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku, w: Ecclesia – Cultura – Potestas. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa, Księga ofiarowana siostrze profesor Urszuli Borkowskiej OSU, red. Pawła Krasa, Agnieszki Januszek, Agnieszki Nalewajek, Wojciecha Polaka, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, Kraków 2006, s. 195-201
• Litak Stanisław, Parafie w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, Instytut Geografii Historycznej Kościoła w w Polsce/ Wydawnictwo KUL, Lublin 2004
• Mokrzecki Lech, Wokół staropolskiej nauki i oświaty, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 2001
• Moulin Leo, Średniowieczni scholarze i ich mistrzowie, Wydawnictwo Marabut/Oficyna Wydawnicza Volumen, Gdańsk-Warszawa 2002
• Murawska Anna, Dyscyplina szkolna, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2003, t. 1, s. 818-820
• Myśli o wychowaniu Johna Locke’a, w: Teksty źródłowe do dziejów wychowania, oprac. Stefan Możdżeń, cz. V: Oświecenie, Dom Wydawniczy Strzelec, Kielce 1993, s. 5-16
• Piechnik Ludwik, Powstanie i rozwój jezuickiej Ratio Studiorum (1548-1599),Wydawnictwo WAM/Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum, Kraków 2003
• Piramowicz Grzegorz, Powinności nauczyciela, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1988
• Prawa znamienitego Gimnazjum Leszczyńskiego, w: Teksty źródłowe go dziejów wychowania, oprac. Stefan Możdżeń, cz. IV: Wiek XVII, Dom Wydawniczy Strzelec, Kielce 1993, s. 93-96
• Rudnicki Bogdan, Przemoc w myśli pedagogicznej czasów nowożytnych i Oświecenia, „Podlaskie Zeszyty Pedagogiczne”, nr 13-14 (2006), s. 59-67
• Rudnicki Bogdan, Przemoc w myśli pedagogicznej Odrodzenia, reformacji i kontrreformacji, „Podlaskie Zeszyty Pedagogiczne”, nr 11/12 (2005), s. 73-86
• Stępień Roman, Współpraca pijarów z Komisją Edukacji Narodowej na terenie Korony, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1994
• Sytuacja szkół parafialnych w Polsce w świetle oficjalnych wizytacji. Szkoła parafialna w Starym Sączu, w: Stefan Wołoszyn, Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, PWN, Warszawa 1965, t. 1, s. 487-497
• Tazbir Janusz, Okrucieństwo w nowożytnej Europie, Wydawnictwo Sic, Warszawa 1999
• Vives Jan Ludwik, O podawaniu umiejętności, w: Teksty źródłowe do dziejów wychowania, cz. III. Odrodzenie, oprac. Stefan Możdżeń, Dom Wydawniczy Strzelec, Kielce 1993, s. 26-33
• Wychowanie szkolne dzieci i młodzieży w czasach saskich w oczach ówczesnego pamiętnikarza (J. Kitowicza 1728-1804), w: Stefan Wołoszyn, Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, PWN, Warszawa 1965, t. 1, s. 537-557
• Zapart Andrzej, Szkolnictwo parafialne w archidiakonacie krakowskim w XVI-XVIII wieku, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1983
• Żołądź Dorota, Ideały edukacyjne doby staropolskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Poznań 1990
• Żołądź- Strzelczyk Dorota, Dziecko w dawnej Polsce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006
• Żołądź-Strzelczyk Dorota, Wychowanie dziecka w świetle staropolskiej teorii pedagogicznej, w: Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, red. Maria Dąbrowska, Andrzej Klonder, cz. 1: Od średniowiecza do wieku XVIII, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2002, s. 96-108