ADAPTACJA PODRĘCZNIKÓW SZKOLNYCH DO POTRZEB UCZNIÓW NIEWIDZĄCYCH – STAN I POSTULATY POZNAWCZOPRAKTYCZNE

• Authors: Śmiechowska-Petrovskij Emilia

Title variants

EN

SCHOOL TEXTBOOKS ADAPTATION FOR BLIND STUDENTS – CURRENT SITUATION AND SCIENTIFIC AS WELL AS PRACTICAL DEMANDS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule omówiono zagadnienie adaptacji podręczników szkolnych do potrzeb uczniów niewidomych w polskim systemie szkolnym. Zdefiniowano pojęcie adaptacji, zaprezentowano standardy tworzenia brajlowskich podręczników, uwarunkowania systemowe tego procesu oraz procedurę udostępniania podręczników uczniom niewidomym. Określono najważniejsze zasady adaptacji materiału treściowego oraz reprezentacji graficznych zawartych w oryginalnych podręcznikach. Na podstawie analiz zaadaptowanych materiałów dydaktycznych sformułowano tezy dotyczące stanu adaptacji podręczników brajlowskich w Polsce oraz postulaty poznawczo-praktyczne.

EN

The article discusses the issue of school textbooks adaptation to the needs of blind students in Polish educational system. It defines the concept of adaptation and presents standards of creation Braille textbooks as well as adaptation policy. The article shows also the main principles of adaptation concerning text formatting and graphic representations. Moreover, based on the analysis of adaptation of school textbooks to the Braille system, there are theses formulated on the current situation of Braille textbooks adaptation in Poland and scientific as well as practical demands in this area.

Keywords

PL

niewidomi; brajl; adaptacja podręczników; tyflografika; podręczniki szkolne

EN

blind children; Braille system; textbooks adaptation for blind people; tactile graphic; textbooks

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Forum Pedagogiczne
• Year: 2015
• Issue: 1
• Pages: 195-212

Dates

published

2015

Contributors

author

Śmiechowska-Petrovskij Emilia

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Aldrich, F., Sheppard, L. (2000). Graphicacy; The fourth 'R'?. „Primary Science Review”, nr 64, s. 8-11.
• Bendych E. (1994). Badania nad rysunkiem niewidomego dziecka. Cz. 1. „Szkoła Specjalna”, nr 5, s. 276-287.
• Bendych E. (1995). Badania nad rysunkiem niewidomego dziecka. Cz. 2. „Szkoła Specjalna”, nr 3, s. 141-153.
• Carver W., Howell J. J., Ferrell K. A. i in. (2012). Description enhanced assessment forstudents with visual and print disabilities [Final Report, Grant #S368A090019, U. S. Department of Education]. Salt Lake City, UT: Utah State Office of Education.
• Chojecka A., Magner M., Szwedowska E., Więckowska E. (2008). Nauczanie niewidomychdzieci rysunku. Laski: Towarzystwo Opieki Nad Ociemniałymi.
• Chojecka A., Hermanowicz B., Fuksiński C., Mendruń J., Olczyk M., Rudnicka M., Więckowska E. (2012). Standardy tworzenia oraz adaptowania map i atlasów dla niewidomych uczniów. Redagowane przez s. E. Więckowską, dostępne na: http://tyflomapy.pl/Standardy_tworzenia_oraz_adaptowania_map_i_atlasow_.html (otwarty 12.01.2015).
• Czerwińska K. (2006). Możliwości wykorzystania grafiki dotykowej w nauczaniu języków obcych – teoria a praktyka. „Szkoła Specjalna”, nr 5, s. 323-329.
• Czerwińska K. (red.). (2008a). Adaptacja pomocy w nauce języków obcych osób niewidomych i słabo widzących. Warszawa: Wyd. APS.
• Czerwińska K. (2008b). Języki obce a osoby z dysfunkcją wzroku. Warszawa: Wyd. APS.
• Czerwińska K. (2008c). Rysunek wypukły, jako pomoc dydaktyczna w nauczaniu języków obcych – doniesienia z badań. W: Czerwińska K. (red.). Adaptacja pomocy w nauce języków obcych osób niewidomych i słabo widzących. Warszawa: Wyd. APS.
• Dłuska J., Karwowska M., Karasińska W. (red.). (2011). Świat w zasięgu ręki. Dobre praktyki – projekt „Bliżej świata – od konkretu do abstrakcji”. Bydgoszcz: Wyd. SOSW Nr 1 dla Dzieci i Młodzieży Słabo Widzącej i Niewidomej im. L. Braille’a.
• Dziewulak D. (2012). Dostęp do podręczników dla dzieci niewidomych i słabowidzących w Polsce, Szwecji i Wielkiej Brytanii. „Analizy BAS”, nr 8(75), s. 1-8.
• Gajdzica Z. (2014a). Podręczniki w tradycyjnie ujętym procesie kształcenia uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną ¬– na marginesie dyskusji o nowym powszechnym i jednolitym elementarzu. „Szkoła Specjalna”, nr 4, s. 277-284.
• Gajdzica Z. (2014b). Jaki podręcznik dla ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi? Kilka uwag na marginesie dyskusji medialnej o nowym, darmowym i powszechnym podręczniku. „Wychowanie na co dzień” (w druku).
• Instrukcja tworzenia i adaptowania ilustracji i materiałów tyflograficznych dla uczniów niewidomych. (2011). Opracowana na zlecenie Departamentu Zwiększania Szans Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej przez zespół tyflopedagogów ze Specjalnych Ośrodków Szkolno-Wychowawczych w Polsce, redagowane przez s. E. Więckowską. Bydgoszcz, Kraków, Laski, Owińska (brak wydawnictwa).
• Jakubowski M. (2009). Tyflografika – historia i współczesność, metody i technologie. „Tyfloświat”, nr 1(3), s. 36-40.
• Kauba K. (red.). (2011). Brajlowska notacja matematyczna fizyczna chemiczna. Wyd. II. Kraków, Laski, Łódź (brak wydawnictwa).
• Kończyk D. (red.). (2011). Zasady adaptacji materiałów dydaktycznych do potrzeb osób słabowidzących. Warszawa: Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kuczyńska-Kwapisz J. (red.). (2012). Współczesna recepcja myśli Matki Elżbiety Róży Czackiej – kształcenie i rehabilitacja. Warszawa: Wyd. UKSW.
• Kuczyńska-Kwapisz J. (red.). (2012). Współczesna recepcja myśli Matki Elżbiety Róży Czackiej – wychowanie. Warszawa: Wyd. UKSW.
• Kuczyńska-Kwapisz J., Wałachowska M. (2000a). Podręczniki szkolne dla uczniów niewidomych. Wyniki badań międzynarodowych. Cz. 1. „Szkoła Specjalna”, nr 2-3, s. 83-90.
• Kuczyńska-Kwapisz J., Wałachowska M. (2000b). Podręczniki szkolne dla uczniów niewidomych. Wyniki badań międzynarodowych. Cz. 2. „Szkoła Specjalna”, nr 4, s. 164-172.
• Matys M. (2008). Tyflografika. „Tyfloświat”, nr 1(1), s. 36-39.
• O’Day A. R. (2014). Proofreading the tactile graphic: the important last step. „Journal of Blindness Innovation and Research”, nr 4(1), dostępny na: https://nfb.org/images/nfb/publications/jbir/jbir14/jbir040103.html, doi: http://dx.doi.org/10.5241/4-59 (otwarty 11.01.2015).
• Paplińska M. (red.). (2012). Jak przygotować niewidome dziecko do nauki brajla. Przewodnik dla rodziców i nauczycieli. Warszawa: Trakt.
• Poppe K.J. (2006). Tactile graphic methods. American Printing House for the Blind, dostępny na: http://www.aph.org/videos/atc2008/ppt/3/tgm.doc (otwarty 11.01.2015).
• Śmiechowska-Petrovskij E. (2010). Adaptacja podręczników do potrzeb uczniów niewidomych. „Nasze Dzieci”, nr 1, s. 31-46.
• Śmiechowska-Petrovskij E. (w druku). Przekład intersemiotyczny w procesie wprowadzania niewidomego dziecka w świat kultury. Referat wygłoszony na ogólnopolskiej konferencji naukowej „Osoba z niepełnosprawnością w drodze (na drodze) ku…” zorganizowanej przez Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, w dniach 20-21 października 2014 r. w Olsztynie.
• Talukder A. (2010). Życie dziecka bez obrazków. „Tyfloświat”, nr 1(7), s. 21-26.
• Wdówik P. (2011). Zasady adaptacji materiałów dydaktycznych do wersji brajlowskiej. Warszawa: Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warszawskiego.Więckowska E. (2012). Polska szkoła tyflografiki. „Niepełnosprawność. Półrocznik naukowy”, nr 7, s. 55-80.
• Witczak-Nowotna J. (red.). (2010). Wspomaganie uczniów z dysfunkcją wzroku w szkołach ogólnodostępnych. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warszawskiego.
• Zalewska E. (2009). Teoretyczne i metodologiczne konteksty badań nad podręcznikiem szkolnym w Niemczech: między ujęciem konwencjonalnym a dyskursywno-analitycznym. W: Hurło L., Klus-Stańska D., Łojko M. (red.). Paradygmaty współczesnej dydaktyki. Kraków: Impuls.
• Zalewska E. (2012). Programy kształcenia i podręczniki szkolne w edukacji początkowej jako „wybór z kultury”. W: Klus-Stańska D., Szczepska-Pustkowska M. (red.). Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf.Zasady tworzenia i adaptowania grafiki dla uczniów niewidomych. (2011). Opracowane przez nauczycieli Specjalnych Ośrodków Szkolno-Wychowawczych dla Niewidomych i Słabo Widzących w Polsce. Bydgoszcz, Laski, Łódź (brak wydawnictwa).
• Zebehazy, K.T., Wilton, A.P. (2014). Straight from the Source: Perceptions of students with visual impairments about graphic use. „Journal of Visual Impairment and Blindness”, 108(4), s. 275-286.
• Żabińska A. (2011). Praca z młodzieżą niewidomą i słabowidzącą. Metoda pracy sekwencjami na lekcjach plastyki. Warszawa: Difin.