Zaduma nad „Porównawczym słownikiem trzech wsi małopolskich” Mariana Kucały

• Authors: Reichan Jerzy

Title variants

EN

The meditation over „Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich” [“The comparative dictionary of three villages of Little Poland”] by Marian Kucała

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zwraca uwagę na wielką wartość naukową słownika Mariana Kucały pt. „Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich” (1957), w którym autor „Słownika” przedstawia słownictwo ze swojej rodzinnej wsi Więciórka oraz dwu innych wsi Małopolski południowej. Autor artykułu ukazuje szczególnie, że układ tematyczny dzieła Kucały ogromnie ułatwia badania nad gwarową synonimią. Jako przykład w artykule omówiono grupę synonimów oznaczających różne sposoby mówienia. Artykuł ukazuje, że „Słownik” Kucały ma wielką wartość naukową, ponieważ: 1) dzieło to zawiera pełne słownictwo gwarowe, które zebrał w swojej rodzinnej wsi i opracował autochton będący wybitnym dialektologiem; 2) w „Słowniku” zastosowano po raz pierwszy w dialektologii polskiej układ tematyczny; 3) autor „Słownika” porównał wyrazy z Więciórki ze słownictwem dwu innych wsi Małopolski południowej, w których również sam zebrał potrzebny materiał. Dzięki tym zaletom Słownik Kucały stał się w połowie XX wieku dziełem czołowym polskiej leksykografii gwarowej, wzorem opracowania dla wielu późniejszych leksykografów dialektologów.

EN

The article shows the great scientific value of the Marian Kucała’s dictionary entitled „Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich” ["The comparative dictionary of three villages of Little Poland"] (Kucała 1957) in which the author of the dictionary presents the vocabulary of his native village Więciórka and two other villages of southern Little Poland. The author of the article particularly shows that thematic order of Kucała’s dictionary simplifies to some extent the investigation of the dialect synonimy. For example, in this article a group of synonyms denoting the various ways of speaking is discussed, e.g. bebłać ‘to speak indistinctly’, huczeć ‘to speak very loudly’, satrzyć ‘to speak quickly and indistinctly’. The author of this article chose from Kucała’s "Dictionary" eleven words of this kind and compared them with the data of „Słownik gwar polskich” ["The Dictionary of Polish Dialects"] (SGP PAN and SGP PAN kart), „Słownik gwar gorczańskich (zagórzańskich)” ["The Dictionary of the Inhabitants of Gorce Mountains"] (Kobylińska 2001) and „Słownik gwar orawskich” ["The Dictionary of the Dialects of Orawa"] (Kąś 2011). As a result of this comparison one could see which synonyms occur only in the village Więciórka, and which ones have a broader geographical extent. The article shows that Kucała’s "Dictionary" is of great scientific value, because: 1) it contains the whole dialect vocabulary which was noted and elaborated in the native village by Kucała, who was an autochthon and eminent dialectologist 2) the thematic order was applied in the "Dictionary" for the first time in Polish dialectology 3) the author of the "Dictionary" compared the vocabulary of Więciórka with the vocabularies of two other villages of southern Little Poland where he himself collected the necessary data. Owing to these qualities Kucała’s "Dictionary" became an outstanding work of Polish dialectological lexicography in the middle of the 20th century, a model of elaboration for numerous future lexicographers-dialectologists.

Keywords

PL

Marian Kucała; dialektologia polska; leksykografia dialektologiczna

EN

Marian Kucała; Polish dialectology; dialectological lexicography

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2016
• Volume: 96
• Issue: 3
• Pages: 90-97

Contributors

author

Reichan Jerzy

• Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków