Młyn zbożowy w Oksywiu. Geneza – funkcjonowanie – upadek (XIV–XVIII w.)

• Authors: Szerle Jędrzej

Title variants

EN

The Water Mill in Oksywie. Origin – Activity – Decline (XIV-XVII Century)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jednym z nieopracowanych dotąd zagadnień dotyczących dziejów wsi Oksywie w średniowieczu i nowożytności jest założenie i funkcjonowanie młyna zbożowego, położonego przy ujściu potoku Chylonka do Bałtyku. Obiekt ten powstał najprawdopodobniej w okresie reformowania dóbr klasztoru Norbertanek w Żukowie, do którego należało Oksywie, w pierwszej połowie XIV wieku, a na pewno przed 1346 roku, kiedy po raz pierwszy pojawia się on w źródłach. Więcej informacji o młynie posiadamy z dokumentów i kontraktów z XVI i XVII wieku, które odnoszą się do jego funkcjonowania, pokazują zmiany własności oraz częste odbudowy. Upadek obiektu wiązać można z wojną o sukcesję polską w latach 1733-1735, podczas której wojska rosyjskie oblegające Gdańsk zniszczyły Gdynię i prawdopodobnie również inne nadmorskie miejscowości. Artykuł pokazuje jednak nie tylko dzieje młyna, ale również zarządzanie dobrami przez żukowski klasztor Premonstratensek oraz wpływ wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku na stan gospodarki Prus Królewskich.

EN

One of the – as of yet – unanalyzed issues connected with the Medieval and later history of the village of Oksywie is the foundation and activity of a water mill, located near the mouth of the Chylonka river. This object was most probably built in the period of the reformation of the lands belonging to the Norbertine Convent in Żukowo, since they were the owners of Oksywie in the first half of the 14th century and definitely before 1346, when the mill first appears in the source texts. Further information concerning the mill can be found in documents and contracts from the 16th and 17th century; they describe its functioning, changes in ownership and frequent renovations. The decline of the object can be connected with the Polish war of succession (1733-1735), when the Russian army besieging Gdańsk devastated Gdynia and, most probably, other coastal settlements as well. The article describes not only the history of the mill, but also the wealth management of the Żukowo convent of Premonstratensians, and the influence of the Polish-Swedish wars of the 17th century on the economy of Royal Prussia.

Keywords

PL

Oksywie; młyn; Norbertanki; Żukowo

EN

Oksywie; mill; Norbertine Convent; Żukowo

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2015
• Issue: 36
• Pages: 249-260

Contributors

author

Szerle Jędrzej

• Wydział Historyczny Uniwersytet Gdański

References

• Beuchot, A., Beaurain, Jean de, w: Biographie universelle ancienne et moderne, t. 3, éditeur M. Michaud, Paris 1854, s. 421.
• Buczek, K., Z dziejów młynarstwa w Polsce średniowiecznej, „Studia Historyczne”, 12/1 (1969), s. 17-51.
• Czacharowski, A., Uposażenie i organizacja klasztoru Norbertanek w Żukowie, od XIII do połowy XV wieku, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, 68/2 (1963).
• Groth, A., Klasztor i wieś Żukowo od początku XVI w. do początku XIX w., w: Dzieje Żukowa, red. B. Śliwiński, Żukowo 2003, s. 107-139
• Kubicki, R., Młynarstwo w państwie Zakonu Krzyżackiego w Prusach w XIII-XV wieku (do 1454 r.), Gdańsk 2012
• Kubicki, R., Młyny zbożowe i przemysłowe w dobrach Cystersów z Oliwy do początku XVII w., „Cistercium Mater Nostra” 4 (2010), s. 93-119.
• Kubicki, R., Sieć młynów wodnych w dobrach klasztornych na Pomorzu Wschodnim w XIII–XVI w., „Hereditas Monasteriorum” 2 (2013), s. 35-56.
• Odyniec, W., Schwengel Jerzy, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement I, red. Z. Nowak, Gdańsk 1998, s. 276.
• Odyniec, W., Z przeszłości Oksywia, „Przegląd Morski” 25/7-8 (1971), s. 92-99.
• Rembalski, T., Dzieje osadnictwa na terenie współczesnych gmin Gdynia i Kosakowo od XIII do XV wieku, Gdynia 2006
• Rembalski, T., Gdynia i jej dzielnice przed powstaniem miasta (XIII–XX wiek), Gdynia 2011
• Rembalski, T., Właściciele wolnego sołectwa i karczmy w Gdyni (1362–1928). Studium genealogicznohistoryczne kaszubskiej elity wiejskiej (Blumhoffowie, Kurr-Kurowscy, Wojewódkowie, Ciskowscy, Skwierczowie), Gdańsk 2008
• Rembalski, T., Zaginione średniowieczne osady na obszarze współczesnej Gdyni, w: Wędrówki po dziejach Gdyni, red. D. Płaza-Opacka – T. Stegner, Gdynia 2004, s. 7-23.
• Sołtysik, M. J., Historyczne układy przestrzenne Oksywia, „Rocznik Gdyński” 3 (1980-1982), s. 36-38.
• Szulist, W., Gdynia i jej dzisiejsze dzielnice przed powstaniem miasta, w: Gdynia, „Pomorze Gdańskie”, nr 5, Gdańsk 1968, s. 7-20.
• Śliwiński, B., Smoliński, M., Klasztor i wieś Żukowo na przełomie XIII i XIV w., w: Dzieje Żukowa, red. B. Śliwiński, Żukowo 2003, s. 61-76.
• Śliwiński, B., Wieś Żukowo wedle najdawniejszych źródeł pisanych, w: Dzieje Żukowa, red. B.
• Śliwiński, Żukowo 2003, s. 35-59.