Циклические изменения расходов домохозяйств-потребителей и демографических факторов в Латвии в 2004-2014 годах

• Authors: Vilhelma Nikitina

Title variants

PL

Cykliczne zmiany wydatków gospodarstw domowych konsumentów i czynników demograficznych na Łotwie w latach 2004-2014

EN

Cyclical Changes of Households-Consumers Expenditures and Demographic Factors in Latvia in the Years 2004-2014

• Languages of publication: RU

Abstracts

RU

Статья посвящена 10-летию вступления Латвии в Евросоюз (01.05.2004), в связи с этим определенный интерес представляет вопрос – что изменилось за это время в материальной ситуации латвийских домохозяйств. Главным критерием зажиточности в ЕС служат средние расходы (эквивалентные) на одного человека в домохозяйстве; в статье для сравнительного анализа использова- ны данные ежегодных обследований бюджетов домохозяйств, проведенных ЦСУ. На основе полученных результатов можно выделить следующие главные изменения: 1) рост потребительских расходов на 1 человека за исследуемый период в целом, но неравномерный – резкий их подъем в 2004-2008 годах, особенно в домохозяйствах самозатрудненных и состоящих из 1-2 лиц, и значительный их упадок в 2009-2010 годах, особенно в семьях с детьми и лиц, живущих на пособия, предкризисный уровень еще не достигнут; 2) усиление дифференциации домохозяйств по уровню потребления в основном из-за низкого уровня доходов и ухудшения демографической ситуации в домохозяйствах; на поведение домохозяйств-потребителей значительное влияние оказывают изменения общей экономической ситуации (смена фазы цикла) в стране, а также ожидание (субъективная оценка) этих изменений; 3) за 10 лет существенные изменения в составе потребительских расходов не произошли, по-прежнему 2/3 из них идет на оплату товаров первой необходимости, в том числе – 29% на продукты питания, что также свидетельствует об относительно низком уровне потребления латвийских домохозяйств в целом. В статье, основываясь на сравнительном анализе статистических данных о средних потребительских расходах на 1 члена в месяц в разного типа домохозяйствах, представлены изменения объема и состава потребления (материальной ситуации) латвийских домохозяйств после вступления Латвии в Евросоюз (2004-2014), особое внимание уделено выяснению взамосвязи между изменениями личного потребления, демографической ситуацией в домохозяйствах и циклическим развитием экономики.

PL

Od 1 maja 2004 r. Łotwa jest członkiem UE, toteż kwestia związana ze zmianami w sytuacji materialnej gospodarstw domowych w ciągu tych 10 lat stała się kluczowa. Głównym wskaźnikiem dobrobytu w UE są przeciętne miesięczne wydatki (ekwiwalenty) na jedną osobę w gospodarstwie domowym. W swym artykule autorka wykorzystuje dane z badań budżetów gospodarstw domowych wykonanych przez Główny Urząd Statystyczny Łotwy w okresie 2004-2012. Na podstawie uzyskanych wyników i analizy porównawczej tych danych można ustalić następujące główne zmiany: 1) przeciętne wydatki w ostatnich 10 latach na ogół się zwiększały, choć nieregularnie – gwałtownie wzrosły w latach 2004-2008, zwłaszcza w gospodarstwach domowych osób pracujących na własny rachunek i w gospodarstwach 1- i 2-osobowych; gwałtownie zmalały w latach 2009-2010, szczególnie w rodzinach z małymi dziećmi i w gospodarstwach domowych rodzin utrzymujących się z zasiłków; przedkryzysowy poziom wydatków nie został przywrócony; 2) zróżnicowanie gospodarstw domowych według poziomu konsumpcji, czego głównym powodem są stosunkowo niskie dochody i pogarszająca się sytuacja demograficzna w gospodarstwa domowych; 3) 10 lat członkostwa w UE nie wniosły nic do treści wydatków gospodarstw domowych; priorytetami gospodarstw nadal są wydatki na pokrycie podstawowych potrzeb, między innymi wydatki na żywność (stanowiące 29% ogółu wydatków), co świadczy o stosunkowo niskim poziomie wydatków ogółem na Łotwie; zbliżenie do poziomu UE może zająć co najmniej kolejne dziesięć lat. Na podstawie wyników analizy danych statystycznych autor artykułu opisuje główne zmiany dotyczące wielkości i struktury konsumpcji gospodarstw domowych (według kryteriów przeciętnych miesięcznych wydatków na jednego członka) na Łotwie po jej wstąpieniu do Unii Europejskiej (2004-2012). Podkreśla się zmiany w zależności między konsumpcją a demografią w gospodarstwach domowych oraz cyklicznym rozwojem gospodarczym tego okresu.

EN

Since 1st May 2004, Latvia is a member of the EU; therefore, the issue concerning changes of financial situation of households during these 10 years has become topical. The main index of welfare within the EU is the average monthly expenses (equivalents) per one person of household. The author in her article uses survey data on household budget, performed by the Central Statistical Bureau of Latvia during the period 2004-2012. On the grounds of summarisation and comparative analysis of these data, there could be established the following main changes: 1) the average expenditures of last 10 years have generally increased, but irregularly – they rapidly increased in 2004-2008, especially within households of selfemployed persons and households of 1-2 persons; they sharply decreased in 2009- 2010, especially in families with small children and households of families living on benefits, the pre-crisis level of expenditures was not revived; 2) the differentiation of households according to the level of consumption, the main reasons of which are the comparatively low income and worsening of demography within households; 3) 10 years of membership in the EU have given no contribution into the content of household expenditures; the priorities of households still are the payments for basic necessities, inter alia, food (constituting 29% of total expenditures), which is indicative of the comparatively low total level of expenditures in Latvia; approximation to the EU level could take at least ten more years. On the basis of the results of statistic data analysis, the author in her article describes the main changes concerning the volume and composition of household consumption (according to the criteria of average monthly expenses of one member) in Latvia after it had joined the European Union (2004-2012). She emphasises the changes of interrelationship between consumption and demographics within households and cyclic economic development of this period.

Keywords

RU

расходы и доходы домохозяйств-потребителей; личное потребление демографическая ситуация- домохозяйств

PL

dochody i wydatki gospodarstw domowych; konsumpcja indywidualna; sytuacja demograficzna gospodarstw domowych

EN

household income and expenditures personal consumption; demography in households

• Publisher: Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur
• Journal: Handel Wewnętrzny
• Year: 2014
• Issue: 4 (351)
• Pages: 213-229

Dates

published

2014-07-2014-08

Contributors

author

Vilhelma Nikitina

• Rezeknes Augstskola

References

• Latvijas statistikas gadagrāmata, CSP. Rīga, 2013./ Statistical Yearbook of Latvia (2013). CSB of Latvia. Riga.
• Mājsaimniecības budžets 2004. un 2005.gadā; Mājsaimniecības budžeta pētījuma galvenie rezultāti 2006. un 2007. gadā; Mājsaimniecību budžetu apsekojuma galvenie rezultāti 2008., 2009., 2010., 2011. un 2012. gadā. Rīga /Household budget in 2004-2012. Statistical bulletin, CSB of Latvia, Riga.
• Konsumpcja w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (2007), red. naukowa: A. Dąbrowska, M. Janоś-Kresło, PWE, Warszawa.
• Nikitina, V. (2007), Inflācija kā makroekonomiskās nestabilitātes izpausme. Inflācija Latvijā. Rēzekne.
• Nikitina, V. (2006), Makroekonomika. Rēzekne.
• Nikitina, V. (2005 styczeń-luty), Ceny żywności po wejściu Łotwy do Unii Europejskiej, Handel Wewnętrzny, IRWiK, Warszawa.
• Бартенев, С. (2000), История экономических учений, Москва.
• Бурда, М., Виплош, Ч. (1998), Макроэкономика. Европейский текст, 2-ое изд., пер. с анг. СанктПетербург.
• Statistika,.http://csb.gov.lv) (просмотр 12.05.2014)
• Ziņojums par Latvijas tautsaimniecības attīstību (2004-2012), http://em.gov.lv) (просмотр 12.05.2014)
• Database, http://eu.europa.eurostat (epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/household_budget_sarveys/ Data/database) (просмотр 14.05.2014)
• http://banka.lv/publikācijas/makroekonomisko-norisu-apskats/4776, (просмотр 14.05.2014)
• https://www.swedbank.lv/zinas/14.05.2014) (просмотр 15.05.2014).

Identifiers

ISSN

0438-5403