Historia mówiona a etnolingwistyka

• Authors: Niderla Anna

Title variants

EN

Spoken history and ethnolinguistics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule wskazano cechy historii mówionej (HM), które łączą ją z dialektologią i folklorystyką, oraz zaprezentowano elementy, które zbliżają HM do etnolingwistyki. Autorka przypomina genezę programu HM, omawia jej metodę badawczą oraz sytuuje ją w relacji do przedmiotu badań i celów etnolingwistyki. Przypomina amerykańskie początki tej metody datujące się na połowę XX wieku, także niektóre inicjatywy europejskie, w tym polskie. W samym Lublinie są aż trzy tego typu ośrodki: Ośrodek Brama Grodzka -- Teatr NN, Radio Lublin oraz UMCS. W tekście poruszony został także problem roli badań narratologicznych w programie HM. Zwrot ku narracji jako przedmiotowi badań, ogarniający dziś wiele dziedzin naukowych, zauważalny jest również w etnolingwistyce.

EN

The article lists the characteristics of spoken history, which link it with dialectology and folklore studies. It also presents elements through which spoken history approaches ethnolinguistics. The author reviews the origin of the spoken history research, its methods and relationship to the subject matter and the goals of ethnolinguistics. She recalls the American beginnings of the field from the mid-20th c., as well as certain European, including Polish, initiatives. Three centres of this kind can be found in Lublin alone: the “Grodzka Gate – NN Theatre” Centre, Radio Lublin and Maria CurieSkłodowska University. Another problem is the role of narration studies in relation to spoken history. A “narrative turn” present in many disciplines can also be recognized in ethnolinguistics.

Keywords

PL

historia mówiona; etnolingwistyka; dialektologia; folklorystyka; badania narratologiczne

EN

oral history; ethnolinguistics; dialectology; folklore studies; narratology

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2010
• Volume: 22
• Pages: 13-27

Contributors

author

Niderla Anna

• Zakład Tekstologii i Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego Instytut Filologii Polskiej Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

References

• Bartmiński Jerzy, 1998, Profile a podmiotowa interpretacja świata, [w:] Profilowanie w języku i w tekście, pod red. J. Bartmińskiego, R. Tokarskiego, Lublin, s. 211--224.
• Bartmiński Jerzy, 2004, Etnolingwistyka słowiańska – próba bilansu, „Etnolingwistyka” 16, s. 9--27.
• Bartmiński Jerzy, 2005, Pytania o przedmiot językoznawstwa: pojęcia językowego obrazu świata i tekstu. W perspektywie polonistyki integralnej, [w:] Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów, Kraków, 22--25 września 2004, t. 1, pod red. M. Czermińskiej, S. Gajdy, K. Kłosińskiego, A. Legeżyńskiej, A. Z. Makowieckiego, R. Nycza, Kraków, s. 39--49.
• Bartmiński Jerzy, 2006a, Niektóre problemy i pojęcia etnolingwistyki lubelskiej, „Etnolingwistyka” 18, s. 77--90.
• Bartmiński Jerzy, 2008a, Etnolingwistyka, lingwistyka kulturowa, lingwistyka antropologiczna?, [w:] „Języka a Kultura”, t. 20, pod red. A. Dąbrowskiej, Wrocław, s. 15--33.
• Bartmiński Jerzy, 2008b, Polifoniczność tekstu czy podmiotu? Podmiot w dialogu z samym sobą, [w:] Podmiot w języku i kulturze, pod red. J. Bartmińskiego, A. Pajdzińskiej, Lublin, s. 161--183.
• Bartmiński Jerzy, 2008c, O wartościach słowa mówionego, [w:] Historia mówiona w świetle etnolingwistyki, pod red. S NiebrzegowskiejBartmińskiej, S. Wasiuty, Lublin, s. 9--16.
• Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2004, Dynamika kategorii punktu widzenia w języku, tekście i dyskursie, [w:] Punkt widzenia w języku i w kulturze, pod red. J. Bartmińskiego, S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej, R. Nycza, Lublin, s. 321--358.
• Benveniste Emile, 1966/2008, O subiektywności w języku, przeł. Maciej Abramowicz, [w:] Podmiot w języku i kulturze, pod red. J. Bartmińskiego, A. Pajdzińskiej, Lublin, s. 21--29 [Oryginał: Emile Benveniste, Problemes de linguistique generale, Paris, Gallimard 1966, s. 258--266.]
• Burzyńska Anna, 2008, Idee narracyjności w humanistyce, [w:] Narracja. Teoria i praktyka, pod red. B. Janusz, K. Gdowskiej, B. de Barbaro, Kraków, s. 21--36.
• Czajkowski Tomasz, 2005, Wyścig z czasem, [w:] „Opornik Gazeta Obywatelska,” nr 11/12.
• Domańska Ewa, 2010, Hayden White: szkoła buntu, „Magazyn Literacki” (dodatek do „Tygodnika Powszechnego”), nr 1--2/2010.
• Dorson Richard, 1996, The Oral Historian and the Folklorist, [w:] Oral History. An Interdisciplinary Anthology, eds. David K. Dunaway, Willa K. Baum, Walnut Creek--London--New Delhi, s. 283--291.
• Dunaway David K., 1996, The Interdisciplinarity of Oral History, [w:] Oral History. An Interdisciplinary Anthology, eds. David K. Dunaway, Willa K. Baum, Walnut Creek-London-New Delhi, s. 7--22.
• Filipkowski Piotr, 2005, Historia mówiona i wojna, Ośrodek KARTA, Szkoła Nauk Społecznych przy IFiS PAN, Warszawa, dostępne na: http://docs.google.com/viewer?a= vq=cache:KI9tQ0cyVwMJ:www.staff.amu.edu.pl/ ewa/Filipkowski
• Grele Ronald J., 1991, Preface to the Second Edition, [w:] Envelopes of Sound: The Art of Oral History, 2nd ed., New York, s. XIV--XX.
• Grele Ronald J., 1991, Private Memories and Public Presentation: The Art of Oral History, [w:] Envelopes of Sound: The Art of Oral History, 2nd ed., New York, s. 242--272.
• Habrajska Grażyna, 1998, Dialektologiczne metody we współczesnym językoznawstwie, [w:] Teoretyczne, badawcze i dydaktyczne założenia dialektologii, pod red. S. Gali, Łódź, s. 55--61.
• Historia mówiona, na: Wikipedia, wolna encyklopedia, dostępne na: http://pl.wikipedia.org/wiki/ Historia3pt.3ptmC3B3wiona (data pobrania: 10.02.2010)
• Hoffman Alice, 1996, Reliability and Validity in Oral History, [w:] Oral History. An Interdisciplinary Anthology, eds. David K. Dunaway, Willa K. Baum, Walnut Creek--London--New Delhi, s. 87--93.
• Janusz Bernadetta, Gdowska Katarzyna, de Barbaro Bogdan, 2008, Praktykowanie narracji (wstęp do tomu), [w:] Narracja. Teoria i praktyka, pod red. B. Janusz, K. Gdowskiej, B. de Barbaro, Kraków, s. 7--8.
• Majer-Baranowska Urszula, 2003, Podmiot jako wartość, [w:] Język w kręgu wartości, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin, s. 243--259.
• Majer-Baranowska Urszula, 2005, Podmiot w języku czy język w podmiocie?, [w:] Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów, Kraków, 22--25 września 2004, t. 1, pod red. M. Czermińskiej, S. Gajdy, K. Kłosińskiego, A. Legeżyńskiej, A. Z. Makowieckiego, R. Nycza, Kraków, s. 253--265.
• Moyer Judith, 1993, Step-by-Step Guide to Oral History, dostępne na: http://dohistory.org/ on3pt.3ptyour3pt.3ptown/toolkit/oralHistory.html (data pobrania: 15.11.2008)
• Nevins Allan, 1996, Oral History: How and Why It Was Born,[w:] Oral History. An Interdisciplinary Anthology, eds. David K. Dunaway, Willa K. Baum, Walnut Creek--London--New Delhi s. 29--38.
• Oleś Piotr K., 2005, Tożsamość narracyjna czy ja polifoniczne?, [w:] Polifonia osobowości. Aktualne problemy psychologii narracji, pod red. E. ChmielnickiejKuter, M. PuchalskiejWasyl, przy współpracy P. Olesia, Lublin, s. 51--64.
• Oleś Piotr K., 2008, Autonarracyjna aktywność człowieka, [w:] Narracja. Teoria i praktyka, pod red. B. Janusz, K. Gdowskiej, B. de Barbaro, Kraków, s. 37--52.
• Pelcowa Halina, 2006, Dialektologia a etnolingwistyka, „Etnolingwistyka” 18, s. 91--103.
• Pomorski Jan, 2004, Punkt widzenia we współczesnej historiografii, [w:] Punkt widzenia w języku i w kulturze, pod red. J. Bartmińskiego, S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej, R. Nycza, Lublin, s. 11--32.
• Portelli Alessandro, 1991, Death of Luigi Trastulli and Other Stories: Form and Meaning in Oral History, Albany: Sunny Press.
• Ritchie Donald A., 2003, Doing Oral History: A Practical Guide, New York: Oxford University Press.
• Shopes Linda, 2002, Making Sense of Oral History, History Matters: The U. S. Survey Course on the Web, http://historymatters.gmu.edu/mse/oral (data pobrania: 02.12.2008)
• Sulima Roch, 2006, Folklorystyka i etnolingwistyka a horyzont poznawczy antropologii kultury, „Etnolingwistyka” 18, s. 121--128.
• Taylor Charles, 2001, Tożsamość i dobro, [w:] tegoż, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, s. 10--210.
• Trzebiński Jerzy, 2008, Problematyka narracji we współczesnej psychologii, [w:] Narracja. Teoria i praktyka, pod red. B. Janusz, K. Gdowskiej, B. de Barbaro, Kraków, s. 9--17.
• Tyrpa Anna, 2006, Etnolingwistyka ludowa, narodowa, porównawcza – koncepcje neofilologów i polonistów, „Etnolingwistyka” 18, s. 105--115.
• Witosz Bożena, 2008, Podmiot w stylistyce wobec różnych koncepcji podmiotowości w dyskursie współczesnej humanistyki, [w:] Podmiot w języku i kulturze, pod red. J. Bartmińskiego, A. Pajdzińskiej, Lublin, s. 123--137.
• Wrocławski Krzysztof, 2006, Folklorystyka, etnolingwistyka, etnofilologia?, „Etnolingwistyka” 18, s. 117--120.
• Zgółka Tadeusz, 2006, Etnolingwistyka praktyczna, „Etnolingwistyka” 18, s. 129--134.