Aplikacja metody szescioboków Christallera do refleksji nad sredniowieczna Wielkopolska w kontekscie roli Pobiedzisk

• Authors: Kustra Maurycy

Title variants

EN

Application of the Christaller’s Central Place Theory to the Reflection on the Medieval Greater Poland in the Context of Pobiedziska

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Methodology frequently offers various models which are to explain the reality of the past. It depends on the researcher’s willingness only, if she or he refers to the available tools which enable them to ask new scientific questions or to draw new conclusions. Using the Central Place Theory (CPT) by Walter Christaller, the author strives to prove that the medieval settlement pattern was by no means chaotic. On the contrary, it produced a coherent and logical system. The entire deliberation was subordinated to the role of oppidum. Pobiedziska, examined by the author, fitted into this town category in the administrative and political network of medieval Greater Poland. The study was focused on the most important centres of that region, which had created its core, so called “Greater Poland’s heart”. The settlement image used to change on this area, therefore several stages of its development have been singled out. Hence the following phases have been created: a) phase 1 – the turn of the 10th century. The main centres are the strongholds with palatia (Latin plural for palace) like Poznań and Ostrów Lednicki (Lednica Holm); b) phase 2 – first half of the 11th century. The above structure incorporates Giecz, where the palatium was being built; c) phase 3 – the half of the 13th century. Large towns are the most prominent centres: Poznań, Gniezno, Pyzdry and Kalisz; an expanded version includes Kościan as well; d) phase 4 – the half of the 15th century. The economic development results in three main cities, i.e. Poznań, Kościan and Kalisz; e) phase 5 – the end of the 18th century. Poznań is first and most essential centre of Greater Poland but Gniezno and Kalisz are also eminent. CPT has been applied to the first three phases. Due to the implemented model, the significance and the role played by different medieval centres and subsequent towns in the past have been introduced. During the work on cities, the attention was also paid to the Thiessen polygons. However, with a small number of centres, the diagrams turned out not to be useful as they do not show more exact range of the city’s influence. Application of CPT into the settlement research gave satisfactory and fruitful results and it portends well for the future. The implemented model is also worthy of being enriched with the details connected with less momentous centres.

• Publisher: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
• Journal: Studia Lednickie
• Year: 2011
• Volume: 10
• Pages: 89-105

Dates

published

2011

Contributors

author

Kustra Maurycy

• Instytut Prahistorii Uniwersytet im. A. Mickiewicza

References

• Dzieje. 1963. Dzieje Wielkopolski w wypisach, Z. Grot (red.), Warszawa.
• Kodex. 1840. Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski, zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi, podobnej treści dyplomatami, tyczącemi się historyi tej prowincyi od roku 1136. do roku 1597, E. Raczyński (wyd.). Poznań
• Wasicki J. 1962. Opisy miast polskich z lat 1793-1794, cz. I. Poznań
• Buko A. 2006. Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia-hipotezy-interpretacje. Warszawa.
• Catchment. 1980. Catchment Analysis. Essays on Prehistoric Resource Space, F. J. Findlow i J. E. Ericson (red.), Anthpolology UCLA, Vol. 10, n. 1-2, Los Angeles.
• Clarke D. L. 1977. Spatial Information in Archaeology, w: Spatial Archaeology, D. L. Clarke (red.), s. 1-32. London-New York-San Francisco
• Danks P. 1977. Some Observations on Medieval and Post-medieval Artefact Distributions: A Spatial Model at the Regional Scale (Macro), w: Spatial Archaeology, D. L. Clarke (red.), s. 353-381. London-New York-San Francisco
• Foley R. 1977. Space and Energy: A Method for Analysing Habitat Value and Utilization in Relation to Archaeological Sites, w: Spatial Archaeology, D. L. Clarke (red.), s. 163-187. London-New York-San Francisco
• Golachowski S., Kosturbiec B., Zagożdżon A. 1974. Metody badan geograficzno-osadniczych. Warszawa.
• Górczak Z. 2002. Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.). Poznań
• Górecki J. 2001. Gród na Ostrowie Lednickim na tle wybranych ośrodków grodowych pierwszej monarchii piastowskiej, BSL t. 7. Lednogóra.
• Hodder I. 1977. Some New Directions in the Spatial Analysis of Archaeological Data at the Regional Scale (Macro), [w:] Spatial Archaeology, D. L. Clarke (red.), s. 223-351. London-New York-San Francisco,
• Hodder I., Orton C. 1976. Spatial analysis in archaeology, Cambridge.
• Jarman M. R., Vita-Finzi C., Higgs E.S. 1972. Site catchment analysis in archaeology, [w:] Man, Settlement and Urbanism, P. J. Ucko, R. Tringham, G. W. Dimbleby (red.), London.
• Kobyliński Z. 1986. Koncepcja „terytorium eksploatowanego przez osadę” w archeologii brytyjskiej i jej implikacje badawcze, AP XXXI, z. 1, s. 7-30.
• Kobyliński Z. 1987. Podstawowe metody analizy punktowych układów przestrzennych, AP XXXII, z. 1, s. 21-53.
• Kóčka-Krenz H. 2006. Stan badań nad wczesnośredniowiecznymi palatiami, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później, W. Chudziak, S. Moździoch (red.), s. 51-61. Toruń-Wrocław-Warszawa
• Miśkiewicz B. 1969. Rozwój rzemiosła i handlu. Procesy urbanizacyjne, [w:] Dzieje Wielkopolski, t. 1, J. Topolski (red.), s. 166-172. Poznań
• Pelisiak A. 1991. Kultura pucharów lejkowatych w dorzeczu Grabi: terytorium eksploatowane przez osadę, AP XXXVI, z. 1-2, s. 73-92.
• Rączkowski W. 1990. Osadnictwo społeczności rolniczych epoki brązu i epoki żelaza – problemy teoretyczne, Poznań (maszynopis).
• Renfrew C. 1984. Approaches to Social Archaeology, Edinburgh.
• Renfrew C., Bahn P. 2002. Archeologia. Teorie, metody, praktyka, Warszawa.
• Samsonowicz H. 2000. Szybkość wymiany informacji w XV w., [w:] Nihil superfluum esse. Prace z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidze Krzyżaniakowej, J. Strzelczyk i J. Dobosz (red.), s. 427-431. Poznań
• Strzelczyk J. 2000. Zjazd gnieźnieński 1000 roku, [w:] Gniezno i Poznań w państwie pierwszych Piastów, A. Wojtowicz (red.), s. 77-108. Poznań
• Valde-Nowak P. 2001. Neolit obszarów górskich. Refleksja geograficzno-osadnicza, [w:] Archeologia przestrzeni. Metody i wyniki badan struktur osadniczych w dorzeczach górnej Łaby i Wisły, J. K. Kozłowski i E. Neustupny (red.), s. 169-181. Kraków

Identifiers

ISSN

0860-7893