UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE ROLNIKÓW I JEGO PERSPEKTYWY

• Authors: Podstawka Marian

Title variants

EN

FARMERS' SOCIAL INSURANCE AND ITS PROSPECTS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ubezpieczenia społeczne skupiają w sobie naturę prawną, instytucjonalną, finansową, społeczną i polityczną. Wymienione osobliwości ubezpieczeń społecznych oddziałują na siebie. Zaobserwować można wśród nich sprzeczności. Szczególnie trudno jest jednak pogodzić te dwie natury ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do ludności rolniczej. Trudność wynika ze zróżnicowania produkcyjnego i dochodowego gospodarstw rolnych oraz z faktu, że produkcja żywności jest szczególnym dobrem, bez którego nie powstaną inne efekty życia społeczno-gospodarczego. Rolnicy, jako producenci i jako nabywcy środków produkcji, funkcjonują na prawie doskonałych rynkach. Charakteryzują się one dużą liczbą podmiotów sprzedających produkty rolnicze i kupujących środki do produkcji rolnej. W rezultacie wśród ludności rolniczej występuje dysparytet dochodów. Rolnicy uzyskują przeciętnie o ok. 25% dochody na jednego zatrudnionego niższe niż poza rolnictwem. Oprócz tego rolnictwo dostarcza na rzecz społeczeństwa inne dobra o charakterze publicznym. Są to bioróżnorodność, kształtowanie krajobrazu, środowiska itp. Dobra te po stronie popytu nie są odpłatne co sprawia, że rolnictwo przegrywa rynkową konkurencję z innymi działami. W tej sytuacji w wielu państwach produkcja żywności jest społecznie chroniona i ochronie powinni podlegać jej producenci. Celem artykułu jest ukazanie krótkiej historii ubezpieczeń społecznych rolników oraz ocena aktualnie istniejącego systemu i przedstawienie perspektyw jego zmian. Hipoteza: Przesłanki historyczne i specyfika działalności rolniczej powodują, że rolnicy powinni mieć odrębny, wspierający ich system ubezpieczenia społecznego. Stopień samofinansowania się ubezpieczenia społecznego rolników kształtuje się w granicach 20%. Wobec tego finanse publiczne zaangażowane są w finansowanie tych ubezpieczeń w wysokości około 80%. Sytuacja związana z dotacją budżetową do KRUS w zasadzie nie odbiega od tej, z jaką mamy do czynienia w takich państwach, jak Niemcy (dotacja wynosi 77,5%), Austria (70%) i Francja (65%). Samofinansowanie się ubezpieczenia społecznego ZUS kształtuje się w granicach 70%. W Polsce na świadczenia emerytalno-rentowe wydajemy ok. 200 mld zł. Największy udział w strukturze wypłat (prawie 84%) zajmuje ZUS. Wypłaty emerytur i rent dokonywane przez KRUS na rzecz ludności rolniczej stanowią nieco ponad 8%. Zdecydowanie najmniejsze świadczenia emerytalno-rentowe wypłaca KRUS. Stanowią one ok. 60% średniego poziomu tych świadczeń wypłacanych przez ZUS. Podstawowy problem ubezpieczenia społecznego rolników dotyczy uszczelnienia systemu. Chodzi o to, aby uczestniczyły w nim osoby, które utrzymują się głównie z rolnictwa. Problem ten może być rozwiązany za sprawą oceny dochodów rolniczych. Przepisy ubezpieczeniowe powinny tworzyć warunki do poprawy struktury agrarnej polskiego rolnictwa. Postuluję, aby przekształcić Fundusz Składkowy w Towarzystwo Ubezpieczeń na wzór TUW. Mogłoby ono realizować oprócz dotychczasowych ubezpieczeń chorobowych, wypadkowych i macierzyńskich, ubezpieczenia majątkowe w rolnictwie i korzystać z dopłat budżetowych do nich. Wydaje się, że modyfikacji definicyjnej powinny podlegać działy specjalne produkcji rolniczej.

EN

Social insurance is determined by legal, institutional, financial, social and political aspects. There is a close interaction between above-mentioned features of social insurance. However, there are also some inconsistencies. It is particularly difficult to reconcile these two natures of social insurance with reference to agricultural population. This difficulty results from two factors: income and production diversification of agricultural farms and the fact that food production is a special branch. The branch without which there will not be other effects of socioeconomic life. Being both producers and purchasers of production resources, farmers function at nearly perfect markets. What is characteristic of perfect markets is the big amount of subjects that sell agriculture products as well as purchasers of resources for agricultural production. This leads to income inequality within agricultural population. Per capita income in agriculture is 25% lower than in other branches of industry. Moreover agriculture provides the society with other goods i.e. public goods. Common examples of public goods include: biodiversity, shaping the landscape and the environment. People can enjoy these goods free of charge. It makes agriculture uncompetitive compared with other branches. Therefore, in many countries food production is a protected branch of industry and this protection should also apply to food producers. The aim of this study is to present both a brief history of agricultural social insurance and the evaluation of the existing system as well as to discuss prospects of changes. Hypothesis: considering historical reasons as well as the specification of agricultural activity, farmers should have a separate and supportive system of social insurance. The system of agricultural social insurance is approximately 20% self-financed. Therefore, it is 80% financed from the state budget. This situation and these figures do not differ much from those in other countries, such as Germany – the subsidy equals 77,5%, Austria – 70% and France – 65%. The system of social insurance ZUS (The Polish Social Insurance Institution) is approximately 70% self-financed. 200 billion Polish zloty are spent every year for retirement and annuity benefits in Poland. The vast majoraty of payments i.e. 84 % are those paid by ZUS. Retirement and annuity payments for agricultural population constitute slightly more than 8%. Retirement and annuity benefits paid by KRUS (The Agricultural Social Insurance Fund) are significantly lower than ones paid by ZUS. The average benefit paid by KRUS is about 60 % of this paid by ZUS. The main problem with agricultural social insurance is securing the system against leakage. In other words, it is very important to guarantee that the system covers only individuals for whom agriculture is the main source of income. This problem can by solved by estimating agriculture income. Insurance regulations should contribute to improving the structure of Poland’s agriculture. What I recommend is to transform the Contribution Fund into Insurance Company just like TUW (Mutual Insurance Company). It would not deal only with sickness, accident and maternity insurance but also with property insurance in agriculture. It could also be subsidied from the state budget. Moreover, the special branches of agricultural production should be redefined.

Keywords

PL

ubezpieczenie społeczne rolników; historia ubezpieczeń; KRUS; finansowanie; kosztochłonność; perspektywy

EN

farmers’ social insurance; history of social insurance; The Agricultural Social Insurance Fund; financing; cost effectiveness; prospects

• Publisher: Institute of Labor and Social Studies, Warsaw
• Journal: Polityka Społeczna
• Year: 2016
• Volume: 43
• Issue: 1 (19T) Przegląd emerytalny 2016 – Bezpieczeństwo dzięki odpowiedzialności
• Pages: 18-23

Contributors

author

Podstawka Marian

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

References

• GUS (2016), Sytuacja gospodarstw domowych w 2015 r. w świetle wyników badań budżetów gospodarstw domowych, Warszawa.
• Kiyosaki R. (2007), Bogaty ojciec biedny ojciec, Instytut Praktycznej Edukacji, s. 17.
• Nowak St., Nowak A., Sopocka A., red. (2016), Polski rynek ubezpieczeń na tle kryzysów społeczno-gospodarczych, Wydział Zarządzania UW, Warszawa.
• Strzelecka J. (2014), Ubezpieczenia emerytalne rolników w wybranych krajach Unii Europejskiej – wnioski dla Polski, Biuro Studiów i Ekspertyz nr 1031, luty.