Podmiotowa i przedmiotowa perspektywa tożsamości osobistej we współczesnym świecie

• Authors: Elwira Brygoła

Title variants

EN

Subjective and objective perspectives of personal identity in a contemporary world

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article is a theoretical review of former and actual conceptions of personal identity that after Seymour Epstein (1991) may be concerned from two perspectives: (1) the subjective and (2) the objective. The first one refers to affective manner of self-experiencing and displays in identity senses, such as – for example – sense of self-continuity, sense of distinctiveness from other people, or sense of self-unity (that are more characteristic for traditional identity) and sense of self-openness, sense of inner variability, sense of self-changeability (that are more characteristic for so called fluid identity). The literature gives many elements of subjective identity and one of the aims of this article is to gather these different elements and to propose some kind of grouping them depending on socio-cultural context of individual’s living. The propose of grouping of identity senses is hypothetical and demands empirical verification. In the article the second, objective perspective of personal identity is also presented, and as a conclusion there is a postulate to integrate in research on identity these two perspectives, especially in a context of contemporary world that is very varied, complex and dynamic.

Keywords

EN

personal identity; self-concept; self-experiencing; identity senses; self-knowledge

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• Journal: Polskie Forum Psychologiczne
• Year: 2013
• Volume: 18
• Issue: 3
• Pages: 284-302

Contributors

author

Elwira Brygoła

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy w Poznaniu

References

• Allport, G. W. (1950/1988). Osobowość i religia (przekł. H. Bartoszewicz, A. Bartkowicz, I. Wyrzykowska). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Annese, S. (2004). Mediated identity in the parasocial interaction of TV. Identity: An International Journal of Theory and Research, 4 (4), 371-388.
• Anthis, K., LaVoie, J. C. (2006). Readiness to change: A longitudinal study of changes in adult identity. Journal of Research in Personality, 40, 209-219.
• Arnett, J. J. (2002). The psychology of globalization. American Psychologist, 57 (10), 774-783.
• Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność (przekł. T. Kunz). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bauman, Z. (2007). Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Baumeister, R. F. (1997). Identity, self-concept, and self-esteem: The self lost and found. W: R. Hogan, J. Johnson, S. Briggs (red.), Handbook of personality psychology (s. 681-710). San Diego, CA: Academic Press.
• Baumeister, R. F., Muraven, M. (1996). Identity as adaptation to social, cultural, and historical context. Journal of Adolescence, 19, 405-416.
• Baumeister, R. F., Newman, L. S. (1994). How stories make sense of personal experiences: Motives that shape autobiographical narratives. Personality and Social Psychology Bulletin, 20 (6), 676-690.
• Baumgardner, A. H. (1990). To know oneself is to like oneself: Self-certainty and self-affect. Journal of Personality and Social Psychology, 58 (6), 1062-1072.
• Berzonsky, M. D. (2005). Ego-identity: A personal standpoint in a postmodern world. Identity: An International Journal of Theory and Research, 5 (2), 125-136.
• Blasi, A., Glodis, K. (1995). The development of identity. A critical analysis from the perspective of the self as subject. Developmental Review, 15 (4), 404-433.
• Block, J. (1961). Ego identity, role variability, and adjustment. Journal of Consulting Psychology, 25 (5), 392-397.
• Błachnio, A. (2011). Człowiek autorski w erze globalizacji. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Breakwell, G. M. (1986). Coping with threatened identities. London: Methuen.
• Breakwell, G. M. (2010). Resisting representations and identity processes. Papers on Social Representations, 19, 6.1-6.11.
• Campbell, J. D. (1990). Self-esteem and clarity of the self-concept. Journal of Personality and Social Psychology, 59 (3), 538-549.
• Campbell, J. D., Assanand, S., DiPaula, A. (2004). Cechy strukturalne pojęcia Ja a przystosowanie. W: A. Tesser, R. B. Felson, J. M. Suls (red.), Ja i tożsamość. Perspektywa psychologiczna (s. 70-88) (przekł. A. Karolczak). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Chen, K. H., Lay, K. L., Wu, Y. C., Yao, G. (2007). Adolescent self-identity and mental health: The function of identity importance, identity firmness, and identity discrepancy. Chinese Journal of Psychology, 49 (1), 53-72.
• Cooper, M., Rowan, J. (2008). Przedmowa. W: J. Rowan, M. Cooper (red.), Jekyll i Hyde. Wielorakie Ja we współczesnym świecie (s. 10-18) (przekł. J. Kowalczewska, J. Suchecki). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Côté, J. E., Levine, C. G. (2002). Identity formation, agency, and culture: A social psychological synthesis. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Deci, E. L., Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum Press.
• Donahue, E. M., Robins, R. W., Roberts, B. W., John, O. P. (1993). The divided self: Concurrent and longitudinal effects of psychological adjustment and social roles on self-concept differentiation. Journal of Personality and Social Psychology, 64 (5), 834-846.
• Dunkel, C. S. (2005). The relation between self-continuity and measures of identity. Identity: An International Journal of Theory and Research, 5 (1), 21-34.
• Epstein, S. (1991). Cognitive-experiential self-theory: An integrative theory of personality. W: R. Curtis (red.), The relational self: Theoretical convergences in psychoanalysis and social psychology (s. 111-137). New York: Guilford Press.
• Epstein, S., Pacini, R. (1999). Some basic issues regarding dual process theories from the perspective of cognitive-experiential self-theory. W: S. Chaiken, Y. Trope (red.), Dual process theories in social psychology (s. 462-482). New York: Guilford Press.
• Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: Norton.
• Freud, S. (1935/2013). Wstęp do psychoanalizy (przekł. S. Kempnerówna, W. Zaniewicki). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gergen, K. J. (2009). Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym (przekł. M. Marody). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Giddens, A. (2007). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności (przekł. A. Szulżycka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Greenwald, A. G., Pratkanis, A. R. (1988). Ja jako centralny schemat postaw. Nowiny Psychologiczne, 2, 20-70.
• Gregg, G. S. (1995). Multiple identities and the integration of personality. Journal of Personality, 63 (3), 617-641.
• Hartmann, H. (1964). Essays on ego psychology: Selected problems in psychoanalytic theory. New York: International Universities Press.
• Heine, S. J. (2004). Positive self-views: Understanding universals and variability across cultures. Journal of Cultural and Evolutionary Psychology, 2, 109-122.
• Hermans, H. J. M. (2001). Conceptions of self and identity: Toward a dialogical view. International Journal of Education and Religion, 2 (1), 43-62.
• Hermans, H. J. M. (2004). Introduction: The dialogical self in a global and digital age. Identity: An International Journal of Theory and Research, 4 (4), 297-320.
• Hermans, H. J. M., Dimaggio, G. (2007). Self, identity, and globalization in times of uncertainty: A dialogical analysis. Review of General Psychology, 11 (1), 31-61.
• James, W. (1892/2002). Psychologia. Kurs skrócony (przekł. M. Zagrodzki). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jarymowicz, M. (1989). Próba konceptualizacji pojęcia „tożsamość”: spostrzegana odrębność Ja – Inni jako atrybut własnej tożsamości. Przegląd Psychologiczny, 32 (3), 655-669.
• Jarymowicz, M. (2002). Psychologia tożsamości. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 3, Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej (s. 107-125). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Jarymowicz, M. (2008). Psychologiczne podstawy podmiotowości. Szkice teoretyczne, studia empiryczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jung, C. G. (1958-1983/1997). Podstawy psychologii analitycznej: wykłady tavistockie (przekł. R. Reszke). Warszawa: Wydawnictwo Wrota.
• Kelly, G. A. (1955). The psychology of personal constructs. New York: Norton.
• Kihlstrom, J. F., Klein, S. B. (1994). The self as a knowledge structure. W: R. S. Wyer, T. K. Srull (red.), Handbook of social cognition (t. 1, s. 153-208). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Klimstra, T. A., Luyckx, K., Hale, W. W. III, Frijns, T., van Lier, P. A. C., Meeus, W. H. J. (2010). Short-term fluctuations in identity: Introducing a micro-level approach to identity formation. Journal of Personality and Social Psychology, 99 (1), 191-202.
• Kohut, H. (1977). The restoration of the self. New York: International Universities Press.
• Kozielecki, J. (2007). Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Kunnen, E. S., Klein-Wassink, M. E. (2003). An analysis of identity change in adulthood. Identity: An International Journal of Theory and Research, 3 (4), 347-366.
• Levine, C. (2001). Questions concerning ego identity and its health: A commentary on Schwartz’s „The evolution of Eriksonian and Neo-Eriksonian identity theory and research”. Identity: An International Journal of Theory and Research, 1 (1), 77-80.
• Linville, P. W. (1985). Self-complexity and affective extremity: Don’t put all of your eggs in one cognitive basket. Social Cognition, 3 (1), 94-120.
• Linville, P. W. (1987). Self-complexity as a cognitive buffer against stress-related illness and depression. Journal of Personality and Social Psychology, 52 (4), 663-676. Luyckx, K., Schwartz, S. J., Berzonsky, M. D., Soenens, B., Vansteenkiste, M.,
• Smits, I., Goosens, L. (2008). Capturing ruminative exploration: Extending the four-dimensional model of identity formation in late adolescence. Journal of Research in Personality, 42, 58-82.
• Mandrosz-Wróblewska, J. (1988). Strategie redukowania problemów tożsamościowych: Różnicowanie JA – MY i MY – ONI. W: M. Jarymowicz (red.), Studia nad spostrzeganiem relacji JA – INNI: tożsamość, indywiduacja, przynależność (s. 125-161). Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Marcia, J. E. (1966). Development and validation of ego-identity status. Journal of Personality and Social Psychology, 3 (5), 551-558.
• Markus, H. (1993). Ja w myśli i pamięci. W: T. Maruszewski (red.), Poznanie, afekt, zachowanie (s. 102-130). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Maslow, A. H. (1954/2009). Motywacja i osobowość (przekł. J. Radzicki). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Märtsin, M. (2010). Identity in dialogue: Identity as hyper-generalized personal sense. Theory and Psychology, 20 (3), 436-450.
• McAdams, D. P. (1989). The development of a narrative identity. W: D. M. Buss, N. Cantor (red.), Personality psychology: Recent trends and emerging directions (s. 160-174). New York: Springer-Verlag.
• McAdams, D. P. (2001). The person: An integrated introduction to personality psychology (wyd. 3). Forth Worth: Hartcourt Brace College Publishers.
• Mead, M. (1970/2000). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego (przekł. J. Hołówka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Neckar, J. (2009). Samowiedza i jej bohater. W: A. Niedźwieńska, J. Neckar (red.), Poznaj samego siebie, czyli o źródłach samowiedzy (s. 17-32). Warszawa: Wydawnictwo SWPS „Academica”.
• Neisser, U. (1988). Five kinds of self-knowledge. Philosophical Psychology, 1 (1), 35-59.
• Obuchowski, K. (1985). Adaptacja twórcza. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Obuchowski, K. (2000). Człowiek intencjonalny, czyli o tym, jak być sobą. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
• Obuchowski, K. (2001). W poszukiwaniu właściwości człowieka. Poznań: Garmond Oficyna Wydawnicza.
• Oleś, P. K. (2008). O różnych rodzajach tożsamości oraz ich stałości i zmianie. W: P. K. Oleś, A. Batory (red.), Tożsamość i jej przemiany a kultura (s. 41-84). Lublin-Warszawa: Wydawnictwo KUL – Polska Akademia Nauk.
• Oleś, P. K. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Ciągłość – zmiana – integracja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pals, J. L. (2001). Identity: A contextualized mechanism of personality continuity and change. Psychological Inquiry, 12 (2), 88-91.
• Piotrowski, K. (2010). Wkraczanie w dorosłość. Tożsamość i poczucie dorosłości młodych osób z ograniczeniami sprawności. W: A. Brzezińska (red.), Aktywność zawodowa osób z ograniczeniami sprawności (t. 5). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Rappoport, L., Baumgardner, S., Boone, G. (2008). Kultura postmodernistyczna i wielorakie Ja. W: J. Rowan, M. Cooper (red.), Jekyll i Hyde. Wielorakie Ja we współczesnym świecie (s. 100-112) (przekł. J. Kowalczewska, J. Suchecki). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Rattansi, A., Phoenix, A. (2005). Rethinking youth identities: Modernist and postmodernist frameworks. Identity: An International Journal of Theory and Research, 5 (2), 97-123.
• Ross, C. (2008). Kontinuum dysocjacji. W: J. Rowan, M. Cooper (red.), Jekyll i Hyde. Wielorakie Ja we współczesnym świecie (s. 186-202) (przekł. J. Kowalczewska, J. Suchecki). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Sani, F. (red.) (2008). Self-continuity: Individual and collective perspectives. New York: Psychology Press.
• Schwartz, S. J., Kurtines, W. M., Montgomery, M. J. (2005). A comparison of two approaches for facilitating identity exploration processes in emerging adults: An exploratory study. Journal of Adolescent Research, 20 (3), 309-345.
• Skarga, B. (1997). Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Snyder, C. R., Fromkin, H. L. (1980). Uniqueness. The human pursuit of difference. New York: Plenum Press.
• Steuden, S. (2006). Rozważania o godności z perspektywy człowieka w okresie starzenia się. W: S. Steuden, M. Marczuk (red.), Starzenie się a satysfakcja z życia (s. 17-27). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Straś-Romanowska, M. (2008). Tożsamość w czasach dekonstrukcji. W: B. Zimoń-Dubownik, M. Gamian-Wilk (red.), Oblicza tożsamości: perspektywa interdyscyplinarna (s. 19-30). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Straś-Romanowska, M. M. (2010). Od samooceny do poczucia godności. Spojrzenie na problem ustosunkowania do własnej osoby z perspektywy psychologii biegu życia. W: A. Kolańczyk, B. Wojciszke (red.), Motywacje umysłu (s. 127-143). Sopot: Wydawnictwo Smak Słowa.
• Suchańska, A. (1999). Przejawy i uwarunkowania psychologiczne pośredniej autodestruktywności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Trzebińska, E. (1998). Dwa wizerunki własnej osoby. Studia nad sposobami rozumienia siebie. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
• Trzebińska, E., Dowgiert, A. (2005). Polipsychizm: pożytki i koszty związane z wielowymiarowością tożsamości. Przegląd Psychologiczny, 48 (1), 75-94.
• Trzebińska, E., Miś, T., Rutczyńska, I. (2003). Wielorakie JA i jedność tożsamości: ujęcie doświadczeniowo-analityczne. Roczniki Psychologiczne, 6, 5-25.
• Vignoles, V. L., Regalia, C., Manzi, C., Golledge, J., Scabini, E. (2006). Beyond self-esteem: Influence of multiple motives on identity construction. Journal of Personality and Social Psychology, 90 (2), 308-333.
• Werner, H. (1957). The concept of development from a comparative and organismic point of view. W: D. B. Harris (red.), The concept of development (s. 125-148). Minneapolis: University of Minnesota Press.