Redukcjonizm antropologiczny i jego konsekwencje

• Authors: Radziszewska-Szczepaniak Danuta

Title variants

EN

Anthropological Reductionism and its Consequences

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto próbę zdefiniowania redukcjonizmu antropologicznego, wskazania różnych postaci tego nurtu oraz jego konsekwencji. Istotę redukcjonizmu antropologicznego stanowi pomijanie – w analizie ludzkiej rzeczywistości – istotnych jej aspektów. W wyniku tego zabiegu otrzymujemy zawężoną lub niezgodną z doświadczeniem bycia osobą wizję człowieka. Kierunki redukcjonistyczne da się sprowadzić do dwóch dużych, wewnętrznie zróżnicowanych typów: jeden redukuje całość bytu ludzkiego do tworu biologicznego, drugi widzi w nim jedynie myślącegoducha. Najistotniejsze konsekwencje redukcjonistycznych ujęć człowieka to: 1) przekreślenie bogactwa i specyfiki bytu ludzkiego; nurty materialistyczne, wykluczając osobowo-duchowy wymiar człowieka, pozbawiają go podmiotowości; nurty spirytualistyczne, odrzucając istotny związek z ciałem, kwestionują realne zakorzenienie człowieka w rzeczywistości przyrodniczej; 2) negacja ludzkiej natury jako stałej struktury będącej źródłem działania, co skutkuje zakwestionowaniem jej normatywnego charakteru; 3) negacja otwartości osoby ludzkiej na Osobę Absolutu – bądź z racji deifikacji samego człowieka bądź też ze względu na zamknięcie go w sferze materialnej; 4) tworzenie błędnych zasad postępowania.

EN

The article presents an attempt to define anthropological reductionism and points to the various forms of this trend as well as its consequences. The essence of anthropological reductionism is avoiding, when analyzing human reality, essential aspects pertaining to it. As a result of this process, we now have a narrow vision of man, or one that is not in accord with the experience of being a person. We can find two bigger trends in the reductionist trend, and they are internally diverse: one trend reduces the whole of human existence to man being a biological creature, the second sees man as only being a thinking soul. The most important consequences of the reductionist approach to man are: 1) eliminating the richness and specificity of the human being; materialist trends, excluding the personal spiritual dimension of man, deprive him of subjectivity; spiritualist trends reject man’s significant relationship with the body, thus neglecting the reality that man is deeply rooted in nature; 2) the denial of human nature as a permanent structure which is the source of man’s actions, which results in questioning its normative character; 3) the negation of the openness of the human person to the Absolute Person, and this may be due to the deification of man or to limiting man to the material world; 4) the creation of false principles of behavior.

Keywords

PL

Biologizm; Kartezjusz; Osoba; Redukcjonizm; redukcjonizm antropologiczny; socjologizm

EN

biologism; Descartes; Person; Reductionism; anthropological reductionism; sociologism

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2016
• Issue: 2
• Pages: 378-395

Dates

published

2016-12-31

Contributors

author

Radziszewska-Szczepaniak Danuta

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

References

• Benedykt XVI, Przemówienie podczas spotkania z kardynałami oraz pracownikami Kurii Rzymskiej i Gubernatoratu,21 grudnia 2012, www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2012/december/ documents/hf_benxvi_spe_20121221_auguri-curia_pl.html [dostęp: 11.03.2013].
• J. Galarowicz, Na ścieżkach prawdy. Wprowadzenie do filozofii, Kraków 1992, s. 494
• J. Herbut, Redukcjonizm, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 8, Lublin 2007, s. 677
• J. Różański, Misje a promocja ludzka według dokumentów soborowych i posoborowych oraz praktyki misyjnej Kościoła, Warszawa 2001, s. 91.
• J. Woleński, Redukcjonizm, w: W. Krajewski (red.), Słownik pojęć filozoficznych, Warszawa 1996, s. 172-173.
• J.P. Sartre, Egzystencjalizm jest humanizmem, w: S. Jedynak (red.), Wartości: etyka i estetyka. Antologia tekstów filozoficznych, Wrocław 1991, s. 363.
• Jan Paweł II, Redemptoris missio. Encyklika o stałej aktualności posłania misyjnego, nr 11, http://www.nonpossumus.pl/encykliki/Jan_Pawel_II/redemptoris_missio/I.php [dostęp: 11.03.2013].
• K. Marks, Tezy o Feurebachu, w: J. Kniaziołucki (red.), K. Marks, F. Engels, W. Lenin, O religii. Wybór, Warszawa 1984, s. 64.
• K. Paprzycka, Czy (powinniśmy uznać, że) wiedzielibyśmy wszystko o umyśle, gdybyśmy wiedzieli wszystko o mózgu? Spór o redukcjonizm i reduktywizm w filozofii umysłu, „Nauka”, nr 2, 2008, s. 115.
• M. Korzekwa, Nauki o człowieku, czyli o kim?, www.opoka.org.pl/biblioteka/F/FA/mk_naukiocz.html [dostęp: 21.09.2013]
• M.A. Krąpiec, Ja – człowiek. Zarys antropologii filozoficznej, Lublin 1986, s. 380-388.
• M.A. Krąpiec, Ludzka wolność i jej granice, Lublin 2008, s. 263.
• M.A. Krąpiec, O ludzką politykę, Lublin 1998, s. 21.
• P. Singer, Etyka praktyczna, tłum. A. Sagan, Warszawa 2003, s. 165, 184.
• Paweł VI, Evangelii nuntiandi. Adhortacja apostolska o ewangelizacji w świecie współczesnym, 32, http://www.nonpossumus.pl/encykliki/Pawel_VI/evangelii_nuntiandi/III.php [dostęp: 11.03.2013].
• R. Descartes, Medytacje o filozofii pierwszej, w których wykazuje się jasno istnienie Boga i różnicę realną między duszą i ciałem człowieka (Medytacja II), www.staff.amu.edu.pl/~awisniew/wprowadzenie_do_filozofii/teksty/Descartes%20Medytacje%20I%20i%20II.pdf, s. 6 [dostęp: 2.04.2013]
• R. Descartes, Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, tłum. W. Wojciechowska, Warszawa 1981, s. 55
• S. Kamiński, Jak filozofować? Studia z metodologii filozofii klasycznej, Lublin 1989, s. 289.
• S. Kowalczyk, Z refleksji nad człowiekiem. Człowiek – społeczność – wartość, Lublin 1995, s. 16.
• S. Kowalczyk, Zarys filozofii człowieka, Sandomierz 2002, s. 8.
• T. Biesaga, Błąd antropologiczny i jego skutki w bioetyce, w: A. Maryniarczyk, K. Stępień (red.), Błąd antropologiczny, Lublin 2003, s. 193
• T. Biesaga, Osoba i natura w argumentacji bioetycznej, w: A. Maryniarczyk i in. (red.), Substancja. Natura. Prawo naturalne, Lublin 2006, s. 417.
• V. Possenti, Spór o jedność człowieka i wyzwania nowego naturalizmu. Dusza – umysł – ciało, w: A. Maryniarczyk, K. Stępień (red.), Dusza. Umysł. Ciało. Spór o jedność bytową człowieka, Lublin 2007, s. 104-105.
• www.osservatoreromano.va/portal/dt?JSPTabContainer.setSelected=JSPTabContainer%2FDetail&last= false=&path=/news/vaticano/2013/016q12-Nel-discorso-a--Cor-Unum-il-Papa-mette-in.html&title= Bo%C5% BCy%20punkt%20widzenia&locale=pl [dostęp: 11.03.2013]
• Z. Chlewiński, S. Majdański, Biologizm, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 1, s. 581-584
• Z. Hajduk, Antyredukcjonizm, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 1, Lublin 2000
• Z.J. Zdybicka, Człowiek i religia. Zarys filozofii religii, Lublin 1984, s. 271.

Identifiers

ISSN

1233-9717