Lata gimnazjalne świętego Józefa (Biby) Bilczewskiego

• Authors: Meus Konrad

Title variants

EN

Th secondary school years of Saint Józef (Biba) Bilczewski

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Józef Bilczewski, arcybiskup metropolita lwowski pozostaje bez wątpienia jedną z najważniejszych postaci Kościoła katolickiego na ziemiach polskich w początkach minionego stulecia. Bilczewski nazwany przez potomnych: „jedną z najpiękniejszych postaci XX wieku”48, doczekał się dotychczas licznych biografii i prac opiewających jego dorobek duszpasterski i naukowy. Okazuje się jednak, że chyba najmniej rozpoznanym okresem jego życiorysu pozostaje czas pobytu Wadowicach, gdzie przez osiem lat (pomiędzy dwunastym, a dwudziestym rokiem życia) uczęszczał do c.k. Realnego Gimnazjum. Józef Biba rozpoczął edukację w Gimnazjum Realnym w Wadowicach we wrześniu 1872 roku. Przez pierwsze lata nauki raczej nie był wyróżniającym się uczniem. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy doszukiwać się najprawdopodobniej w trudnościach adaptacyjnych w nowym środowisku. Wraz z upływem czasu sytuacja uległa zmianie. Z lektury Sprawozdań Dyrekcji Gimnazjum za lata 1876–1880 wynika, że w klasie czwartej (1875/76) Biba uplasował się na siódmej pozycji, spośród 28 uczniów. Jego systematyczna i wytrwała praca zaczęła przynosić efekty w klasie szóstej. Wówczas otrzymał stypendium imienia Mikołaja Kopernika. W klasie siódmej znalazł się już w gronie najlepszych „studentów”. Podobnie rzecz miała się w klasie maturalnej, którą ukończył jako prymus. Józef Biba przystąpił do matury 14 czerwca 1880 roku. Egzamin zdał z wyróżnieniem, co umożliwiło mu staranie się o przyjęcie w poczet studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. W październiku 1880 roku rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym krakowskiej wszechnicy. Lata gimnazjalne Józefa Bilczewskiego pozostają jednym z ważniejszych okresów w życiu świętego. Ośmioletni pobyt i edukacja w Wadowicach musiały wywrzeć spory wpływ na kształtowanie charakteru nastoletniego chłopca, a później dorastającego mężczyzny. Trudności bytowe związane z utrzymaniem w średniej wielkości mieście – kilkadziesiąt kilometrów od rodzinnego domu – nauczyły młodego wilamowiczanina pokonywania przeciwności losu i wytrwałego, okupionego ciężką pracą, dążenia do zamierzonego celu. Słuszności powyższego wywodu dowodzi determinacja, jaką można śledzić u Bilczewskiego w czasie edukacji w wadowickim gimnazjum. Z ucznia raczej przeciętnego, w pierwszych latach nauki, już jako dojrzały młodzieniec zostaje prymusem szkolnym. Nie do przecenienia pozostaje wszechstronna wiedza wyniesiona ze szkoły średniej. Zawdzięczał jej m.in. znakomite przygotowanie humanistyczne, tak istotne podczas studiów teologicznych i jego dalszej kariery naukowej.

EN

Józef Bilczewski, the archbishop of the city of Lviv, undoubtedly remains one of the most significant figures of the Catholic Church on Polish grounds at the beginning of the last century. Bilczewski has been the object of numerous biographies eulogising his pastoral and academic accomplishments. It turns out, however, that the time he spent in Wadowice (between 12 and 20 years of age), where he attended a secondary school for eight years, is often omitted by his biographers. Józef Biba began his education in Wadowice Secondary School (pol.: Gimnazjum Realne) in September 1872. During his initial school years he was not an above-average pupil. This can be explained by the fact that at the beginning he might have had some adaptive difficulties being in a new environment. Nevertheless, over the years, the situation changed significantly. Following the school’s Headmaster’s Report for 1876–1880, in the fourth grade (1875/76) Biba took the seventh place out of 28 students. His systematic and persistent work brought effects in the sixth grade, when he was awarded the Nicolaus Copernicus scholarship. In the seventh grade he was one of the best students. A similar situation occurred in the final grade. He graduated as a top student and took the school-leaving examinations on June 14th 1880. He passed with honours, which allowed him to apply for the Jagiellonian University. In October 1880 he became a student of the Faculty of Theology at the university in question.

Keywords

PL

Józef Bilczewski; Kościół katolicki; XX wiek

EN

Józef Bilczewski; Catholic Church; XX century

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Folia Historica Cracoviensia
• Year: 2013
• Volume: 19
• Pages: 279-296

Dates

published

2013-12-31

Contributors

author

Meus Konrad

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

References

• A. K. Banach, Kariery zawodowe studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego pochodzenia chłopskiego z lat 1860/1861–1917/1918. Kraków 2009.
• A. K. Banach, Młodzież chłopska na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1860/61–1917/18. Kraków 1997.
• Błogosławiony Józef Bilczewski arcybiskup metropolita lwowski obrządku łacińskiego. W: Studia do dziejów Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. T. 16. Pod red. J. Wołczańskiego. Kraków 2003.
• Corpus Studiosorum Universitatis Iagiellonicae 1850–1918. T. 3: A–D. Pod red. J. Michalewicza. Kraków 1999.
• G. Grzybek, Aktualność idei wychowawczych Józefa Bilczewskiego, metropolity lwowskiego w latach 1900–1923. Bielsko-Biała 2003.
• A. Karbowiak, Przegląd dziejów c.k. gimnazjum wadowickiego. Z powodu 25. rocznicy istnienia zakładu. Wadowice 1892.
• J. Machniak, Abp. Józef Bilczewski: pasterz Kościoła lwowskiego. Kraków 2001.
• A. Nowakowski, Z dziejów wadowickiej kolei (1877–1997). Wadowice 1999.
• S. Rospond, Twój patron. Św. Józef Bilczewski. Kraków 2006.
• G. Studnicki, Pierwsza wśród równych. Dzieje gimnazjum i liceum w Wadowicach. Wadowice 1991.
• F. Ślusarczyk, Ideał chrześcijanina i sposób jego realizacji w kaznodziejskim przekazie abpa Józefa Bilczewskiego (1860–1923). Kraków 1997.
• Święty arcybiskup Lwowa Józef Bilczewski. Pod red. W. Osadczego. Lublin 2011; M. Dziedzic, S. Dziedzic, Arcybiskup Józef Bilczewski. Kraków 2012.
• W. W. Szetelnicki, Postać św. Józefa Bilczewskiego arcybiskupa i metropolity lwowskiego obrządku łacińskiego w świetle kroniki klasztoru Panien Benedyktynek łacińskich lwowskich. „Perspectiva” R. 10: 2011, nr 1, s. 226–260.
• S. Szurek, Bilczewski Józef (1860–1923). W: Polski słownik biografizny. T. 2. Pod red. W. Konopczyńskiego. Kraków 1936, s. 94–95.
• S. Szuro, Koleje żelazne w Galicji w latach 1847–1914. W: Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji. Pod red. H. Madurowicz-Urbańskiej. Kraków 1997, s. 35.
• M. Tarnawski, Arcybiskup Józef Bilczewski. Krótki rys życia i prac. Lwów 1924.
• W. Urban, Sługa Boży Józef Bilczewski. Arcybiskup – Metropolita Lwowski 1860–1923. Wrocław 1977.
• Vollständiges Ortschaftn-Verzeichniss der im Reichsrathe vertretenen Königreiche und Länder nach der Ergebnissen der Volkszählung vom 31. December 1880. Wien 1882.
• Wadowicka Biblioteka Publiczna, Dziennik Jana Dorozińskiego. Opr. G. Studnicki. Wadowice 1998.
• I. Weinfeld, Ludność miejska Galicji i jej skład wyznaniowy 1881–1910. „Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych” T. 24: 1912, z. 2, s. 32.
• H. Wereszycki, Baum Józef von Appelshofen, baron (1820–1883). W: Polski słownik biografizny. T. 1. Pod red. W. Konopczyńskiego. Kraków 1935.
• Wilamowickie sacrum. W drodze do kanonizacji abpa Józefa Bilczewskiego. Pod red. A. Barciaka. Wilamowice 2005.
• S. Witkowski, Wadowickie gimnazjum pół wieku temu. W: Księga pamiątkowa 120-lecia Gimnazjum i Liceum w Wadowicach. Opr. G. Studnicki. Wadowice 1987.
• J. Zbudniewek, Związki arcybiskupa Józefa Bilczewskiego z Jasną Górą. Kraków 1995.

Identifiers

ISSN

0867-8294

DOI

10.15633/fhc.241

URI

http://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/241/169