Jakub Karpiński w kręgu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej

• Authors: Jacek Jadacki

Title variants

EN

Jakub Karpiński in the Circle of the Lvov-Warsaw School

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia filozoficzne tło poglądów Jakuba Karpińskiego. Nawiązywał on do programu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Jest to zrozumiałe, gdyż jego głównymi nauczycielami byli przedstawiciele tej szkoły. Na wspomniane tło składają się następujące założenia: (1) rzeczywistość, którą opisuje nauka, jest bardzo zróżnicowana ontologicznie (pluralizm ontologiczny); (2) zdarzenia składające się na tę rzeczywistość są powtarzalne i powiązane ze sobą związkami przyczynowo-skutkowymi (determinizm); (3) teorie naukowe są oceniane pod wieloma względami – nie tylko co do tego, czy tezy tych teorii są prawdziwe. W artykule omawiane są ponadto: (a) poglądy Karpińskiego dotyczące pojęcia przyczyny; (b) jego ujęcie zagadnienia operacyjnego definiowania terminów naukowych; (c) przeprowadzoną przez Karpińskiego typologię schematów (scil. metod) badań socjologicznych; (d) jego analizę sporów w nauce.

EN

The paper presents the philosophical background of Jakub Karpiński’s views. In this respect, he took his stand on the program of the Lvov-Warsaw School. This fact is understandable, because his main teachers where representatives of this school. The following suppositions compose the aforementioned background: (1) the reality described by science is ontologically very differential (ontological pluralism); (2) events that compose this reality are repeatable and mutually connected by causal relations (determinism); (3) scientific theories are estimated in many respects – not only on account of truthfulness of their theses. In the paper, the following problems are also discussed: (a) Karpiński’s views concerning the notion of cause; (b) his approach to the problem of operational defining scientific terms; (c) Karpiński’s typology of schemes (scil. methods) of sociological research; (d) his analysis of controversies in science.

Keywords

PL

Jakub Karpiński; Szkoła Lwowsko-Warszawska; metodologia socjologii

EN

Jakub Karpiński; Lvov-Warsaw School; methodology of sociology

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2013
• Issue: 4(211)
• Pages: 67–83

Contributors

author

Jacek Jadacki

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Karowa 18, 00-927 Warszawa

References

• Chwistek, Leon. 1961 [1921]. Wielość rzeczywistości. W: Pisma filozoficzne i logiczne. T. I. Warszawa: PWN, s. 30–105.
• Ingarden, Roman. 1988 [1931]. O dziele literackim. Warszawa: PWN.
• Karpiński, Jakub. 1962. Postulat operacyjności definicji w naukach społecznych. „Studia Socjologiczne” 4(7): 135–153.
• Karpiński, Jakub. 1964. Metodologia nauk w twórczości K. Ajdukiewicza. W: Karpiński 1989: 97–105.
• Karpiński, Jakub. 1965. Typy sporów na terenie nauk społecznych. „Studia Socjologiczno-Polityczne” 18: 31–48.
• Karpiński, Jakub. 1975. Ludzie i zbiorowości. Zagadnienia «poziomu analizy» w socjologii. „Studia Socjologiczne” 3(38): 131–151. Przedrukowane w (1985: 102–120).
• Karpiński, Jakub. 1976. Schematy metodologiczne. „Studia Socjologiczne” 1(60): 57–70. Przedrukowane w (1980: 306–328).
• Karpiński, Jakub. 1977a. Badania porównawcze. „Zagadnienia Naukoznawstwa” 4(52): 536–548. Przedrukowane w (1980: 197–219).
• Karpiński, Jakub. 1977b. Najprostszy przypadek analizy przyczynowej. „Prakseologia” 4(64): 13–31. Przedrukowane w (1985: 21–34).
• Karpiński, Jakub. 1977c. O szkołach w nauce. „Więź” 3(227): 28–36.
• Karpiński, Jakub. 1980. Wprowadzenie do metodologii nauk społecznych [maszynopis powielony]. Warszawa (drugie wydanie: WSPiZ im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2006).
• Karpiński, Jakub. 1985. Przyczynowość w badaniach socjologicznych. Warszawa: PWN.
• Karpiński, Jakub. 1989. Nie być w myśleniu posłusznym (Ossowscy, socjologia, filozofia). London: Polonia.
• Karpiński, Jakub. 1992. Kultura i wielość rzeczywistości. Szkice o kulturze. Lublin: Wydawnictwo FIS.
• Łukasiewicz, Jan. 1906. Analiza i konstrukcja pojęcia przyczyny. W: Łukasiewicz 1961: 9–62.
• Łukasiewicz, Jan. 1910. O zasadzie sprzeczności u Arystotelesa. Kraków: AU.
• Łukasiewicz, Jan. 1912. O twórczości w nauce. W: Łukasiewicz 1998: 9–33.
• Łukasiewicz, Jan. 1961. Z zagadnień logiki i filozofii. Pisma wybrane. Warszawa: PWN.
• Łukasiewicz, Jan. 1998. Logika i metafizyka. Miscellanea. Warszawa: Wydawnictwo WFiS UW.
• Ossowski, Stanisław. 1967[1962]. O osobliwościach nauk społecznych. W: Ossowski 1967: 125–316.
• Ossowski, Stanisław. 1967. O nauce. Warszawa: PWN.
• Przełęcki, Marian. 1959. Operacjonizm. W: Przełęcki 1993: 23–38.
• Przełęcki, Marian. 1993. Studia z metodologii formalnej. „Filozofia Nauki” 1(2–3) (numer specjalny).
• Sułek, Antoni. 2003. Jakub Karpiński. 17 czerwca 1940 – 22 marca 2003. „Studia Socjologiczne” 3(170): 5–9.
• Sułek, Antoni. 2013. Światło Jakuba Karpińskiego. „Plus – Minus. Tygodnik Rzeczypospolitej” nr 19(11–12): 18.
• Twardowski, Kazimierz. 1965[1912]. O czynnościach i wytworach. W: Twardowski 1965: 217–240.
• Twardowski, Kazimierz. 1965[1919]. O jasnym i niejasnym stylu filozoficznym. W: Twardowski 1965: 346–348.
• Twardowski, Kazimierz. 1965. Wybrane pisma filozoficzne. Warszawa: PWN.