Romanes. Religia a nauka

• Authors: Babij Aleksandra , Babij Alicja

Title variants

EN

Romanes: Religion and Science

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia pogląd George’a Johna Romanesa na relację między religią a nauką. Romanes był dziewiętnastowiecznym angielskim biologiem ewolucyjnym zainteresowanym również teologią. Według Romanesa nauka ma wskazywać przyczyny konkretnych zjawisk, natomiast religia jest ogólną teorią rzeczywistości i zakłada, że wszystko jest ostatecznie spowodowane przez inteligentnego sprawcę. Romanes twierdzi, że w swoich czystych postaciach nauka i religia nie mają logicznie żadnego punktu wspólnego. Jednak do niedawna religia wpływała na naukę. Skutkiem powszechności wiary powstał nawyk odnoszenia wszystkich zjawisk do bóstwa. Gdy jedna z tych aktywności przekracza właściwe sobie granice, próbując posługiwać się metodami drugiej, następuje chaos. Było tak w przypadku próby wyjaśnienia konkretnych zjawisk za pomocą religijnej teorii przyczyn ostatecznych, czyli teorii inteligentnego projektu. Romanes wskazuje, że zwolennicy argumentu z projektu zbyt szybko uznają, iż oprócz projektanta nie mogą istnieć inne przyczyny doskonałego przystosowania organizmów, przez co od razu zaczynają poszukiwać przykładów potwierdzających ich tezę. Darwin natomiast postanowił znaleźć inne przyczyny. Pojawienie się darwinowskiej teorii ewolucji uznał Romanes za przełomowy moment, w którym to nauka zaczęła istotnie oddziaływać na religię.

EN

The article presents George John Romanes’ view on the relation between religion and science. Romanes was nineteenth century English evolutionary biologist interested also in theology. According to Romanes, the task of science is to find causes of particular phenomena, while religion is a general theory of reality assuming that everything is ultimately caused by an intelligent agent. Romanes claims that in their pure forms science and religion have no logical contact. However, till recently religion influenced science. As a result of prevalence of faith, there was a habit to referring all phenomena to the deity. When one of these activities crosses its appropriate boundaries, trying to use the methods of the other, the resulting effect is chaos. An attempt to explain particular phenomena in terms of a religious theory of ultimate causes, i.e. intelligent design theory, was a case in point. Romanes suggests that proponents of design argument are too eager in recognizing that there cannot exist other causes of perfect adaptation of organisms except a designer, and that is why they immediately look for examples confirming their thesis. Conversely, Darwin’s aim was to find other causes. For Romanes, emergence of the Darwinian theory of evolution was a turning point when science began to exert significant influence on religion.

Keywords

PL

George John Romanes; religia; nauka; Karol Darwin; teoria ewolucji; inteligentny projekt

EN

George John Romanes; religion; science; Charles Darwin; theory of evolution; intelligent design

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2009/2010
• Volume: 6-7
• Pages: 197-211

Contributors

author

Babij Aleksandra

• Uniwersytet Zielonogórski

author

Babij Alicja

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• A Selection from the Poems of George John Romanes, ed. T. Herbert Warren, Longmans, Green & Co., London 1896.
• Ethel ROMANES, The Life and Letters of George John Romanes, Longmans, Green & Co., London 1896.
• Franciszek GALTON, „Statistical Inquiries into the Efficacy of Prayer”, Fortnightly Review, 1 August 1872, vol. 12, no. 68, s. 125-135.
• Robert J. RICHARDS, Darwin and the Emergence of Evolutionary Theories of Mind and Behavior, The University of Chicago Press, Chicago 1987.
• George John ROMANES, Jelly-Fish, Star-Fish and Sea-Urchins Being A Research On Primitive Nervous Systems, D. Appleton and Co., New York 1885.
• George John ROMANES, Animal Intelligence, Kegan Paul, Trench, & Co., London 1882.
• George John ROMANES, Mental Evolution in Animals with a Posthumous Essay on Instinct by Charles Darwin, Kegan Paul, Trench, & Co., London 1883.
• George John ROMANES, „The Darwinian theory of instinct”, The Nineteenth Century, September 1884, vol. XVI, no. 91, s. 434-450.
• Conwy Lloyd MORGAN, An introduction to comparative psychology, 2nd. ed., The Walter Scott Publ. Co, London 1903.
• George John ROMANES, A Candid Examination of Theism, Trübner & Co., London 1878.
• George John ROMANES, Thoughts on Religion, ed. Charles Gore, 3rd ed., Longmans, Green & Co., London 1885.
• George John ROMANES, „The Influence of Science upon Religion”, w: George John ROMANES, Thoughts on Religion, ed. Charles Gore, 3rd ed., Longmans, Green & Co., London 1885, s. 37-88.
• Ch. GORE, „Editor’s Preface”, w: George John ROMANES, Thoughts on Religion, ed. Charles Gore, 3rd ed., Longmans, Green & Co., London 1885.
• William L. GILDEA, S. ALEXANDER & G.J. ROMANES, „Symposium: Is There Evidence of Design in Nature?”, Proceedings of the Aristotelian Society 1889-1890, vol. 1, no. 3, s. 49-76.
• George John ROMANES, „Supplementary Essay in Reply to a Recent Work on Theism”, w: George John ROMANES, A Candid Examination of Theism, Trübner & Co., London 1878.
• William Angus KNIGHT, Aspects of Theism, Macmillan & Co., London 1893.
• George John ROMANES, Darwin, and After Darwin: An Exposition Of The Darwinian Theory and a Discussion of Post-Darwinian Questions, vol. I-III, 2nd ed., The Open Court Publ. Co., Chicago 1896-1897.
• George John ROMANES, Darwin, and After Darwin, vol. I, The Darwinian Theory.
• Ch. GORE, The Incarnation of the Son of God, John Murray, London 1891.
• George John ROMANES, „Notes for a Work on a Candid Examination of Religion”, w: George John ROMANES, Thoughts on Religion, ed. Charles Gore, 3rd ed., Longmans, Green & Co., London 1885.
• „Natural Selection and Dysteleology”, Nature, 12 March 1874, vol. 9, no. 228, s. 361- 362.
• „Disuse as a Reducing Cause in Species”, Nature, 2 July 1874, vol. 10, no. 244, s. 164.
• „Rudimentary Organs”, Nature, 9 April 1874, vol. 9, no. 232, s. 440-441.