Nuska ze zbiorów Muzeum Historycznego w Białymstoku. Identyfikacja, klasyfikacja, charakterystyka

• Authors: Lewicka Magdalena

Title variants

EN

Nuska from the Białystok Museum of History. Identification, classification, characteristics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem rozważań niniejszego artykułu jest nowy, do chwili obecnej niepoddany opisom, materiał badawczy w postaci nuski ze zbiorów Muzeum Historycznego w Białymstoku. Celem była analiza tekstologiczno-filologiczna wymienionego zabytku z uwzględnieniem transkrypcji, identyfikacji treści i przekładu na język polski. Analizowany materiał źródłowy reprezentuje jeden z rodzajów tatarskich ksiąg rękopiśmiennych, składających się na bogaty dorobek piśmienniczy Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego, którego rozwój i jedyny w swoim rodzaju charakter nierozerwalnie związane są z historią osadnictwa ludności tatarskiej na tych terenach. Piśmiennictwo to, które rozkwitło pod wpływem ożywienia duchowego doby renesansu i reformacji, a w chwili obecnej stanowi najważniejszą i najbogatszą część tatarskiej spuścizny kulturowej, uznane zostało za zjawisko szczególne, swoisty fenomen, któremu przypisuje się ogromną wartość duchową, literacką i kulturową.

EN

Nuska from the Białystok Museum of History has never been researched. This article is the first exploration of one of the prime examples of the Tatar literature, dating back to the times of the Grand Duchy of Lithuania and blooming Tatar settlements. That literature especially flourished during the Renaissance and Reformation. Today Tatars ascribe to it tremendous cultural and spiritual value. The author performs a philological analysis of the text, taking into account transcription, content identification and translation into Polish.

Keywords

PL

analiza tekstologiczno-filologiczna; kitabistyka; nuski; rękopisy tatarskie; Tatarzy Wielkiego Księstwa Litewskiego

EN

studying kitabs; Tatar manuscripts; Tatars of the Grand Duchy of Lithuania; nuski; philological analysis of the text

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2017
• Issue: 2
• Pages: 78-91

Dates

published

2017-12-31

Contributors

author

Lewicka Magdalena

References

• A. Drozd, Arabskie teksty liturgiczne w przekładzie na język polski XVII wieku, Warszawa 1999
• A. Drozd, M.M. Dziekan, T. Majda, Katalog Zabytków Tatarskich. Piśmiennictwo i muhiry Tatarów polsko-litewskich, Warszawa 2000
• A. Drozd, O twórczości literackiej Tatarów w dobie staropolskiej, [w:] Tatarzy w Europie i na świecie. Materiały z ogólnopolskiej sesji naukowej, maszynopis, Poznań 1995
• A. Kołodziejczyk, Rozprawy i studia z dziejów Tatarów litewsko-polskich i islamu w Polsce w XVII-XX wieku, Siedlce 1997
• A. Konopacki, Autorzy, kompilatorzy, kopiści – rzecz o rękopisach tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Cz. Łapicz, J. Kulwicka-Kamińska (red.), Tefsir Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Teoria i praktyka badawcza, Toruń 2015
• A. Konopacki, Życie religijne Tatarów na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI-XIX wieku, Warszawa 2010
• Cz. Łapicz, Kitab Tatarów litewsko-polskich (paleografia, grafia, język), Toruń 1986
• Cz. Łapicz, Z problematyki badawczej piśmiennictwa Tatarów białostockich, [w:] I. Maryniakowa, E. Smułkowa (red.), Studia językowe z Białostocczyzny. Onomastyka i historia języka, cz. 1, Warszawa 1989
• G. Czerwiński, A. Konopacki (red.), Estetyczne aspekty literatury polskich, białoruskich i litewskich Tatarów (od XVI do XXI w.), Białystok 2015
• J. Kulwicka-Kamińska, Cz. Łapicz (red.), Tatarzy Wielkiego Księstwa Litewskiego w historii, języku i kulturze, Toruń 2013
• J. Kulwicka-Kamińska, Cz. Łapicz (red.), Tefsir Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Teoria i praktyka badawcza, Toruń 2015
• J. Kulwicka-Kamińska, Przekład terminologii religijnej islamu w polskich tłumaczeniach Koranu na tle biblijnej tradycji translatorycznej, Toruń 2013
• J. Szynkiewicz, Literatura religijna Tatarów litewskich i jej pochodzenie, „Rocznik Tatarski”, t. 2, 1935
• J. Talko-Hryncewicz, Muślimowie, czyli tak zwani Tatarzy Litewscy, Kraków-Dębniki 1924
• J. Tyszkiewicz, Tatarzy na Litwie i w Polsce. Studia z dziejów XIII-XVIII w., Warszawa 1989
• J. Tyszkiewicz, Tatarzy w Polsce i Europie. Fragmenty dziejów, Pułtusk 2008
• J. Tyszkiewicz, Z historii Tatarów polskich 1794-1944. Zbiór szkiców z aneksami źródłowymi, Pułtusk 2002
• Jankowski, Polish-Lithuanian-Belarusian Tatar Documents, „Materialia Turcica”, vol. 24, 2003
• K. Grygajtis, Osadnictwo Tatarów hospodarskich w Wielkim Księstwie Litewskim XIV-XVIII w., Gdańsk 2003
• L. Lesisz, K. Radłowska, Tatar monuments in the Collection of the Historical Museum in Białystok, [w:] B. Biedrońska-Słota, M. Ginter-Frołow, J. Malinowski (eds.), The Art. Of the Islamic World and the Artistic Relationships Between Poland and Islamic Countries, Kraków 2011
• L. Lesisz, Kolekcja szczególnej troski – tatariana w zbiorach Muzeum Historycznego, „Rocznik Białostocki”, t. 19, 2014
• L. Lesisz, Tatariana w zbiorach Muzeum Historycznego w Białymstoku, „Rocznik Tatarów Polskich”, t. 6, 2000, s. 235-240
• L. Lesisz, Tatariana w zbiorach Muzeum Historycznego w Białymstoku, [w:] A. Bartosz (red.), Polska egzotyka w polskich muzeach. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Centrum Kultury Romów w Tarnowie i Muzeum Okręgowe w Tarnowie. Tarnów 1-2 października 1998, Tarnów 2000
• M. Aleksandrowicz, Legendy, znachorstwo, wróżby i gusła ludu muzułmańskiego w Polsce, „Rocznik Tatarski”, t. 2, 1935
• M. Konopacki, Piśmiennictwo Tatarów polsko-litewskich w nauce polskiej i obcej, „Przegląd Orientalistyczny”, t. 3, 1966
• M. Lewicka, Arabic Linguistic Layer of the Writings of the Tatars of the Grand Duchy of Lithuania as Exemplified by Tafsir of Alytus, [w:] A. Bednarczyk, M. Kubarek, M. Szatkowski (red.), Traditional Orient, Modern Orient. Literary Studies, Toruń 2015
• M. Lewicka, Cz. Łapicz, Tatarzy polscy – adoptowani do narodu, „Litteraria Copernicana”, t. 18, nr 2, 2016
• M. Lewicka, Identyfikacja i analiza tekstologiczno-filologiczna arabskiej warstwy językowej s. 478-485 Tefsiru z Olity (1723 r.), [w:] G. Czerwiński, A. Konopacki (red.), Estetyczne aspekty literatury polskich, białoruskich i litewskich Tatarów (XVI-XXI w.), Białystok 2015
• M. Lewicka, The Literature of the Tatars of the Grand Duchy of Lithuania – Characteristics of the Tatar Writings and Areas of Research, „Journal of Language and Cultural Education”, vol. 4, no 1, 2016
• M. Lewicka, Z badań nad piśmiennictwem Tatarów polsko-litewskich. Arabska warstwa językowa Tefsiru z Olity (1723), [w:] A. Abbas, A. Maśko (red.), W kręgu zagadnień świata arabskiego, Poznań 2015
• M.M. Dziekan, Magia i tradycje ludowe Tatarów polsko litewskich, [w:] A. Drozd, M. M. Dziekan, T. Majda, Katalog Zabytków Tatarskich. Piśmiennictwo i muhiry Tatarów polsko-litewskich, Warszawa 2000
• P. Borawski, Tatarzy w dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1986
• S. Kryczyński, Tatarzy litewscy. Próba monografii historyczno-etnograficznej, Warszawa 1938
• W.P. Turek, Słownik zapożyczeń pochodzenia arabskiego w polszczyźnie, Kraków 2001

Identifiers

ISSN

1233-9717