Aksamitna rewolucja i upadek reżimu komunistycznego na Słowacji

• Authors: Jašek Peter

Title variants

EN

The Velvet Revolution and the Collapse of the Communist Regime in Slovakia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

A utor opracowania analizuje sytuację polityczną i społeczną na Słowacji w latach osiemdziesiątych XX w. oraz zmiany historyczne w 1989 r., które doprowadziły do upadku reżimu komunistycznego. Opracowanie przedstawia zarys najważniejszych wydarzeń historycznych: stopniowe osłabienie reżimu, zmiany w partii komunistycz- nej i nasilenie działalności opozycyjnej. W artykule autor koncentruje się na tym, co stało się w listopadzie i grudniu 1989 r. oraz na przebiegu upadku reżimu. Uwagę spo- łeczeństwa pochłaniała działalność ruchów młodzieżowych i studenckich na Słowacji, w szczególności manifestacja studentów w Bratysławie dnia 16 listopada. Manifestację tę można uznać za wstęp do łagodnej rewolucji na Słowacji i trampolinę dla uczestniczą- cych w niej studentów, którzy zachęceni wydarzeniami praskimi podjęli otwarty protest na uniwersytecie, tworząc pierwszy w historii Słowacji komitet strajkowy studentów. Autor analizuje także powstanie i rozwój ruchu Społeczeństwo Przeciwko Przemocy w listopadzie 1989 r. i prowadzone przez nie rozmowy Okrągłego Stołu z przedstawi- cielami partii komunistycznej. Rozmowy te stały się początkiem procesu przejścia od totalitarnego reżimu komunistycznego do systemu demokratycznego.

EN

T he author of the study analyzes the political and social situation in Slovakia during the late 80s as well as historical changes in 1989 that led to the fall of the communist regime. The study provides overview of the key historial events: gradually brought weakining ofthe regime, changes within the communist party and increase of the opposition acti- vities. Focus of the article are the events of November and December 1989 and crucial events that led to the fall of the regime. Special attention is devoted to the activities of the youth and student movement in Slovakia, especially the march of the students in Bratislava on 16 November. This march can be considered as a prologue of the Gentle Revolution in Slovakia and a springboard for the involved students. They, bolstered by the Prague events, undertook an open protest at the university and creation of the stu- dents strike committee, first at the Slovakia. The author also deals with the establishing and development of the movement Public against Violence in November 1989 and to the discussions of the round table between the representatives of the communist party and Public against Violence. This discussions started the process of transformation from the totalitarian communist regime into the democracy.

Keywords

EN

Communism; opposition; dissent; fall of the regime; transformation; democracy

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2019
• Issue: 33
• Pages: 230-251

Contributors

author

Jašek Peter

• Ústav pamäti národa, Bratislava (Instytut Pamięci Narodowej w Bratysławie)

References

• 20. vyročie Nežnej revolucie, red. P. Jašek, Bratislava 2010.
• 1988. Rok pred zmenou. Zbornik a dokumenty, red. P. Balun, Bratislava 2009.
• 1989. Rok zmeny, red. P. Jašek, Bratislava 2017.
• Barnovsky M., Sovietska perestrojka, vedenie KSČ a ľavicove opozične prudy [w:] Cesty k novembru 1989. Aktivity Alexandra Dubčeka, red. I. Laluha, J. Uher, Bratislava 2000.
• Blehova B., Der Fall des Kommunismus in der Tschechoslowakei, Wien 2006.
• Blehova B., Od Husaka k Jakešovi. Zmena na čele KSČ v decembri 1987, „Kultura” 2007, nr 17.
• Bratislava/nahlas po desiatich rokoch, red. M. Huba, J. Podoba, Bratislava 1998.
• Charta 77. Dokumenty 1977–1989. Svazek I, II i III, red. V. Prečan, B. Cisařovska, Praha 2007.
• Dubovsky P., Hnutie za občiansku slobodu na Slovensku [w:] Protikomunisticky odboj v strednej a vychodnej Europe, red. P. Jašek, Bratislava 2012.
• Hanzel V., Zrychleny tep dějin. Realne drama o deseti jednanich, Praha 2006.
• Hochel D., Spomienky na November, „.tyždeň”, 8 XI 2014.
• Huba M., Ideal – skutočnosť – mytus. Pribeh bratislavskeho ochranarstva, Banska Bystrica 2008.
• Hunčik P., Fazekaš J., Maďari na Slovensku (1989–2004), Šamorin 2008.
• Jašek P., Posledny politicky proces komunistickeho režimu na Slovensku. Perzekucie členov bratislavskej paťky na jeseň 1989, „Pamať naroda” 2014, nr 3.
• Jašek P., Tzv. maďarsky nacionalizmus v obdobi normalizacie. Prenasledovanie Miklosa Duraya a spolupraca Vyboru na ochranu prav maďarskej menšiny v Československu s Chartou 77, „Pamať naroda” 2017, nr 3.
• Jašek P., Neupauer F., Podolec O., Jakubčin P., Sviečkova manifestacia I. Študie. Spomienky a svedectva, Bratislava 2016.
• Jašek P., Palffy J., „Vonku zuril socializmus, no my sme boli v sebe slobodni”. Rozhovor s predstaviteľom neoficialnej vytvarnej sceny a spoluzakladateľom Verejnosti proti nasiliu Rudolfom Sikorom, „Pamať naroda” 2016, nr 2.
• Jašek P., Podolec O., „Komunisticky svet bol svetom pretvarky a dvojitych hodnot”. Rozhovor s tribunom Nežnej revolucie Janom Budajom, „Pamať naroda” 2014, nr 3.
• Katrebova Blehova B., Od Husaka k Jakešovi. Zmena na čele KSČ v decembri 1987, Kultura” 2007, nr 17.
• Katrebova Blehova B., The Opposition Movement in Slovakia in the Period of Normalization, „Remembrance and Solidarity” 2014, nr 3.
• Kmeť N., Nezavisle aktivity na Slovensku v rokoch 1987–1989 [w:] Dominovy efekt. Opozični hnuti v zemich středni Evropy a pad komunistickych režimů v roce 1989, red. P. Blažek, J. Pažout, Praha 2013.
• Kmeť N., Slovenska opozicia za normalizacie [w:] Česka a slovenska společnost v obdobi normalizace. Slovenska a česka spoločnosť v obdobi normalizacie. Liberecky seminar 2001, Bratislava 2003.
• Kopasz L., Maďarska inteligencia na Slovensku na sklonku normalizacie, „Pamať naroda” 2014, nr 3.
• Korec J.Ch., Bratislavsky veľky piatok 25. marec 1988, Bratislava 2008.
• Koudelka F., Husakův pad 1987. Dokumenty k odděleni funkci prezidenta ČSSR a generalniho tajemnika KSČ a k nastupu Miloše Jakeše do čela KSČ, „Soudobe dějiny” 2000, nr 2/3.
• Krapfl J., Revolucia s ľudskou tvarou. Politika, kultura a spoločenstvo v Československu po 17. novembri 1989, Bratislava 2009.
• Lorenc A., Ministerstvo strachu? Neskartovane spomienky generala Lorenca, Bratislava 1992.
• November 1989 na Slovensku. Suvislosti, predpoklady a dosledky, red. S. Szomolany, J. Pešek, Bratislava 1999.
• Občanske forum, den prvni. Vznik Občanskeho fora v dokumentech a fotografiich, red. I. Koutska, V. Ripka, P. Žaček, Praha 2009.
• Ondruš V., Atentat na Nežnu revoluciu, Bratislava 2009.
• Pullmann M., Konec experimentu. Přestavba a pad komunismu v Československu, Praha 2011.
• Ščepka M., Fornerova K., Novy most cez Dunaj, „Smena”, 11 XII 1989.
• Schuster R., Rozhovory s Milanom Čičom, Košice 2001.
• Sila svedectva. The Power of Witnessing, red. M. Fiamova, J. Spevakova, Bratislava 2012.
• Šimulčik J., 291 284 odvažnych. Podpisova akcia za nabožensku slobodu v Československu v roku 1988, „Pamať naroda” 2014, nr 3.
• Šimulčik J., Čas odvahy. Najvačšia podpisova akcia za nabožensku slobodu – 500 000 občanov ČSSR, Bratislava 2017.
• Šimulčik J., Čas svitania. Sviečkova manifestacia – 25. marec 1988, Bratislava 2018.
• Slovensko a režim normalizacie, red. N. Kmeť, J. Marušiak, Prešov 2002.
• ŠtB na Slovensku za “normalizacie”. Agonia komunistickej moci v zvodkach tajnej policie, red. P. Žaček, Bratislava 2002.
• Suk J., Labyrintem revoluce, Akteři, zapletky a křižovatky jedne politicke krize (od listopadu 1989 do června 1990), Praha 2003.
• Szczepanowicz M., Kurieri Božieho slova. Skusenosť a dar, Bratislava 2017.
• Umelecka beseda na križovatke dejin, red. L. Snopko, Bratislava 2009.
• V čele ŠtB. Pad režimu v zaznamoch dostojnika tajnej policie, red. P. Žaček, Bratislava 2006.
• Žaček P., Můžou přijit, jsme hotovi… Tzv. Lorencova skartace z prosince 1989 v dokumentech,„Pamať naroda” 2004.
• Žatkuliak J. i in., Listopad ’89. Punkt kulminacyjny w rozwoju społeczeństwa na Słowacji oraz jego kontekst międzynarodowy, Bratysława 2009.
• Žatkuliak J. i in., November 1989 a Slovensko. Chronologia a dokumenty (1985–1990), Bratislava 1999.