Między pielgrzymkami. Jan Paweł II i Stolica Apostolska wobec przemian w Polsce (1987–1991)

• Authors: Kowal Paweł

Title variants

EN

Between Pilgrimages. John Paul II and the Holy See towards the Transformation in Poland (1987–1991)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia politykę papieża Jana Pawła II i Stolicy Apostolskiej wobec Polski w okresie wielkiej geopolitycznej zmiany końca lat osiemdziesiątych i początku lat dziewięćdziesiątych XX w. Prezentuje postać papieża w omawianym okresie przede wszystkim jako decydenta mającego wpływ na politykę globalną, a także na sytuację w ojczystym kraju. Przedmiotem zainteresowania autora jest wpływ Jana Pawła II na sytuację w Polsce jako kluczowym państwie transformacji postkomunistycznej. Problematyka zaprezentowana została na szerszym tle historycznym z uwzględnieniem stosunku Jana Pawła II do ostatniej ekipy władzy komunistycznej w Polsce oraz pierwszego niekomunistycznego rządu sformowanego przez Tadeusza Mazowieckiego. W tekście można znaleźć odpowiedzi na pytanie o różnice pomiędzy polityką Jana Pawła II i Stolicy Apostolskiej, rozważania na temat przyczyn tych rozbieżności, a także na temat metod i mechanizmów wpływania przez papieża na sytuację w jego rodzinnym kraju.

EN

T he article discusses the policy of Pope John Paul II and of the Holy See towards Poland during the great geopolitical transformation of the late 1980s and of the early 1990s. It depicts the personage of the Pope during the period above all as a decision- -maker influencing the global policy and the situation in the homeland. The author is interested in the influence of Pope John Paul II on the situation in Poland as the key state of the post-communist transformation. The topic was presented against a broader historical background, including the attitude of Pope John Paul II to the last commu- nist government in Poland and to the first non-communist government led by Tadeusz Mazowiecki. The text answers the question about differences between the policy of John Paul II and of the Holy See, contains reflections on their reasons and on the methods and mechanisms behind the Pope’s influence on the situation in his homeland.

Keywords

EN

John Paul II; Holy See; Poland; collapse of the communist system; Centesimus annus; Tadeusz Mazowiecki; round table; pilgrimages of John Paul II; George Bush,; Ronald Reagan,; United States

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2019
• Issue: 33
• Pages: 150-180

Contributors

author

Kowal Paweł

• Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk

References

• Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei, Warszawa 2007.
• Jan Paweł II, Trzecia pielgrzymka do Polski, 9 VI 1987 – 14 VI 1987, przemówienia, homilie, Kraków 1987.
• Jan Paweł II w Szczecinie. Meldunki operacyjne Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych z 1987 roku, wstęp Z. Stanuch, wybór i oprac. M. Semczyszyn, A. Sitkowska, Z. Stanuch, Warszawa–Szczecin 2008.
• O’Connor B.J., Papal Diplomacy. John Paul II and the Culture of Peace, Addresses to the Diplomatic Corps, South Bend, Indiana 2005.
• „Operacja „Zorza II”. Służba Bezpieczeństwa i Komitet Wojewódzki PZPR wobec wizyty Jana Pawła II w Trójmieście (czerwiec 1987), wstęp i red. naukowa S. Cenckiewicz, M. Kruk, oprac. S. Cenckiewicz, A. Chmielecki, M. Kruk, M. Krzencessa-Trichet, P. Semków, P. Wójtowicz, Warszawa–Gdańsk 2008.
• Raina P., Cele polityki władz PRL wobec Watykanu. Tajne dokumenty 1967–1989, Warszawa 2001.
• Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1987–1990, t. 10, Warszawa 2005.
• Solidarność z błoń. Wokół nauczania społecznego Jana Pawła II, red. M. Drzonek, M. Siedziako, Szczecin 2011.
• Sprawozdanie stenograficzne z 48. posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 17 maja 1989 r., Warszawa 1989.
• Wyszyński S., Pro memoria, t. 5: 1958, red. M. Krupecka, Warszawa 2018.
• Brinkley D., The Reagan Diaries, New York 2009.
• Czaja J., Prawnomiędzynarodowy status Watykanu, Warszawa 1983.
• Domber G.F., Empowering Revolution: America, Poland, and the End of the Cold War, Chapel Hill 2014.
• Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Kraków 2004.
• Friszke A., Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” (1982–1987) [w:] Solidarność podziemna 1981–1989, red. A. Friszke, Warszawa 2006.
• Gawryś C., Frankiewicz S., Nie stracić wiary w Watykanie, Warszawa 2014.
• Glajcar R., Polski Kościół w dobie transformacji systemowej, „Roczniki Administracji i Prawa” 2012, t. 12.
• Gowin J., Kościół w czasach wolności 1989–1999, Kraków 1999.
• Holzer J., Leski K., Solidarność w podziemiu, Łódź 1990.
• Jakubowski W., O Roma felix. Geneza, specyfika i przeobrażenia instytucji politycznych Państwa Miasta Watykańskiego, Warszawa 2005.
• Jakubowski W., Solarczyk M., Ustrój Kościoła rzymskokatolickiego. Wybrane zagadnienia instytucjonalne, Warszawa 2002.
• Jones S.G., A Covert Action. Reagan, The CIA, and the Cold War struggle in Poland , New York 2018.
• Kowal P., Koniec systemu władzy. Polityka ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1986–1989, wyd. II, Warszawa 2015.
• Kowal P., Kwestia ukraińska podczas IV pielgrzymki Jana Pawła II w Polsce, „Przegląd Religioznawczy” 2018, nr 3.
• Kowal P., Na straconych pozycjach. Ostatni bój o dusze młodych w latach 1986–1989 [w:] Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980–1989). Nowe tropy i pytania badawcze, red. B. Noszczak, Warszawa 2016.
• Kowal P., Sprawa wznowienia stosunków dyplomatycznych ze Stolicą Apostolską w latach 1986–1989, „Polski Przegląd Dyplomatyczny” 2009, nr 2.
• Kowal P., Testament Prometeusza. Źródła polityki wschodniej III Rzeczypospolitej, Warszawa–Wojnowice 2018.
• Lecomte B., Prawda zawsze zwycięży. Jak Papież pokonał komunizm, przeł. E.T. Sadowska, Warszawa 2005.
• Mach Z., Uwagi o społecznym znaczeniu pielgrzymek Jana Pawła II do Polski, „Peregrinus Cracoviensis” 2009, z. 20.
• Michalski K., Rozmowy w Castel Gandolfo, Kraków 2010.
• Modzelewski–Werblan. Polska Ludowa, rozmawia R. Walenciak, Warszawa 2017.
• Przybyciński T., Etyka a globalny ład gospodarczy, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 2013, nr 16 (1).
• Rhonheimer M., Polityczny i ekonomiczny realizm współczesnego świata oraz jego założenia etyczne i kulturowe. Encyklika Centesimus annus – 1 maja 1991 [w:] Jan Paweł II teolog. Komentarze do encyklik, red. G. Borgonovo, A. Cattaneo, przeł. E. Augustyn, R. Cielicki, Warszawa 2009.
• Roszkowski W., Najnowsza historia Polski 1980–1989, Warszawa 2011.
• Solarczyk M., 75-lecie Państwa Miasta Watykańskiego, „Warszawskie Studia Teologiczne” 2004, nr 17.
• Strzałka K., Szczególna forma państwa – Państwo Miasto Watykan [w:] Małe państwa Europy Zachodniej i terytoria o statusie specjalnym. Ich rola i miejsce w Unii Europejskiej, red. R. Żelichowski, Warszawa 2008.
• Stomma S., Państwo świeckie po chrześcijańsku urządzone [w:] idem, Pisma wybrane 1976–2003, t. 3, Kraków 2017.
• Tyszkiewicz J., Rozbijanie monolitu. Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Polski 1945–1988, Warszawa 2015.
• Weigel G., Świadek nadziei. Biografia papieża Jana Pawła II, przeł. M. Tarnowska i in., Kraków 2002.
• Wierzbicki A.M., Piastowski Wyszyński, jagielloński Wojtyła, „Więź” 2016, nr 1.
• Wilk S., Struktura administracyjna Kościoła w Polsce przed bullą Totus Tuus Poloniae Populus [w:] J. Walkusz, Kościół w Polsce. Dzieje i kultura, t. 12, Lublin 2013.
• Wojtyła K./Jan Paweł II, Jestem bardzo w rękach Bożych. Notatki osobiste 1962–2003, Kraków 2014.
• Zięba M., Ale nam się wydarzyło. O papieżu, Polsce, Kościele i świecie, Poznań 2013.
• Zyzak P., Efekt domina. Czy Ameryka obaliła komunizm w Polsce?, t. 1–2, Warszawa 2016.