Podręcznik obiektem i narzędziem manipulacji (na przykładzie podręczników dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym)

• Authors: Bożena Pawlak

Title variants

Textbook – Object and Instrument of Manipulation (on Example of Textbook for Children in Early Education)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podręczniki szkolne od wielu lat budzą liczne kontrowersje, jednak to co dzieje się wokół nich od początku 2014 roku można chyba nazwać prawdziwą burzą czy nawet rewolucją. W czasie gdy naukowcy, badacze pedagogiki wczesnoszkolnej podejmują dyskusję nad kulturowym i społecznym kodem podręczników dla dzieci (jako zawsze problematycznych i dyskusyjnych nośników znaczeń i wartości), Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadza jeden, obligatoryjny dla wszystkich i pozornie bezpłatny podręcznik dla klasy I. Jest on tworzony na bazie nieokreślonych założeń koncepcyjnych i w rekordowo krótkim czasie. Następnie na wniosek MEN podręcznik ten poddany zostaje ogólnonarodowemu poprawianiu zawartych w nim błędów, a potem z tryumfem złożony do druku. Jak jednym słowem określić przywołane działania? Dla mnie jest to manipulacja. W artykule podjęta została próba uzasadnienia dwóch zasadniczych tez: podręcznik szkolny stał się obiektem manipulacji (politycznej i medialnej); podręcznik szkolny był i jest narzędziem manipulacji wychowawczej i dydaktycznej). Sam termin manipulacja, mający wiele znaczeń, używany jest w niniejszym opracowaniu w odniesieniu do sytuacji kierowania kimś bez jego wiedzy i posługiwania się nim w celu osiągnięcia określonych, własnych celów. Osobami, którym chciano zwrócić uwagę na możliwość nieświadomego ulegania różnym działaniom o charakterze manipulacyjnym są nauczyciele i rodzice uczniów. Szansy na obronę przed takimi, jak opisane w artykule, manipulacjami upatruje się w naukowych eksploracjach problematyki użyteczności obudowy dydaktycznej w edukacji dzieci.

EN

For many years, textbooks have been a source of much controversy, but what has been unfolding in this area since the beginning of 2014 can quite fairly be described as a proper storm, or even a revolution. While scientists and pedagogical researchers have continued their discussions about the cultural and social norms relevant to children’s books (where these in turn are bound to prompt problematic discussions about meaning and value), the Ministry of Education has simply gone ahead and introduced a single textbook for children from Class I, which is apparently free, but obligatory for all of them. This has been created on the basis of vague and undefined conceptual assumptions, and in record time. Then, at the request of the Ministry, this same textbook has been subjected to a nationwide process of correction of the errors it contained, before being finally sent for printing – and this as if it marked a great triumph. How might one sum this up in a single word? For me, it is manipulation. This article aims to justify the following two main theses: that the above-mentioned textbook has become an object of manipulation (for both politicians and the media), and that it was, and is, a tool of manipulation (in the context of education and teaching). The term “manipulation”, of course, has many meanings. It is used in this article to refer to what goes on when someone is unknowingly targeting and exploited for specific purposes. We, and especially teachers and the parents of pupils, need to become aware of the possibility of being victims of this. On the other hand, scientific research into the usefulness of teaching materials in the education of children offers a chance for us to defend ourselves against such manipulation.

Keywords

PL

podręcznik; dziecko; manipulacja; ministerstwo edukacji; naukowcy

EN

textbook; children; manipulation; Ministry of Education; scientists

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2015
• Issue: 4(38)
• Pages: 57-70

Contributors

author

Bożena Pawlak

References

• Dajcie nam szansę... czyli list do minister od zdumionego rodzica w sprawie elementarza, http://blog.gwo.pl/dajcie-nam-szanse (dostęp: 24.07. 2014).
• http://dodatkiwkiosku.blogspot.com/2014/08/cwiczenia-z-naszegoelementarza. html (dostęp: 20.10.2014).
• http://edufakty.pl/prof-boguslaw-sliwerski-ostro-o-darmowym-podreczniku/ (dostęp: 20.10.2014).
• http://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/788401,darmowypodrecznik- robi-sie-coraz-drozszy.html (dostęp:17.10.2014).
• http://sjp.pwn.pl/sjp/manipulacja;2481186 (dostęp: 10.10.2014).
• http://wiadomosci.onet.pl/slask/przychodza-do-szkoly-dwie-godzinyprzed- rozpoczeciem lekcji-to-nienormalna-szkola/w3p6j (dostęp: 24.11.2014).
• http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,wydawcy-koszt-naszych-podrecznikow- i-rzadowego-jest-taki-sam (dostęp: 16.11.2014).
• http://wpolityce.pl/lifestyle/215793-nie-taki-tani-jak-zapowiadanodarmowy- elementarz-slono-nas-kosztuje (dostęp: 16.11.2014).
• http://www.bibliotekako.pl/news.aid,2664,ZNP__darmowy_podrecznik_ dolozy_pracy_nauczycielom.html (dostęp: 20.10.2014).
• http://www.polskatimes.pl/artykul/3499549,dorota-dziamska-rzadowy- elementarz-ignoruje-podstawy-wiedzy-o-rozwoju-dzieci,id,t.html (dostęp: 20.10.2014).
• http://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-75-mln-zl-pojdzie-w-tymroku- na-darmowy-podrecznik,nId,1410260 (dostęp: 17.10.2014).
• http://www.tokfm.pl/Tokfm/1,103087,15383643,Tusk_obiecuje_darmowy_ podrecznik_do_I_klasy__Chce.html (dostęp: 10.10.2014).
• http://wyborcza.biz/biznes/1,100896,18097731,Darmowy_podrecznik_ straszy_ksiegarzy__A_rodzice_sie.html (dostęp: 17.09.2015).
• http://wyborcza.pl/1,75478,16097372,Wydawcy_przygotowuja_platne_ cwiczenia_do_darmowego.html#ixzz3GILuR4BW (dostęp: 20.10.2014).
• https://www.facebook.com/DarmowyPodrecznik (dostęp: 17.09.2015).
• Rządowy elementarz to dydaktyczny kicz – rozmowa J. Przybylskiego z prof. B. Śliwerskim, „Do Rzeczy”, nr 28/076, 7–13 lipiec 2014 r.
• Słownik Języka Polskiego, tom 2, PWN, Warszawa 1979.
• Sobol E. (red.), Mały słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1993.
• Synowiec H. (red.), Podręczniki do kształcenia polonistycznego w zreformowanej szkole – koncepcje, funkcje, język, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2007.
• www.stefczyk.info/publicystyka/opinie/prezent-od-tuska-niczymkon- bez-zebow,10882604474 (dostęp: 17.11.2014).
• Wywiad K. Klinger i A. Radwan z Minister J. Kluzik-Rostowską, „Dziennik Gazeta Prawna”, 26 sierpnia 2014 r.
• Zalewska E., Programy kształcenia i podręczniki szkolne w edukacji początkowej, jako „wybór z kultury”, [w:] Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, (red.) D. Klus-Stańska, M. Szczepska- -Pustkowska, WAiP, Warszawa 2009.
• Żylińska M., Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi. Wyd. Nauk. UMK, Toruń 2013.