Strategie życiowe robotników po 1989 roku – praktyczne i etyczne wyzwania archiwizacji kolekcji danych biograficznych

• Authors: Justyna Kajta , Adam Mrozowicki

Title variants

EN

„Life Strategies of Workers in Poland’s New Capitalism” – Practical and Ethical Challenges of Archiving the Collection of Biographical Data

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule prezentujemy doświadczenia, związane z archiwizacją wywiadów biograficznych przeprowadzonych z robotnikami w trzech historycznych regionach Śląska (Dolnym Śląsku, Śląsku Opolskim, Górnym Śląsku) w latach 2001–2004. Opracowywana w ramach projektu „Archiwum Danych Jakościowych” Instytutu Filozofii i Socjologii PAN kolekcja obejmuje 174 wywiady narracyjne. Zbiór stanowi dokument okresu transformacji oraz wpisuje się w europejską tradycję kulturowych badań klasy robotniczej. Stanowi także źródło, które może być wykorzystane do analizy szeregu nowych problemów badawczych. W artykule omówione są dwa rodzaje problemów związanych z przygotowaniem zbioru do archiwizacji: (1) problemy etyczne oraz (2) problemy techniczne i metodologiczne. Postawiona zostaje teza, że sprostanie wskazanym wyzwaniom wymaga refleksji teoretycznej, metodologicznej i etycznej nad relacjami między badaczami, badanymi, wytworzonymi w procesie badawczym danymi, ich istniejącymi i potencjalnymi interpretacjami, a także zamierzonymi i niezamierzonymi konsekwencjami upublicznienia i powtórnego wykorzystania danych w przyszłości.

EN

This article presents the experiences of archiving biographical interviews with workers carried out in three historical Silesian regions (Lower Silesia, Opole Silesia, Upper Silesia) in 2001-2004. The dataset discussed was prepared as a part of the “Qualitative Data Archive” project of the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy Sciences. It consists of 174 biographical narrative interviews. Documenting workers’ experiences during the transformation period in Poland, the original research engaged with the culturalist tradition within the European working class studies. However, the archived dataset can be reused for the purpose of addressing new research problems. The article tackles two kind of problems related to the preparation of interviews for archiving: (1) ethical problems; (2) technical and methodological problems. It is argued that coping with them makes it necessary to address theoretical, methodological and ethical challenges concerning the relationship of researchers, the researched subjects, the data constructed during research process, their existing and potential interpretations, as well as intended and unintended consequences of making the data public and its reusing in the future.

Keywords

PL

robotnicy; Śląsk; archiwizacja wywiadów biograficznych; etyka badań jakościowych; Archiwum Danych Jakościowych

EN

workers; Silesia; archiving biographical interviews; qualitative research ethics; Qualitative Data Archive

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2014
• Issue: 3(214)
• Pages: 239–255

Contributors

author

Justyna Kajta

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Socjologii, Koszarowa 3, 52-007 Wrocław

author

Adam Mrozowicki

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Socjologii, Koszarowa 3, 52-007 Wrocław

References

• Abell, Jackie i Greg Myers. 2011. Analiza wywiadów badawczych. W: R. Wodak i M. Krzyżanowski (red.). Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf, s. 225–251.
• Adams, Matthew. 2006. Hybridizing Habitus and Reflexivity: Towards an Understanding of Contemporary Identity? „Sociology” 40(3): 511–528.
• Adamski, Władysław. 1998. Interesy grupowe a zmiany ustrojowe w Polsce. W: W. Adamski (red.). Polacy ‘95. Aktorzy i klienci transformacji. Warszawa: IFiS PAN.
• Archer, Margaret. 2007. Making our way through the world. Reflexivity and social mobility. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bourdieu, Pierre. 2005. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Scholar.
• Corti, Louise, Annette Day i Gill Backhouse. 2000. Confidentiality and Informed Consent: Issues for Consideration in the Preservation of and Provision of Access to Qualitative Data Archives. „Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research” 1(3). [On-line Journal] http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs000372.
• Corti, Louise. 2000. Progress and Problems of Preserving and Providing Access to Qualitative Data for Social Research—The International Picture of an Emerging Culture. „Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research”, [On-line Journal] 1(3), http://nbnresolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs000324.
• Corti, Louise. 2011. The European Landscape of Qualitative Social Research Archives: Methodological and Practical Issues. „Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research” 12(3), Art. 11, [On-line Journal] http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs1103117.
• Devine, Fiona. 1992. Affluent Workers Revisited. Privatism and Working Class. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Devine, Fiona, Mike Savage, John Scott i Rosemary Crompton (red.). 2005. Rethinking Class. Culture, Identities and Lifestyle. Houndmills: Palgrave Macmillan.
• Domecka, Markieta i Adam Mrozowicki. 2008. Robotnicy i ludzie biznesu. Wzory karier zawodowych a zmiana społeczna w Polsce. „Przegląd Socjologii Jakościowej” 4 (1): 136–155.
• Dunn, Elisabeth. 2004. Privatising Poland: Baby Food, Big Business and the Remaking of Labour. Ithaca: Cornell University Press.
• Faliszek, Krystyna, Krzysztof Łęcki i Kazimiera Wódz. 2001. Górnicy. Zbiorowości górnicze u progu zmian. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
• Filipkowski, Piotr. 2005. Po co archiwizować dane jakościowe i jak robią to inni? „ASK. Społeczeństwo, badania, metody” 14: 31–52.
• Flick, Uwe. 2010. Projektowanie badania jakościowego. Warszawa: WN PWN.
• Gardawski, Juliusz. 1997. Przyzwolenie ograniczone. Robotnicy wobec rynku i demokracji. Warszawa: WN PWN.
• Gilejko, Leszek. 2001. Robotnicy. Przegrana klasa. W: M. Jarosz (red.). Manowce polskiej prywatyzacji. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Glaser, Barney i Anselm Strauss. 2009. Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Hardy, Jane. 2009. Poland’s New Capitalism. Londyn: Pluto Press.
• Kodeks Etyki Socjologa. 2002. Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne, dostępny pod adresem: http://www.pts.org.pl/public/upload/kodeks.pdf (dostęp 22.04.2014).
• Kozek, Wiesława. 2003. Destruktorzy. Tendencyjny obraz związków zawodowych w tygodnikach politycznych w Polsce. W: W. Kozek (red.). Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce. Warszawa: Scholar, s. 161–185.
• Kurcz, Zbigniew. 1992. Wzór robotnika i jego przemiany w PRL. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kuula Arja. 2010. Methodological and Ethical Dilemmas of Archiving Qualitative Data. „IASSIST Quarterly” 35–34(3–4): 12–17, dostępne pod adresem: http://iassistdata.org/downloads/iqvol34_35_kuula.pdf (dostęp 22.04.2014).
• Latoszek, Marek. 1994. Drogi życiowe i tożsamość robotników. „Studia Socjologiczne” 1: 107–124.
• Latoszek, Marek. 1999. Awans i degradacja robotników. Panel w badaniach autobiograficznych. „Przegląd Socjologiczny” 48(1): 113–131.
• Leh, Almut. 2000. Problems of Archiving Oral History Interviews. The Example of the Archive „German Memory”. „Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research” [On-line Journal]. 1(3).
• Leoński, Jacek. 1987. Drogi życiowe i świadomość społeczna robotników polskich. Studium oparte na autobiografiach robotniczych. Warszawa–Poznań: PWN.
• Marczak, Tadeusz i Włodzimierz Suleja. 1993. Śląsk w granicach terytorialnych Polski powojennej (po 1945 r.). Administracyjne a historyczne granice regionu. W: Z. Zagórski (red.). Struktura współczesnego społeczeństwa Polski w świetle badań śląskich. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Mauthner, Natasha S., Odette Parry i Kathryn Backett-Milburn. 1998. The Data Are out There, or Are They? Implications for Archiving and Revisiting Qualitative Data. „Sociology” 32(4): 733–745.
• Meardi, Guglielmo. 2000. Trade Union Activists: East and West. Aldershot: Gower.
• Moore, Niamh. 2012. The Politics and Ethics of Naming: Questioning Anonymisation in (archival) Research. „International Journal of Social Research Methodology” 15(4): 331–340.
• Mrozowicki, Adam. 2009. Związki zawodowe w biografiach robotników: między wycofaniem a pragmatyzacją. W: J. Gardawski (red.). Polacy pracujący a kryzys fordyzmu. Warszawa: Scholar, s. 581–601.
• Mrozowicki, Adam. 2011. Coping with Social Change. Life Strategies of Workers in Poland’s New Capitalism. Leuven: Leuven University Press.
• Mrozowicki, Adam i Geert Van Hootegem. 2008. Unionism and Workers’ Strategies in Capitalist Transformation: The Polish Case Reconsidered. „European Journal of Industrial Relations” 14(2): 197–216
• Mrozowicki, Adam, Valeria Pulignano i Geert Van Hootegem. 2010. Worker Agency and Trade Union Renewal: The Case of Poland. „Work, Employment and Society” 24 (2): 240–257.
• Ost, David. 2007. Klęska Solidarności. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie. Warszawa: Muza.
• Palska, Hanna. 2005. O potrzebie ochrony danych jakościowych. Z doświadczeń socjologa-humanisty. „ASK. Społeczeństwo, badania, metody” 14: 7–17.
• Ripley, Tim. 2010. Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Warszawa: WN PWN.
• Rokuszewska-Pawełek, Alicja. 1996. Miejsce biografii w socjologii interpretatywnej. Program socjologii biografistycznej Fritza Schützego. „ASK. Społeczeństwo, badania, metody” 1:37–54.
• Schütze, Fritz. 1983. Biographieforschung und narratives Interview. „Neue Praxis” 3: 283–293.
• Schütze, Fritz. 2012. Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne. W: K. Kazimierska (red.). Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 141–278.
• Swadźba, Urszula. 2007. Śląski etos pracy. Studium socjologiczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Szafran-Bartoszek, Aurelia, Ewa Kiełczewska, Andrzej Kwilecki, Jacek Leoński i Krzysztof Waruch. 1996. Robotnicze losy. Życiorysy własne robotników pisane w latach konfliktu 1981–1982. Tom I i II. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Szczepański, Marek S. 2002. Opel z górniczym pióropuszem. Województwa śląskie i katowickie w procesie przemian. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
• Tarkowska, Elżbieta, Wielisława Warzywoda-Kruszyńska i Kazimiera Wódz (red.). 2003. Biedni o sobie i swoim życiu. Katowice: Wydawnictwo Naukowe “Śląsk”.
• Wengraf, Tom. 2012. Interpretacja historii życiowych, sytuacji życiowych i doświadczeń osobistych: biograficzno-narracyjna metoda interpretacyjna. W: K. Kazimierska (red.). Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 351–370.
• Wódz, Kazimiera (red.). 1998. Social Aspects of Reconstruction of Old Industrial Regions in Europe. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wódz, Kazimiera. 1998. Workers’ Communities of Upper Silesia in the Face of Restructuring Process. W: K. Wódz (red.). Social Aspects of Reconstruction of Old Industrial Regions in Europe. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 162–204.