Die ersten Ergebnisse der gutsherrlich-bäuerlichen Auseinandersetzungen in den östlichen preußischen Provinzen um 1820

• Authors: Bogdan Wachowiak

Title variants

PL

Pierwsze rezultaty regulacji stosunków między panem a chłopem we wschodnich prowincjach pruskich około 1820 roku.

• Languages of publication: DE

Abstracts

PL

Uwarunkowane kryzysem gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej i potrzeba¬mi w zakresie modernizacji rolnictwa uwłaszczenie chłopów swymi początkami we wschodnich prowincjach Prus sięga drugiej połowy XVIII w. Podjęte najpierw w dome¬nach po 1807 r., objęło także dobra szlacheckie. Z zachowanego w zbiorach Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz w Berlinie-Dahlem wykazu rezultatów regulacji stosunków na wsi do 1820 r. wynika, że ich przebieg w Brandenburgii, Nowej Mar¬chii, na Pomorzu, Śląsku oraz w Prusach Zachodnich i Wschodnich był zróżnicowany. Przejawiło się to zarówno w liczbie uwłaszczonych chłopów, jak i w niejednakowych warunkach uzyskania przez nich prawa własności. Związane to było przede wszystkim z niejednakową liczbą gospodarstw chłopskich podlegających uwłaszczeniu oraz dużą specyfiką stosunków wiejskich w poszczególnych terytoriach objętych badaniem. Rów¬nież przebieg i towarzyszące reformom uwłaszczeniowym postępy w zakresie moderni¬zacji rolnictwa i hodowli w wymienionych prowincjach nie były identyczne.

Keywords

PL

gospodarka folwarczno-pańszczyźniana; Historia Prus w XIX wieku; Reformy uwłaszczeniowe

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Maritima
• Year: 2010
• Volume: 23
• Pages: 61-73

Contributors

author

Bogdan Wachowiak

References

• Harnisch H.: Statistische Untersuchungen zum Verlauf der Kapitalistischen Agrarre¬formen in den Preußischen Ostprovinzen (1811 bis 1865), „Jahrbuch für Wirtschaftsgeschichte“, 1974/I
• Kaak H.: Die Gutsherrschaft. Theoriegeschichtliche Untersuchung zum Agrarwesen im ostelbischen Raum, Berlin – New York 1991 („Veröffentlichungen der Histori¬schen Kommission zu Berlin“, 79)
• Klemm V.: Albrecht Daniel Thaer – Persönlichkeit und Werk, „Wissenschaftliche Zeitschrift der Humboldt-Universität zu Berlin. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Reihe“, 1, 1978
• Meitzen A.: Der Boden und die landwirtschaftlichen Verhältnisse des preußischen Staates nach dem Gebietsumfange vor 1866, Bd. 1, Berlin 1868
• Thaer A. D.: Grundsätze der rationellen Landwirtschaft, Bd. 1–4, Berlin 1809–1812
• Wachowiak B., in: Historia Pomorza [Geschichte Pommerns], Bd. 3 (1815–1850), Red. u. Einf. v. G. Labuda, Teil 1: Gospodarka, społeczeństwo, ustrój [Wirtschaft, Gesellschaft, Verfas¬sung], bearb. v. S. Salmonowicz, K. Ślaski, B. Wachowiak, Poznań 1993
• Wachowiak B.: Der Zustand der pommerschen Landwirtschaft um 1820 nach dem Bericht der Stettiner Regierung, in: W. Neugebauer, R. Pröve (Hgg.): Agrarische Verfassung und politische Struktur. Studien zur Gesellschaftsgeschichte Preußens 1700–1918, Berlin 1998
• Wachowiak B.: Gospodarcze położenie chłopów w domenach Księstwa Szczecińskiego w XVI i w pierwszej połowie XVII w. [Die wirtschaftliche Lage der Bauern in den Domänen des Herzogtums Stettin im 16. und in der ersten Hälfte des 17. Jhs.), Szczecin 1967
• Wachowiak B.: Gospodarka folwarczna w domenach Księstwa Pomorskiego w XVI i na początku XVII wieku [Vorwerkswirt¬schaft in den Domänen des Herzogtums Pommern im 16. und am Anfang des 17. Jhs.), Warszawa 2005
• Wachowiak B.: Reali¬zacja reform uwłaszczeniowych na Pomorzu Zachodnim i Wschodnim w pierwszej połowie XIX wieku [Die Verwirklichung der Bauernbefreiung in Pommern, Ost- und Westpreußen in der ersten Hälfte des 19. Jhs.), „Zapiski Historyczne“ [Historische Aufzeichnungen], 52, 1987, 4
• Wachowiak B.: Z dziejów uwłaszczenia i modernizacji gospodarki Prus w pierwszej połowie XIX wieku [Aus der Geschichte der Bauernbefreiung und Modernisierung der Wirtschaft Preußens in der ersten Hälfte des 19. Jhs.], Olsztyn 1998