Transit Camps for Deported Poles in Potulice, Smukała, Tczew and Toruń as a Source of Cheap Labour

• Authors: Grochowina Sylwia
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Deportee camps or transit camps were established by the German occupation authorities to implement the plan for rapid Germanisation of Polish territories incorporated into the Third Reich. The camps were populated by Polish families ousted from their houses and farms, which in turn were taken over by German settlers and officials of the German administrative and party apparatus. The first such camp for displaced persons was formed in Toruń in the Danzig-West Prussia Province in November 1940; in February 1941 a similar camp was set up in Potulice near Nakło, and at about the same time another deportation camp started to operate in Tczew. On September 1, 1941 the role of the latter was taken over by the camp in Smukała near Bydgoszcz. The present paper shows how the role of the Central Emigration Office camps was evolving together with the developing situation on the fronts of the war – the particular focus of this work is the role such camps played as a source of cheap workforce for the German occupant.

Keywords

EN

World War II; resettlement camps (transit camps, deportation camps); Reichsgau Danzig-West Prussia; Potulice; Smukała; Tczew; Toruń

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Historia i Polityka
• Year: 2018
• Issue: 26 (33)
• Pages: 81-96

Contributors

author

Grochowina Sylwia

• Nicolaus Copernicus University, Faculty of History, Toruń

References

• Ceran, T. (2011). „Szmalcówka”. Historia niemieckiego obozu w Toruniu (1940–1943) na tle ideologii nazistowskiej. Bydgoszcz–Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
• Datner, S., Gumkowski, J., Leszczyński, K. (1960). Wysiedlanie ludności z ziem polskich wcielonych do Rzeszy. Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, vol. XII.
• Erlass des Führers und Reichskanzlers über Gliederung und Verwaltung der Ostgebiete. Vom 8. Oktober 1939. (1939). Reichsgesetzblatt, I, 2042–2043.
• Erlass des Führers und Reichskanzlers zur Änderung des Erlasses über Gliederung und Verwaltung der Ostgebiete. Vom 2. November 1939. (1939). Reichsgesetzblatt, I, 2135.
• Gliński, M. (1977). Stutthof obozem pracy wychowawczej od 1 X 1941 r. do 7 I 1942 r., Stutthof. Zeszyty Muzeum, 2, 212–214.
• Gräfe, M., Post, B., Schneider, A. (eds.). (2009). Quellen zur Geschichte Thüringens. Die Geheime Staatspolizei im NS-Gau Thüringen 1933–1945. Erfurt: Landeszentrale für politische Bildung Thüringen.
• Grochowina, S. & Kącka, K. (2014). Foundations of Nazi Cultural Policy and Institutions Responsible for Its Implementation in the Period 1933–1939. Kultura i Edukacja, 6, 173–192. DOI: 10.15804/kie.2014.06.10.
• Heinemann, I. (2014). Rasa, ziemia, niemiecka krew. Główny Urząd Rasy i Osadnictwa SS i nowy porządek rasowy Europy. Gdańsk: Muzeum II Wojny Światowej.
• Janowicz, Z. (1951). Ustrój administracyjny ziem polskich wcielonych do Rzeszy Niemieckiej 1939–1945. Tzw. Okręgi Kraju Warty i Gdańska-Prus Zachodnich. Poznań: Instytut Zachodni.
• Jastrzębski, W. & Jaszowski, T. (1968). Potulice oskarżają. Bydgoszcz: Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich.
• Jastrzębski, W. (1967). Potulice. Hitlerowski obóz przesiedleńczy i pracy (luty 1941 r.–styczeń 1945 r.). Bydgoszcz: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Jastrzębski, W. (1968). Hitlerowskie wysiedlenia z ziem polskich wcielonych do Rzeszy 1939–1945. Poznań: Instytut Zachodni.
• Jastrzębski, W. (2010). Hitlerowski obóz zniemczania w Jabłonowie-Zamku w latach 1941–1943 (Eindeutschungslager Schloss Gosslershausen). In: S. Grochowina, D. Kromp, J. Sziling (eds.) System obozów niemieckich na Pomorzu i terenach sąsiednich (1939–1945). Toruń: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej.
• Jastrzębski, W., Sziling, J. (1979). Okupacja hitlerowska na Pomorzu Gdańskim w latach 1939–1945. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.
• Klimek, H. W. (2003). Czas utraconego dzieciństwa (1939–1945). Bydgoszcz: Świadectwo. Instytut Wydawniczy.
• Madajczyk, Cz. (1970). Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. vol. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. (1979). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Orski, M. (1999). Niewolnicza praca więźniów obozu koncentracyjnego Stutthof w latach 1939–1945. Organizacja pracy i metody eksploatacji siły roboczej. Gdańsk: Wydawnictwo Gdański.
• Orski, M. (2004). Filie obozu koncentracyjnego Stutthof w latach 1939–1945. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie.
• Pospieszalski, K. M. (1946). Polska pod niemieckim prawem 1939–1945 (Ziemie Zachodnie). Poznań: Instytut Zachodni.
• Samselski, T. (red.). (2000). Żywi i martwi o hitlerowskim obozie Potulice (1941–1945). Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”.
• Sziling, J. (2006). Germanizacja Torunia. In: M. Biskup (eds.), Historia Torunia. Vol. III, part II: W czasach Polski Odrodzonej i okupacji niemieckiej (1920–1945). Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Archival sources:
• National Archives in Bydgoszcz, Central Emigration Office Camp in Potulice (1940–1945), ref. 1, Letter from Security and Security Service Inspector in Gdańsk, SS-Oberführer Helmuth Willich, of January 28, 1942, to special branches of security service in Jabłonowo, Toruń, Smukała and Potulice regarding the order of SS-Oberführer Helmuth Willich, Security Police and Security Service inspector in Gdańsk dated January 20, 1942.
• National Archives in Bydgoszcz, Central Emigration Office in Gdańsk–Potulice (1939–1943), ref. 1, Order of the commandant of the Stutthof camp, Max Pauly of September 27, 1941 in the matter of taking over control of the transit camps in Potulice, Smukała and Toruń.

Identifiers

DOI

10.12775/HiP.2018.033