„Legenda w najlepszym wypadku…”. Kilka uwag na marginesie wojennych losów Stanisława Basaja „Rysia”

• Authors: Zajączkowski Mariusz

Title variants

EN

“In the Best Case, a Legend…” Several Remarks on the Wartime Fate of Stanisław Basaj “Ryś”

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The present article is an academic study on the wartime fate of Stanisław Basaj, nome de guerre “Ryś”, one of the best-known commanders of the Peasants’ Battalions guerrillas in the Lublin region. The author raises the issue of the conflict between Basaj and the Home Army and the Ukrainians in the Zamość region in 1943-1944/1945 and cooperation with the Soviet guerrillas in the final period of the German occupation and cooperation with the local Communist authorities after July 1944. At the same time, the article includes attempts at separating facts from myths that have been surrounding the figure of “Ryś” since the Polish People’s Republic. The figure is still a legend for many Polish residents of the Hrubieszów area and a villain for the local Ukrainians.

Keywords

PL

Stanisław Basaj „Ryś”; konflikt polsko-ukraiński na Zamojszczyźnie 1943–1945; zbrodnie na cywilach; okupacja niemiecka; Polska lubelska; Armia Krajowa; Bataliony Chłopskie; Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów Stepana Bandery; Ukraińska Armia Powstańcza; partyzantka sowiecka; komuniści polscy

EN

Stanisław Basaj “Ryś”; Polish–Ukrainian conflict in Zamość Region 1943–1945; crimes against civilians; German occupation; “Lublim” Poland; Home Army; Peasants’Battalions Stepan Bandera; Organisation of Ukrainian Nationalists; Ukrainian Insurgent Army; Soviet guerrillas; Polish Communists

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2017
• Issue: 29
• Pages: 457-485
• Physical description: oryginalny artykuł naukowy

Contributors

author

Zajączkowski Mariusz

• Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

References

• Fajkowski J., Religa J., Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945, Warszawa 1981.
• Hałagida I., Ukraińskie straty osobowe w dystrykcie lubelskim (październik 1939–lipiec 1944). Wstępna analiza materiału statystycznego, Gdańsk 2016, mps, w zbiorach autora.
• Hitlerowski terror na wsi polskiej 1939–1945. Zestawienie większych akcji represyjnych, oprac. Cz. Madajczyk, Warszawa 1965.
• Hornyj M., Trahedija ukrajinśkych sił Chołmszyny 1943–1944 rr. abo rozstrilanyj feniks, Lwiw 2007.
• Iljuszyn I., Ukrajinśka Powstanśka Armija i Armija Krajowa. Protystojannia w Zachidnij Ukrajini (1939–1945 rr.), Kyjiw 2009 (wyd. pol. UPA i AK. Konflikt w Zachodniej Ukrainie (1939–1945), Warszawa 2009).
• Kentij A., Łozyćkyj W., Radianśki partyzany 1941–1944: switło j tini, Kyjiw 2010.
• Konieczny Z., Stosunki polsko-ukraińskie na ziemiach obecnej Polski w latach 1918–1947, Wrocław 2006.
• Kwiatkowski M., Okoliczności śmierci Stanisława Basaja-Kraski ps. „Ryś” w świetle nowych materiałów źródłowych, „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego” 2005, nr 21.
• Majewski M., Przyczynek do wojennych dziejów Ukraińskiego Legionu Samoobrony (1943–1945), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2005, nr 2(8), s. 309.
• Majewski M., Ukraińskie formacje zbrojne w służbie niemieckiej (Sipo, Orpo, Waffen-SS) na Lubelszczyźnie w 1944 r. [w:] Podzielone narody. Szkice z historii stosunków polsko-ukraińskich w latach 40. XX wieku, red. M. Białokur, M. Patelski, Toruń–Opole 2010.
• Markiewicz J., Partyzancki kraj: Zamojszczyzna 1 I 1944–15 VI 1944, Lublin 1980.
• Motyka G., Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”. Konflikt polsko-ukraiński 1943–1947, Kraków 2011.
• Motyka G., Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie 1943–1948, Warszawa 1999.
• Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Województwo zamojskie, Warszawa 1994.
• Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich IV Okręg Lublin, oprac. M. Wojtas, Lublin 1998.
• Sowa A.L., Stosunki polsko-ukraińskie 1939–1947, Kraków 1998.
• Sulewski W., „Ryś” w akcji, Warszawa 1966.
• Zajączkowski M., Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, Lublin–Warszawa 2015.