Pamiętam, że... O społecznej konstrukcji pamięci mieszkańców miast Ziem Zachodnich i Północnych na przykładzie Wrocławia

• Authors: Kamilla Biskupska

Title variants

EN

I remember... Of Social Construction of Memory of the City Dwellers in the Western and Northern Territories on the Example of Wrocław

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wątków pamięci społecznej, które z jednej strony opierają się na indywidualnym, potocznym doświadczeniu jednostki, z drugiej umieszczane są w społecznie wynegocjowanych ramach pamięci zbiorowej. Artykuł ten wpisuje się również w dyskusję nad miejscami pamięci i ich możliwą treścią – wykraczającą poza podtrzymujące pamięć zbiorową muzea, pomniki, upamiętniające tablice czy cmentarze – realizowaną w codziennym życiu jednostki. Przedmiotem analiz jest pamięć społeczna mieszkańców Wrocławia, ich konstrukcje światów społecznych opierające się na przestrzeni miasta obciążonej obcą kulturowo „pamięcią nieobecnych”.

EN

The objective of this article is to present topics of social memory, which, on one hand, are based on the personal, everyday experience of an individual, and on the other hand, are incorporated into a socially negotiated framework of collective memory. The article is also a part of the discussion on sites of memory and their possible content – going beyond museums, monuments, commemorative plaques or cemeteries that maintain the collective memory – implemented in everyday life of an individual. The subject of the analyses is the social memory of the people living in Wrocław, their construction of social worlds based on a space which is culturally burdened with the “memory of the absent”.

Keywords

PL

pamięć społeczna; miejsca pamięci; analiza dyskursu; tożsamość; Ziemie Zachodnie i Północne Wrocław

EN

social memory; sites of memory; discourse analysis; identity; Polish Western and Northern Territories Wrocław

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Opuscula Sociologica
• Year: 2017
• Issue: 1(19)
• Pages: 71-83

Contributors

author

Kamilla Biskupska

• Uniwersytet Opolski

References

• Bartkowski, J. (2003). Tradycja i polityka. Wpływ tradycji kulturowych polskich regionów na współczesne zachowania społeczne i polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Bereś, S. (S. Nowicki) (1993). Amarcord Wrocławski. Rozmowa z Sebastianem Lamarck. Odra, 5, 50–53.
• Bierut, J., Pęcherz, K. (red.) (2015). Wrocław. Pamiętam, że... Wrocław: Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza.
• Biuro ESK 2016 (2016). Wrocław. Pamiętam, że... – i ty możesz napisać książkę! Pobrano z: http://www.wroclaw.pl/wroclaw-pamietam-ze-i-ty-mozesz-napisac-ksiazke (dostęp 13.12.2016).
• Czajkowski, P., Pabjan, B. (2013). Pamięć zbiorowa mieszkańców Wrocławia a stosunek do niemieckiego dziedzictwa miasta. W: J. Juchnowski, R. Wiszniowski (red.), Współczesna teoria i praktyka badań społecznych i humanistycznych (t. 1, s. 739–761). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Dolińska, K., Makaro, J. (2015). Wielokulturowość Wrocławia i stosunek jego mieszkańców do Innych. W: M. Błaszczyk, J. Pluta (red.), Uczestnicy, konsumenci, mieszkańcy. Wrocławianie i ich miasto w oglądzie socjologicznym (s. 70–101). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Durka, W. (2011). Orientacje teoretyczne w badaniach socjologicznych Ziem Zachodnich i Północnych Polski (w latach 1945–1990). W: A. Michalak, A. Sakson, Ż. Stasieniuk (red.), Polskie Ziemie Zachodnie. Studia socjologiczne (s. 53–66). Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego.
• Dzikowska, E.K. (2006). Tożsamość Wrocławia(n), czyli o możliwościach życia ponad podziałami. W: P. Żuk, J. Pluta (red.), My Wrocławianie. Społeczna przestrzeń miasta (s. 165–180). Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
• Goćkowski, J., Jałowiecki, B. (1970). Prace nadesłane na konkurs „Czym jest dla ciebie miasto Wrocław” jako materiał socjologiczny. W: B. Jałowiecki (red.), Związani z miastem... Opracowanie i fragmenty wypowiedzi (s. 11–71). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• Gurwitsch, A. (1989). Problemy świata przeżywanego. W: Z. Kranodębski (red.), Fenomenologia i socjologia. Zbiór tekstów (s. 151–185). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Jacher, W. (2011). Problemy adaptacji społeczno-kulturowej ludności polskiej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po 1945 roku. W: A. Michalak, A. Sakson, Ż. Stasieniuk (red.), Polskie Ziemie Zachodnie (s. 67–78). Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego.
• Jałowiecki, B. (1989). Przestrzeń znacząca. W: J. Wódz (red.), Przestrzeń znacząca. Studia socjologiczne (s. 14–39). Katowice: Śląski Instytut Naukowy.
• Kajdanek, K. (2007). Centrum Wrocławia – przemiany funkcjonalno-przestrzenne i ich percepcja. W: I. Borowik, K. Sztalt (red.), Współczesna socjologia miasta. Wielość oglądów i kierunków badawczych (s. 105–120). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kaltenberg-Kwiatkowska, E. (2007). Socjologia przestrzeni w Polsce. Narodziny subdyscypliny. W: I. Borowik, K. Sztalt (red.), Współczesna socjologia miasta. Wielość oglądów i kierunków badawczych (s. 9–24). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Keck-Szajbel, M. (2011). Cives Wratislavienses, czyli pamięć o Niemcu na Śląsku. W: D. Margiela-Korczewska, K. Ruchniewicz (red.), Błogosławiony kraj? Szkice o historii i pamięci Dolnego Śląska (s. 157–172). Wrocław: Ofcyna Wydawnicza Atut.
• Kołodziejczyk, K., Chylińska, D., Zaręba, A. (red.) (2014). Studia Krajobrazowe. T. 4: Krajobraz jako nośnik idei. Ujęcia teoretyczne i humanistyczne. Wrocław: Instytut Geografi i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kończal, K., Wawrzyniak, J. (2011). Polskie badania pamięcioznawcze: tradycje, koncepcje, (nie)ciągłości. Kultura i Społeczeństwo, 4, 11–64.
• Kornecki, M. (1991). Krajobraz kulturowy, perspektywy badań i ochrony. Ochrona Zabytków, 1, 19–25.
• Kosiński, L. (1967). Przeobrażenia demografczne na Ziemiach Zachodnich. W: W. Markiewicz, P. Rybicki (red.), Przemiany społeczne na Ziemiach Zachodnich (s. 78–131). Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego.
• Kowalewski, M. (2011). „Tam, gdzie kiedyś był Komitet Wojewódzki”. Czy istnieje wspólna pamięć o mieście? Przegląd Socjologiczny, 60 (2–3), 343–364.
• Kubicki, P. (2010). Nowi mieszczanie – nowa generacja. Wrocław – miasto odzyskane. W: J. Zając (red.), Pokolenie – kategoria historyczna czy współczesna? Obraz przemian pokoleniowych w sztuce i społeczeństwie XX i XXI wieku (s. 12–24). Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Leoński, J. (2014). Społeczeństwo Ziem Zachodnich – społeczeństwo bez historii. Konsekwencje dla współczesności i przyszłości. W: Z. Kurcz, Ż. Stasieniuk (red.), Od Polonii po Ziemie Zachodnie (s. 67–98). Szczecin: Oddział Szczeciński Polskiego Towarzystwa Socjologicznego.
• Lewicka, M. (2006). Dwa miasta – dwa mikrokosmosy. Wrocław i Lwów w pamięci swoich mieszkańców. W: P. Żuk, J. Pluta (red.), My Wrocławianie. Społeczna przestrzeń miasta (99–134). Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
• Lewicka, M. (2012). Psychologia miejsca. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Łukasiuk, M. (2011). Socjologia architektury w badaniach krajobrazu kulturowego miasta. Przegląd Socjologiczny, 60 (2–3), 93–110.
• Majer, A. (2015). Mikropolis. Socjologia miasta osobistego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Margiela-Korczewska, D. (2011). „Poświęcić czas historii” – w poszukiwaniu wrocławskiego dziedzictwa. O polityce historycznej lat dziewięćdziesiątych we Wrocławiu. W: D. Margiela-Korczewska, K. Ruchniewicz (red.), Błogosławiony kraj? Szkice o historii i pamięci Dolnego Śląska (s. 137–156). Wrocław: Ofcyna Wydawnicza Atut.
• Mazur, Z. (1997). Wprowadzenie. W: Z. Mazur (red.), Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych (s. I–XXVI). Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego.
• Miściorak, A. (2015). Krajobraz jako nieświadoma pamięć miasta. Przykład Wrocławia. Kultura Współczesna, 4, 124–141.
• Nowakowski, S. (1967). Procesy adaptacji i integracji w środowisku wiejskim i miejskim Ziem Zachodnich. W: W. Markiewicz, P. Rybicki (red.), Przemiany społeczne na Ziemiach Zachodnich (s. 132–177). Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego.
• Pęcherz, K. (2015). Wstęp. W: J. Bierut, K. Pęcherz (red.), Wrocław. Pamiętam, że... (s. 7). Wrocław: Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza.
• Rogowski, Ł. (2016). Wideozwiedzanie. Badania miasta w perspektywie paradygmatu mobilności. Kultura i Społeczeństwo, 2, 123–144.
• Rossi, A. (1999). The Architecture of the City. Cambridge: MIT Press.
• Rybicka, E. (2014). Geopolityka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas.
• Sakson, A. (2011). Przemiany tożsamości lokalnej i regionalnej mieszkańców Ziem Zachodnich i Północnych. W: A. Michalak, A. Sakson, Ż. Stasieniuk (red.), Polskie Ziemie Zachodnie (s. 79–100). Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego.
• Saryusz-Wolska, M. (2011). Spotkanie czasu z miejscem. Studia o pamięci i miastach. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Schütz, A. (1984). Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania. W: E. Mokrzycki (red.), Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej (s. 137–192). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Sitek, W. (1997). Wspólnota i zagrożenie. Wrocławianie wobec wielkiej powodzi. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Sławek, T. (1997). Akro/nekro/polis: wyobrażenia miejskiej przestrzeni. W: A. Zeidler-Janiszewska (red.), Pisanie miasta – czytanie miasta (s. 14–34). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Smolarkiewicz, E. (2010). „Przerwana” tożsamość. Odtwarzanie i tworzenie tożsamości w społecznościach postmigracyjnych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Szacka, B. (2006). Czas przeszły – pamięć – mit. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Taranek-Wolańska, O. (2013). Stacja Wałbrzych, czyli transgraniczność i doświadczanie miejsca. W: M. Ursel, O. Taranek-Wolańska (red.), Śląskie pogranicza kultur (t. 2, s. 145–158). Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
• Thum, G. (2005). Obce miasto. Wrocław 1945 i potem. Wrocław: Via Nova.
• Traba, R. (2006). Historia – przestrzeń dialogu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Studiów Politycznych PAN.
• Tuszyńska, A. (2003). Kiedy myślę Polska, myślę „Europa”. Rozmowa z Ewą Stachniak. Odra, 6, 20–22.
• Wallis, A. (1979). Gwar i informacja: o miejskim centrum. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Zawada, A. (2015). Drugi Bresław. Wrocław: Ofcyna Wydawnicza Atut.

Identifiers

DOI

10.18276/os.2017.1-06