Osmoza dotyczy wody, a dyfuzja innych cząsteczek. Czyli błędnie mniemanie studentów o procesach dyfuzji i osmozy

• Authors: Lilianna Malińska , Ewa Sobieszczuk-Nowicka , Eliza Rybska , Małgorzata Adamiec

Title variants

EN

Osmosis refers to water and the diffusion to other molecules. On student’s misconceptions on the processes of diffusion and osmosis

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

„Osmoza to dyfuzja cząsteczek rozpuszczalnika przez błonę półprzepuszczalną” – ta krótka definicja i kryjący się za nią proces sprawia, zarówno uczniom, jak i studentom, wiele trudności. Zrozumienie mechanizmu osmozy wymaga bowiem nie tylko znajomości terminu dyfuzja, który jest pojęciem z pogranicza nauk ścisłych: chemii, biologii i fizyki, lecz także specjalistycznych pojęć takich jak roztwór, rozpuszczalnik, substancja rozpuszczona, półprzepuszczalność, ruchy Browna czy wypadkowy ruch cząsteczek. Co więcej, dyfuzja i będąca jej szczególnym przypadkiem osmoza to procesy oparte na zjawiskach zachodzących na poziomie molekularnym, których bezpośrednia obserwacja jest niemożliwa. Stwarza to konieczność wyobrażania sobie przez studentów mechanizmów i zdarzeń leżących u podłoża tych procesów, co w konsekwencji prowadzi do wielu nieporozumień, błędów i uproszczeń. Równocześnie uproszczenia i uogólnienia dotyczące procesów dyfuzji oraz osmozy pojawiają się w większości podręczników szkolnych i akademickich, stosowane są również przez wielu pedagogów w trakcie nauczania o obu procesach. W efekcie wiedza uczniów i studentów dotycząca obu procesów jest niewielka i fragmentaryczna, często obarczona błędnymi mniemaniami. Braki w wiedzy i błędne rozumienie procesów dyfuzji i osmozy utrudniają rozumienie materiału na późniejszych etapach edukacji, gdyż nauczanie planowane jest w odniesieniu do podstawy programowej, z założeniem, że uczniowie czy też studenci opanowali już podstawowe zagadnienia związane z tymi procesami. W niniejszym komunikacie przedstawione zostaną wyniki jakościowo-ilościowych badań sondażowych, których celem było rozpoznanie problemów związanych ze zrozumieniem procesów osmozy i powiązanej z nią plazmolizy oraz identyfikacja wynikających z braków w wiedzy lub błędnego rozumowania błędnych przekonań dotyczących obu tych zjawisk.

EN

“Osmosis is the diffusion of solvent molecules through a semipermeable membrane” – this brief definition and the process behind it appears very difficult for students. Understanding the mechanism of osmosis requires not only knowledge about the diffusion process, which is the interdisciplinary concept involving chemistry, biology and physics, but also specific terms, such as: solution, solvent, solute, semipermeable, molecular and net movement of the molecules. Moreover, both the diffusion and osmosis, which is the special case of diffusion, are based on the phenomena occurring at the molecular level, where direct observation is not possible. Therefore, it becomes necessary to imagine mechanisms and events underlying these processes, which in turn leads to many misunderstandings, errors and simplifications. At the same time the simplifications and generalizations relating to diffusion and osmosis occur in most biology textbooks. They are also used by many educators during the teaching both processes. As a result, knowledge of students about diffusion and osmosis is small, inconsistent and full of misconceptions. The lack of knowledge and incorrect understanding of diffusion and osmosis hinder the understanding of the contents discussed during the later stages of education, because teaching is planned with the assumption that students have already mastered the basic concepts associated with these processes. This article presents results of the qualitative-quantitative survey, whose aim was recognition of the problems associated with understanding the diffusion and osmosis and the identification of misconceptions concerning both of these processes.

Keywords

PL

dyfuzja; osmoza; błędne mniemanie

EN

diffusion; osmosis; misconception

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja Biologiczna i Środowiskowa
• Year: 2014
• Issue: s1
• Pages: 85-91

Dates

published

2014-09-02

Contributors

author

Lilianna Malińska

• Wydział Biologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

author

Ewa Sobieszczuk-Nowicka

• Wydział Biologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

author

Eliza Rybska

• Wydział Biologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

author

Małgorzata Adamiec

• Wydział Biologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu