Social foundations of functioning and development of local communities

• Authors: Tuziak, dr hab. prof. UR 1 Arkadiusz

Title variants

PL

Społeczne podstawy funkcjonowania i rozwoju społeczności lokalnych

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The purpose of the article is an attempt to answer the question about the role of endogenous social resources in the functioning and development of local communities. The initial thesis of the analyses undertaken in the article is included in the statement that such resources as subjectivity, participation and civic activity constitute the social foundation and functional requirement for the duration and development of local communities. In the scientific recognition of the subject matter, a method of analysing the literature was used. The scope of the study includes characteristics and analyses of the subjectivity of local communities, participation at the local level and civic activity. The first part of the study shows the subjectivity of local communities as a function of decentralisation and development of local government. Attention was focused on a set of phenomena, processes and factors of the sociological and political character – the integrated coexistence of which is an expression of subjectivity – by providing a real impact of the residents on the functioning and development of the local community. In the second part of the study, social participation was analysed as a manifestation of decentralisation of public administration and an important element of local development programming. A multi-level system of cooperation between citizens and local authorities was presented, as well as rules determining the effectiveness of involvement and participation in the conditions of local government. It stressed the importance of the local government as an institutional environment formation of the active participatory attitude towards undertaking the activities within local communities for the implementation of their needs and self-development. The following part of the article focused on social civic activity as common and conscious articulation, implementation and defence of the interests, needs and aspirations of the local community. Types, scope and manifestations of civic activity were presented, emphasising the pro-development and functional benefits of civic involvement. The analyses and descriptions provided in the article lead to the conclusion that the functioning and development of local communities are a bottom-up, integrated process of economic, political, social and cultural character. Their orientation and proper conduct are positively influenced by endogenous and social potential in the form of subjectivity, participation and civic activity. A synthetic approach to the issue under scrutiny is the author’s model of social triple helix depicting interdependencies and interpenetrations of the three spheres of influence – subjectivity, participation and civic activity within the functioning and the development of local community.

PL

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o rolę endogenicznych zasobów społecznych w funkcjonowaniu i rozwoju społeczności lokalnych. Wyjściowa teza podjętych w artykule analiz zawiera się w stwierdzeniu, że podmiotowość, partycypacja i aktywność obywatelska to społeczna podstawa i funkcjonalny wymóg trwania i rozwoju społeczności lokalnych. W naukowym rozpoznaniu przedmiotowej problematyki zastosowano metodę analizy literatury przedmiotu. Zakres opracowania obejmuje charakterystyki i analizy podmiotowości społeczności lokalnych, partycypacji na poziomie lokalnym oraz aktywności obywatelskiej. W pierwszej części opracowania ukazano upodmiotowienie społeczności lokalnych jako funkcję decentralizacji i rozwoju samorządu terytorialnego. Skupiono się na zespole zjawisk, procesów i czynników o charakterze socjologicznym i politycznym, których zintegrowane współwystępowanie jest wyrazem upodmiotowienia przez zapewnienie realnego wpływu mieszkańców na funkcjonowanie i rozwój wspólnoty samorządowej. W drugiej części opracowania przeprowadzono analizę partycypacji społecznej jako przejawu decentralizacji administracji publicznej i istotnego elementu programowania rozwoju lokalnego. Przedstawiono wielostopniowy system współpracy obywateli z władzami lokalnymi oraz zasady decydujące o skuteczności zaangażowania i partycypacji w warunkach społeczności samorządowej. Podkreślono znaczenie samorządu terytorialnego jako instytucjonalnego środowiska kształtowania się czynnych, partycypacyjnych postaw na rzecz podejmowania działań w obrębie społeczności lokalnych dla realizacji ich potrzeb i samodzielnego rozwoju. Kolejną część artykułu poświęcono społecznej aktywności obywatelskiej jako wspólnej i świadomej artykulacji, realizacji i obronie interesów, potrzeb i aspiracji społeczności lokalnej. Przedstawiono typy, zakres i przejawy aktywności obywatelskiej, podkreślając prorozwojowe i funkcjonalne korzyści obywatelskiego zaangażowania. Przeprowadzone w artykule analizy i charakterystyki prowadzą do wniosku, że funkcjonowanie i rozwój społeczności lokalnych to oddolne, zintegrowane procesy o wymiarze ekonomicznym, politycznym, społecznym i kulturowym. Syntetycznym ujęciem problematyki opracowania jest autorski model społecznej potrójnej helisy obrazujący współzależności i przenikanie się trzech sfer oddziaływań – podmiotowości, partycypacji i aktywności obywatelskiej w funkcjonowaniu i rozwoju społeczności lokalnych.

Keywords

EN

subjectivity; participation; civic activity; development; triple social helix; local community

PL

podmiotowość; partycypacja; aktywność obywatelska; społeczna potrójna helisa; społeczność lokalna

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2020
• Issue: 62
• Pages: 309-323

Contributors

author

Tuziak, dr hab. prof. UR 1 Arkadiusz

• Institute of Sociology University of Rzeszow

References

• Bartkowski, J. (2005). Więź społeczna i aktywność stowarzyszeniowa. In: A. Gawkowska, P. Gliński, A. Kościański (Eds.), Teorie wspólnotowe a praktyka społeczna. Obywatelskość, polityka, lokalność (pp. 129–146 ). Warszawa: IFiS PAN.
• Bokajło, W., Dziubka, K. (Eds.). (2001). Społeczeństwo obywatelskie. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Cichocki, R. (2003). Podmiotowość w społeczeństwie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Cichocki, R. (Ed.). (1996). Podmiotowość społeczności lokalnych. Praktyczne programy wspomagania rozwoju. Poznań: Media-G.T.
• Domaradzka, A. (2009). Aktywni inaczej? Uwarunkowania (nie)aktywności społecznej Polaków. In: P. Radkiewicz, R. Siemieńska (Eds.), Społeczeństwo w czasach zmiany (pp. 163–177).Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Etzkowitz, H. (2002). Incubation of incubators: Innovation as a triple helix of university-industry-government networks. Science and Public Policy, 29, 115–128. DOI:10.3152/147154302781781056.
• Etzkowitz, H., Leydesdorff, L. (Eds.). (1997). Universities in the Global Knowledge Economy: A Triple Helix of University-Industry-Government Relations. London-Washington: Pinter.
• Frączak, P. (2010). Prawne i polityczne aspekty roli organizacji pozarządowych w rozwoju lokalnym. In: B. Lewenstein, J. Schindler, R. Skrzypiec (Eds.) Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych (pp. 42–60). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Fukuyama, F. (1997). Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu. Trans. A. and L. Śliwa. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gagacka, M. (2003). Podmiotowość obywateli a reforma samorządowa. Kilka uwag o znajomości kompetencji organów przez mieszkańców. In: A. Piekara, (Ed.), Cele i skuteczność reformy administracji publicznej w RP w latach 1999–2001 (pp. 261–268).
• Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Centrum Studiów Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego.
• Gawkowska, A. Gliński, P., Kościański, A. (2005). Teorie wspólnotowe a praktyka społeczna. Obywatelskość, polityka, lokalność. Warszawa: IFiS PAN.
• Gliński, P. (2006). Style działań organizacji pozarządowych w Polsce. Grupy interesu czy pożytku publicznego? Warszawa: IFiS PAN.
• Gliński, P., Palska, H. (1997). Cztery wymiary aktywności obywatelskiej. In: H. Domański, A. Rychard (Eds.), Elementy nowego ładu (pp. 365–392). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Gramsci, A. (1961). Pisma wybrane, vol. 2. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Izdebski, H., Kulesza, M. (2004). Administracja publiczna – zagadnienia ogólne. Warszawa: Wydawnictwo Liber.
• Jałowiecki, B., Szczepański, M. S. (2002). Rozwój lokalny i regionalny w perspektywie socjologicznej. Tychy: Śląskie Wydawnictwo Naukowe, Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach.
• Jaska, E., Skoczek, T. (Eds.). (2018). Społeczno-ekonomiczne wymiary współczesnej samorządności. Warszawa: Wydawnictwo Muzeum Niepodległości.
• Kalisiak-Mędelska, M. (2015). Partycypacja społeczna na poziomie lokalnym jako wymiar decentralizacji administracji publicznej w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Legutko-Kobus, P. (2018). Partycypacja jako element programowania rozwoju lokalnego. Studia z Polityki Publicznej, 3(19), 45–58. DOI: 10.33119/KSzPP.2018.3.3.
• Lewenstein, B., Schindler, J., Skrzypiec, R. (Eds.) (2010). Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Markocka, M. (2017). Podmiotowość społeczności lokalnych w świetle wybranych koncepcji socjologiczno-filozoficznych. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne/Academic Journal of Sociology, 20(3), 53–59.
• Piekara, A. (2003). Decentralizacja i samorząd terytorialny w III RP. (Teoretyczny punkt wyjścia dla opisu reformowania administracji publicznej i ustalenia kryteriów ocen). In: A. Piekara (Ed.), Cele i skuteczność reformy administracji publicznej w RP w latach 1999–2001 (pp. 15–66). Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Centrum Studiów Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego.
• Pietrzyk-Reeves, D. (2012). Idea społeczeństwa obywatelskiego. Współczesna debata i jej źródła. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Potoczek, A. (2001). Prognozowanie rozwoju lokalnego i regionalnego jako zadanie samorządu terytorialnego. In: A. Potoczek (Ed.), Stymulowanie rozwoju lokalnego –perspektywa społeczna i organizacyjna (pp. 142–156). Toruń: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego. Raciborski, J. (Ed.). (2010). Praktyki obywatelskie Polaków. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Rybczyńska, J. A. (2002). Partycypacja obywatelska na poziomie lokalnym III Rzeczypospolitej Polskiej – próba oceny. In: S. Michałowski (Ed.), Samorząd Terytorialny III Rzeczypospolitej. Dziesięć lat doświadczeń (pp. 113–120). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Sadowska, B., Szaja, M., Włodarek, J. (2019). Partycypacja lokalna wehikułem rozwoju lokalnego. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Sadowski, A. (2005). Od Polski lokalnej do regionalnej. In: W. Wesołowski, J. Włodarek (Eds.), Kręgi integracji i rodzaje tożsamości. Polska Europa Świat (pp. 141–162). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Schimanek, T. (2015). Partycypacja obywatelska w społeczności lokalnej. Warszawa: Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych.
• Starosta, P. (1995). Poza metropolią. Wiejskie i małomiasteczkowe zbiorowości lokalne a wzory porządku makrospołecznego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Szaja, M. (2015), Partycypacja lokalnej społeczności w kształtowaniu procesu rozwojowego w gminie. Ekonomiczne Problemy Usług, 118(881), 281–296. DOI: 10.18276/epu.2015. 118-20.
• Szostok, P. (2017). Poczucie podmiotowości komunikacyjnej w samorządzie terytorialnym w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, Uniwersytet Śląski w Kotowicach.
• Tuziak, B. (2014). Autorytet władz gminnych a rozwój społeczności lokalnych. Studium socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wojtaszek, A., Krawcewicz, A. (Eds.). (2016). Współczesny wymiar społeczeństwa obywatelskiego. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego MINERWA.
• Wódz, J. (2005). Aktywność społeczna na poziomie lokalnym – samorząd lokalny a polityka. In: A. Gawkowska, P. Gliński, A. Kościański (Eds.), Teorie wspólnotowe a praktyka społeczna. Obywatelskość, polityka, lokalność (pp. 231–242). Warszawa: IFiS PAN.
• Zboroń, H. (2017). Aktywność obywatelska we współczesnych społeczeństwach demokratycznych. Sensus Historiale, XXIX(4), 145–159.
• Ziółkowski, M. (2005). Społeczeństwo obywatelskie, transformacja i tradycja we wspólnotach lokalnych. In: K. Bondyra, M. S. Szczepański, P. Śliwa (Eds.), Państwo, samorząd i społeczności lokalne (pp. 29–48). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu.

Identifiers

DOI

10.15584/nsawg.2020.2.20