Wychowanie do kultury: przeszłość i teraźniejszość, pytania i propozycje

• Authors: Jabłońska Anna

Title variants

EN

Upbringing by Culture: the Past and the Present, Questions and Proposals

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł porusza wieloaspektowe zagadnienie. Jego fundament stanowią pojęcia „kultura”, „wychowanie”. Oba od starożytności stanowiły bardzo ważne zagadnienie teoretyczne i praktyczne w historii naszej cywilizacji. Wychowanie do kultury decyduje o ukształtowaniu człowieka i społeczeństwa. Po 1989 r. zaszły w Polsce i na świecie ogromne zmiany. W ich kontekście należy odpowiedzieć na pytanie: jaki ma być człowiek i jaką będzie tworzył przyszłość? A więc: jakie istnieją zagrożenia, możliwości, zadania i cele, jakie instytucje i drogi prowadzą do wychowania do kultury i przez kulturę?

EN

The article raises a multi-faceted issue which is based on the concepts of ‘culture’ and ‘upbringing’. These have been very important theoretical and practical issues in the history of civilisation since antiquity. Upbringing by culture determines the shaping of man and society. After 1989, huge changes took place in Poland and around the world. In this context, we should answer the questions of what man should be like and what future he will create. We should also ask about the threats, opportunities, tasks and goals of upbringing by culture and what institutions and ways lead to it.

Keywords

PL

wychowanie; kultura; ukształtowanie człowieka i społeczeństwa; zasady drogi i cele wychowania do kultury

EN

upbringing; culture; shaping of man and society,; principles; methods and goals of; upbringing by culture

• Publisher: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
• Journal: Seminare. Poszukiwania naukowe
• Year: 2019
• Volume: 40
• Issue: 3
• Pages: 131-144

Dates

printed

2019-06-30

Contributors

author

Jabłońska Anna

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

References

• Erazm z Rotterdamu. 2001. Pochwała głupoty, tłum. Edwin Jędrkiewicz. Warszawa: Unia Wydawnicza Verum.
• Górnicki, Łukasz. 1950. Dworzanin, oprac. Roman Pollak. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Komeński, Jan Amos. 1964. Pisma wybrane, oprac. Bogdan Suchodolski, tłum. Krystyna Remerowa. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Komeński, Jan Amos. 1956. Wielka dydaktyka, oprac. Bogdan Suchodolski. Wrocław: Zakład Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Locke, John. 2002. Myśli o wychowaniu, oprac. Marian Heitzman. Warszawa: Wydaw. Akademickie „Żak”.
• Rousseau, Jean Jacques. 1955. Emil, czyli o wychowaniu, oprac. Feliks Wnorowski, Jan Legowicz. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich.
• Seneka, Lucjusz Anneusz. 1961. Listy moralne do Lucyliusza, oprac. Kazimierz Leśniak, tłum. Wiktor Kornatowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Seneka, Lucjusz Anneusz. 1987. Myśli, oprac. i tłum. Stanisław Stabryła. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Teksty źródłowe do dziejów wychowania, cz. 1: Starożytność, oprac. Stefan Możdżeń. 1993. Kielce: Dom Wydawniczy Strzelec.
• Literatura
• Ariés, Philippe. 1995. Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach, tłum. Maryna Ochab. Gdańsk: Marabut.
• Barbasiewicz, Maria. 2013. Dobre maniery w przedwojennej Polsce. Savoir-vivre. Zasady. Gafy. Warszawa: PWN.
• Bednarek, Józef. 2015. Rola nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych w funkcjonowaniu rodziny. W: Funkcjonowanie rodziny w globalnych zmianach społecznych, red. Eulalia Adasiewicz i Sławomir Cudak, 28-41. Łódź: Wydawnictwo Społecznej Akademii Nauk.
• Bieńkowski, Tadeusz. 2000. Jan Amos Komeński o nauczaniu i wychowaniu. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna.
• Brzozowski, Tomasz Tadeusz. 2016. Kondycja współczesnej polskiej rodziny na tle zachodzących procesów globalnych. Perspektywy kulturowe. W: Obraz rodziny w dobie zmian społecznych, red. Katarzyna Nowak i Katarzyna Ziębakowska-Cecot, 15-28. Radom: Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. K. Pułaskiego w Radomiu.
• Budzyński, Józef. 2003. „Paideia” humanistyczna, czyli wychowanie do kultury. Studia z dziejów klasycznej edukacji w gimnazjach XVI-XVIII wieku (na przykładzie Śląska). Częstochowa: Wydawnictwo WSP.
• Centralna Komisja Egzaminacyjna. 2019. Dostęp: 26.05.2019. https://cke.gov.pl/index.php.
• Chymkowski, Roman, Wojciech Dudzik i Michał Wójtowski. 2003. Wiedza o kulturze. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Cudak, Sławomir. 2015. Współczesna rodzina polska, jej funkcjonowanie w różnych aspektach. W: Funkcjonowanie rodziny w globalnych zmianach społecznych, red. Eulalia Adasiewicz i Sławomir Cudak, 42-60. Łódź: Wydawnictwo Społecznej Akademii Nauk.
• Czarnowski, Stefan. 1995. Kultura. W: Wiedza o kulturze, cz. 1: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Andrzej Mencwel, 28-35. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Edukacja Jutra w kontekście wyzwań współczesności, red. Kazimierz Denek, Aleksandra Kamińska, Wojciech Kojs i Piotr Oleśniewicz. 2011. Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza „Humanitas”.
• Edukacja kulturowa dzieci i młodzieży szkolnej. Koncepcje i propozycje, red. Stefan Bednarek i Ewa Repsch. 2004. Wrocław: Wydawnictwo DTSK Silesia.
• Edukacja poprzez kulturę. Kreatywność i innowacyjność, red. Dorota Ilczuk i Sławomir Ratajski. 2011. Warszawa: Pol. Kom. Ds. Unesco.
• Eliade, Mircea. 1998. Aspekty mitu, tłum. Piotr Mrówczyński. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Elias, Norbert. 2008. Społeczeństwo jednostek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ferenz, Krystyna. 2015. Kultura codzienności jako czynnik spajający współczesną rodzinę. W: Funkcjonowanie rodziny w globalnych zmianach społecznych, red. Eulalia Adasiewicz i Sławomir Cudak, 11-27. Łódź: Wydawnictwo Społecznej Akademii Nauk.
• Gajda, Janusz. 1998. Kultura jako „regnum homini” i kultura traktowana w kategoriach rynku – wyzwania dla edukacji. W: Kultura – inspiracją kształcenia ogólnego, red. Irena Wojnar i Jerzy Kubin, 134-155. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Gierszewski, Dorota. 2017. Edukacja obywatelska w przestrzeni lokalnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Herbst, Mikołaj. 2012. Edukacja jako czynnik i wynik rozwoju regionalnego. Doświadczenia Polski w perspektywie międzynarodowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kot, Stanisław. 1996. Historia wychowania, t. 1: Od starożytnej Grecji do połowy wieku XVIII, Warszawa: Wydawnictwo „Żak”.
• Kula, Marcin. 2004. Krótki raport o użytkowaniu historii. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN.
• Kula, Marcin. 2002. Nośniki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Kula, Marcin. 2003. Wybór tradycji. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Kultura – inspiracją kształcenia ogólnego, red. Irena Wojnar i Jerzy Kubin. 1998. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Kultura jako fundament wspólnoty edukacyjnej, red. Anna Sajdak. 2005. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Kultura. Wartości. Kształcenie. Księga dedykowana Profesorowi Januszowi Gajdzie, red. Dariusz Kubinowski. 2003. Toruń: Adam Marszałek.
• Kultura współczesna a wychowanie człowieka. Materiały Ogólnopolskiej konferencji Naukowej „Człowiek w świecie kultury – kultura w życiu człowieka” (Zwierzyniec, 7-9 czerwca 2005 rok), red. Dariusz Kubinowski. 2006. Lublin: Verba.
• Kulturowe instrumentarium panowania, red. Ryszard Paradowski i Paweł Załęcki. 2001. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Litak, Stanisław. 2004. Historia wychowania, t. 1: Do Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Kraków: Wydaw. WAM WSF-P „Ignatianum”.
• Łomny, Zygmunt.1998. Przyszła kultura – kontynuacją odziedziczonych i kreacją nowych wartości. W: Kultura – inspiracją kształcenia ogólnego, red. Irena Wojnar i Jerzy Kubin, 116-133. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Malinowski, Bronisław. 1995. Czym jest kultura? W: Wiedza o kulturze, cz. 1: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Andrzej Mencwel, 36-49. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Możdżeń, Stefan Ignacy. 2006. Historia wychowania do 1795. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne.
• Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. 1, 3, 4, 6, red. Barbara Petrozolin-Skowrońska. 1995-1996. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ożóg, Krzysztof. 2001. Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Rzeszów: Wydawnictwo „Otwarty rozdział”.
• Obraz rodziny w dobie zmian społecznych, red. Katarzyna Nowak, Katarzyna Ziębakowska-Cecot. 2016. Radom: Wydawnictwo Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego.
• Pomykało, Wojciech. 2004. O mądrości, światopoglądzie i osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Innowacja.
• Potęga mitu. Rozmowy Billa Moyersa z Josephem Campbellem, oprac. Betty Sue Flowers, tłum. Ireneusz Kania. 1994. Kraków: Signum.
• Problemy społeczne wynikające z powszechności mediów, red. Iwona Staszkiewicz-Grabarczyk i Małgorzata Dankowska-Kosman. 2014. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Janusza Korczaka w Warszawie.
• Przetrwanie i rozwój jako niezbywalne powinności wychowania, red. Mirosława Dziemianowicz, Bogusława Dorota Gołębniak i Robert Kwaśnica. 2005. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Słownik łacińsko-polski, oprac. Kazimierz Kumaniecki. 1990. Warszawa: PWN.
• Słownik wiedzy o mediach, red. Edward Chudziński. 2009. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Szkolne PWN.
• Sondel, Janusz. 1997. Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków: Universitas.
• Szacka, Barbara. 2006. Czas przeszły, pamięć, mit. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Szkoła i rodzina w środowisku lokalnym – teoria i praktyka, red. Alina Szczurek-Boruta, Barbara Chojnacka-Synaszko i Aleksandra Gancarz. 2016. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Wensierski, Piotr. 2011.Migracja zarobkowa w Europie. W: Edukacja Jutra w kontekście wyzwań współczesności, red. Kazimierz Denek, Aleksandra Kamińska, Wojciech Kojs i Piotr Oleśniewicz, 175-186. Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza „Humanitas”.
• Winiecka, Katarzyna Anna. 2016. Strategia-migracja-adaptacja. Rodziny młodych migrantów polskich w Londynie po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
• Winniczuk, Lidia. 1983. Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, cz. 1-2. Warszawa: PWN.
• Ziębakowska-Cecot, Katarzyna. 2016. Wpływ mediów cyfrowych na funkcjonowanie współczesnych rodzin. W: Obraz rodziny w dobie zmian społecznych, red. Katarzyna Nowak i Katarzyna Ziębakowska-Cecot, 29-41. Radom: Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. K. Pułaskiego w Radomiu.
• Żegnałek, Kazimierz. 2013. Edukacyjne problemy współczesności. Siedlce: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.

Identifiers

DOI

10.21852/sem.2019.3.09