Biblijna ekumenia hermeneutyk. Pytanie o specyfikę wczesnochrześcijańskiej egzegezy biblijnej

• Authors: Szymik Stefan

Title variants

EN

The Biblical Oecumene of Hermeneutics. The question of Early Christian Biblical Exegesis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor artykułu pyta o specyficzne cechy wczesnochrześcijańskiej egzegezy biblijnej. Przedstawia wpierw zwięźle metody i zasady egzegezy żydowskiej czasów Nowego Testamentu, jako hermeneutyczne tło egzegezy chrześcijańskiej. W drugiej części zajmuje się sposobami interpretacji Biblii żydowskiej w nauczaniu Jezusa i apostołów, posługujących się żydowskimi metodami egzegetycznymi, ale także chrystologicznym wykładem Pism, jak dokumentuje to Nowy Testament. W ostatnim punkcie omówione są wyznaczniki wczesnochrześcijańskiego wykładu Biblii żydowskiej. Autor wymienia trzy cechy główne: charakter chrystologiczny, teologiczny i pneumatologiczny. W Piśmie Świętym nie ma sporów o metodologię biblijną, przeciwnie, można mówić o biblijnej ekumenii hermeneutyk, natomiast obecne są w niej żywe dyskusje na temat prawd Bożych, jaka jest wola Boża i jak najlepiej Bogu służyć. Z punktu widzenia współczesnych dyskusji hermeneutycznych najbardziej interesującą cechą wczesnochrześcijańskiej egzegezy biblijnej jest jej teologiczny i zaangażowany charakter, jej charakter normatywny, a nie deskryptywny, by posłużyć się terminologią teologiczną. Postulowana przez papieża Benedykta XVI hermeneutyka wiary, łącząca egzegezę historyczną i egzegezę teologiczną, nawiązuje do tej wielkiej tradycji hermeneutycznej egzegezy wczesnochrześcijańskiej.

EN

The aim of the paper is to explore the determinants of early Christian exegesis in context of modern debate on biblical hermeneutics. Consequently, first at all the author discusses briefly the main Jewish methods of exegesis in the time of the New Testament as the hermeneutical background of early Christian exegesis. Then, he proceeds to present the early Christian exegesis of the Hebrew Bible: the Jewish methods employed by the authors in the New Testament as well as the christological exegesis of the Scripture in the teaching of Jesus and apostles. The last paragraph deals with the determinants of Christian interpretation of the Hebrew Bible. There are three main features: this exegesis is christological, theological and pneumatical. There is in the Bible no conflict on biblical methods of exegesis so we may speak about the biblical oecumene of different hermeneutics, but there is the question of biblical truth and the authentic human life of faith. So the most fascinating determinant of the early Christian exegesis for contemporary exegesis is especially its theological character and its primary determinative task, and not descriptive one. The hermeneutic of faith proposed by Benedict XVI, who employs complementarily historical exegesis and theological exegesis as well, leads back to this great hermeneutical tradition of the early Church.

Keywords

PL

Biblia żydowska; Stary i Nowy Testament; egzegeza żydowska; egzegeza wczesnochrześcijańska; egzegeza teologiczna

EN

Hebrew Bible; Old and New Testament; Jewish exegesis; early Christian exegesis; theological exegesis

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Rocznik Teologiczny
• Year: 2015
• Volume: 57
• Issue: 4
• Pages: 427-446

Contributors

author

Szymik Stefan

References

• Allison D., Jesus from Nazareth. Millenarian Prophet, Minneapolis 1998.
• Botha P.J., History and Point of View. Understanding the Sadducees, „Neotestamentica”, 30, 1996, s. 244-247.
• Brooke G.J., Peszer, [w:] Słownik hermeneutyki biblijnej, Papieska Seria Biblijna 25, red. R.J. Coggins, J.L. Houlden, Warszawa 2005, s. 664-665.
• Byrskog S., Jesus the Only Teacher. Didactic Authority and Transmission in Ancient Israel, Ancient Judaism and the Matthean Community, Coniectanea Biblica. New Testament Series 24, Stockholm 1994.
• Dohmen C., Stemberger G., Hermeneutyka Biblii żydowskiej i Starego Testamentu, Myśl Teologiczna 59, Kraków 2008.
• Fitzmyer J.A., The Dead Sea Scrolls and Christian Origins, Studies in the Dead Sea Scrolls and Related Literature 2, Grand Rapids 2000.
• Gräßer E., Studien zur Acta-Forschung. Rückblick und Ausblick, [w:] Gräßer E., Forschungen zur Apostelgeschichte, Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 137, Tübingen 2001.
• Grosse S., Theologie des Kanons. Der christliche Kanon, seine Hermeneutik und die Historizität seiner Aussagen. Die Lehren der Kirchenväter als Grundlegung der Lehre von der Heiligen Schrift, [w:] Studien zu Theologie und Bibel, Wien-Berlin 2011.
• Halivni D.W., Peshat and Derash. Plain and Applied Meaning in Rabbinic Exegesis, New York–Oxford 1991.
• Hays R.B., Echoes of Scripture in the Letters of Paul, New Haven 1989.
• Hengel M., The Septuagint as Christian Scripture, London – New York 2004.
• Jelonek T., Halacha – interpretacja Prawa, [w:] Lex tua in corde meo, red. P. Majer, A. Wójcik, Kraków 2004, s. 71-89.
• Jędrzejewski S., Septuaginta – Biblia helleńskiego judaizmu, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, 58, 2005, s. 245-262.
• Kloska A., Chrystus kerygmatu a Jezus historii w debatach II połowy XX wieku, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie”, 6, 2001, s. 29-48.
• Kudasiewicz J., Witczyk H., Jezus i Ewangelie w ogniu dyskusji. Od H. Reimarusa do T. Polaka, Kielce 2011.
• Lohfink G., Jezus z Nazaretu. Czego chciał. Kim był, alfa i omega, Poznań 2012.
• Longenecker R.N., ‛Who is the Prophet Talking About?’ Some Reflections on the New Testament's Use of the Old, „Themelios”, 13.1, 1987, s. 4-8.
• Longenecker R.N., Biblical Exegesis in the Apostolic Period, Grand Rapids 1975.
• Marguerat D., Lukas, der erste christliche Historiker. Eine Studie zur Apostelgeschichte, Abhandlungen zur Theologie des Alten und Neuen Testaments 92, Zürich 2011.
• Mędala S., Peszery qumrańskie i midrasze starożytnego judaizmu, „Collectanea Theologica”, 63, 1993, nr 3, s. 49-68.
• Moyise S., Paul and Scripture. Studying the New Testament Use of the Old Testament, Grand Rapids 2010.
• Moyise S., Jesus and Scripture. Studying the New Testament Use of the Old Testament, Grand Rapids 2011.
• O’Donnell J., In Him and over Him: the Holy Spirit in the Life of Jesus, „Gregorianum”, 70, 1989, s. 25-45.
• Osmański M., Filon z Aleksandrii – wprowadzenie do badań, „Roczniki Filozoficzne”, 51, 2003, z. 1, s. 349-401
• Papieska Komisja Biblijna, Naród żydowski i jego Święte Pisma w Biblii chrześcijańskiej, Kielce 2002, s. 29-33 (nr 12-15);
• Riesner R., Jesus als Lehrer. Eine Untersuchung zum Ursprung der Evangelien-Überlieferung, Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament II.7, Tübingen 31988.
• Rosik M., Rapoport I., Wprowadzenie do literatury i egzegezy żydowskiej okresu biblijnego i rabinicznego, Bibliotheca Biblica, Wrocław 2009.
• Silva M., Old Testament in Paul, [w:] Dictionary of Paul and His Letters. A Compendium of Contemporary Biblical Scholarship, ed. G.F. Hawthorne, R.P. Martin, D.G. Reid, Downers Grove 1993.
• Söding T., Einheit der Heiligen Schrift? Zur Theologie des biblischen Kanons, Freiburg [u.a.] 2005.
• Stanley C.D., Arguing with Scripture. The Rhetoric of Quotations in the Letters of Paul, London 2004;
• Stanley C.D., Paul and the Language of Scripture. Citation Technique in the Pauline Epistles and Contemporary Literature, Society for New Testament Studies. Monograph series 74, Cambridge 1992.
• Stemberger G., Einleitung in Talmud und Midrasch, Achte, neubearbeitete Auflage, München 1992, s. 11-112.
• Stemberger G., The Sadducees – Their History and Doctrines, [w:] Cambridge History of Judaism, vol 3: The Early Roman Period, ed. W. Horbury i in., Cambridge 1999, s. 435-440.
• Szymik S., Qumran a kanon Biblii Hebrajskiej, [w:] Qumran. Pomiędzy Starym a Nowym Testamentem, Analecta Biblica Lublinensia 2, red. H. Drawnel, A. Piwowar, Lublin 2009, s. 83-84.
• Szymik S., Saduceusze, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 17, Lublin 2012, kol. 849-850.
• Szymik S., Współczesne modele egzegezy biblijnej, Lublin 2013.
• Szymik, Septuaginta S., [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 17, Lublin 2012, kol. 1432-1435.
• Tropper V., Jesus Didáskalos. Studien zu Jesus als Lehrer bei den Synoptikern und im Rahmen der antiken Kultur- und Sozialgeschichte, Österreichische Biblische Studien 42, Frankfurt am Main 2012.
• Trzcińska I., Interpretacja alegoryczna. O paradoksach wczesnochrześcijańskiej egzegezy biblijnej, [w:] Księgi święte a słowo Boże, Biblioteka Ekumenii i Dialogu 27, red. Ł. Kamykowski, Z. J. Kijas i in. Kraków 2005, s. 21-37.
• VanderKam J.C., Manuskrypty zad Morza Martwego, przeł. R. Gromacka, Warszawa 22001.
• Von der Septuaginta zum Neuen Testament. Textgeschichtliche Erörterungen, hrsg. M. Karrer, S. Kreuzer, M. Sigismund, Berlin [u.a.] 2010
• Watson P., Paul and the Hermeneutics of Faith, London–New York 2004.
• Whitlock J., Schrift und Inspiration. Studien zur Vorstellung von inspirierter Schrift und inspirierter Schriftauslegung im antiken Judentum und in den paulinischen Briefen, Wissenschaftliche Monographien zum Alten und Neuen Testament 98, Neukirchen-Vluyn 2002.