Pies w niedźwiedziej skórze. Raz jeszcze o dekoracji rzeźbiarskiej wilanowskiej bramy głównej

• Authors: Rafał Nestorow

Title variants

EN

A dog in bear’s clothing. The sculptural decoration on the main gate of the Wilanów Palace Museum

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule poddano interpretacji jedną z rzeźb z wilanowskiej bramy głównej, która w dotychczasowej literaturze uchodziła za przedstawienie niedźwiedzia, gdy w rzeczywistości jest to przedstawienie psa. Na podstawie odnalezionej wzmianki archiwalnej udało się ustalić, że owa rzeźba pochodzi z wilanowskiego ogrodu, a na pałacowej bramie została ustawiona dopiero w 1721 r., za czasów, gdy dawna królewska rezydencja była własnością hetmanowej wielkiej koronnej Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej. Jak dotychczas, jest to jedyna znana rzeźba ogrodowa z wilanowskiego ogrodu, pochodząca zapewne jeszcze z czasów Jana III Sobieskiego.

EN

The article analyzes one of the sculptures from the Wilanów main gate, which in the existing literature was considered to represent a bear. In fact, however, it is a representation of a dog. Archive sources revealed that this sculpture came from the Wilanów garden. It was not placed at the entrance gate until 1721, at a time when the former royal residence was owned by Queen Elżbieta Helena Sieniawska née Lubomirska. It is so far the only known garden sculpture from the Wilanow garden, probably coming from the times of King Jan III Sobieski.

Keywords

PL

Wilanów; pałac wilanowski; rzeźba psa; Elżbieta z Lubomirskich Sieniawska; Jan III Sobieski; pies; niedźwiedź; brama wilanowska; rzeźba ogrodowa

EN

Wilanów; Wilanow Palace; sculpture of a dog; Elżbieta Helena Sieniawska née Lubomirska; Jan III Sobieski; dog; bear; the Wilanow gate; garden sculpture

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2017
• Volume: 65
• Issue: 4: Historia sztuki
• Pages: 35-47

Contributors

author

Rafał Nestorow

• Instytut Sztuki PAN w Warszawie Biuro w Krakowie

References

• Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps 5826, 13677, S. Grochowski do E. Sieniawskiej, 31.07.1721.
• Bohdziewicz Piotr, Korespondencja artystyczna Elżbiety Sieniawskiej z lat 1700-1729 w zbiorach Czartoryskich w Krakowie, Lublin 1964.
• Bohdziewicz Piotr, Wilanów za Sieniawskiej, „Biuletyn Historii Sztuki” 17(1955), nr 3, s. 373-374.
• Czubala Dionizjusz, Polskie legendy miejskie. Studia i materiały, Katowice 2014.
• Fijałkowski Wojciech, Wilanów pałac i ogród, Warszawa 1954.
• Fijałkowski Wojciech, Brama Królewska w Wilanowie i jej program ideowo-artystycz-
• ny, „Studia Wilanowskie” 5(1979), s. 17-34.
• Fijałkowski Wojciech, Niezwykła porta triumphalis Jana III Sobieskiego, ,,Sobótka. Śląski Kwartalnik Historyczny” 35(1980), s. 303-310.
• Fijałkowski Wojciech, Rezydencja Króla Zwycięzcy, Warszawa 1983.
• Fijałkowski Wojciech, Królewski Wilanów, [Warszawa 2003].
• Górska Magdalena, Astronomia i polityka w dekoracji pałacu wilanowskiego, [w:] Poezja i astronomia, red. B. Burdziej, G. Halkiewicz-Sojak, Toruń 2006, s. 167-192.
• http://www.tonzp.dziedzictwowizualne.pl/karta/N-04483?back=1
• http://www.wilanow-palac.pl/heliocentryczne_uzasadnienie_sukcesji.html
• http://www.wilanow-palac.pl/heliocentryczne_uzasadnienie_sukcesji.html
• http://www.wilanow-palac.pl/patronat_wenus_uranii.html.
• https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/35964:1/
• Karpowicz Mariusz, Sekretne treści warszawskich zabytków, Warszawa 1976.
• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. XI, z. 1, cz. 1: Warszawa Stare Miasto, red. Jerzy Z. Łoziński, Andrzej Rottermund, Warszawa 1993.
• Kossowski Maciej D., Tradycja antyku w wilanowskiej „porta triumphalis” czasów Jana III,
• „Biuletyn Historii Sztuki” 57(1995), nr 1-2, s. 53-65.
• Mossakowski Stanisław, Tilman van Gameren. Leben und Werk, München 1994.
• Mossakowski Stanisław, Tylman z Gameren, architekt polskiego baroku, Warszawa 1973.
• Nestorow Rafał, Between art and politics Wilanów in the times of Elżbieta Sieniawska neé Lubomirska (1720-1729), [w:] The Baroque villa. Suburban and Country Residences c. 1600-1800, ed. B. Arciszewska, Wilanów 2009, s. 155-166.
• Nestorow Rafał, Sito Jakub, Rezydencja i dobra wilanowskie w XVIII wieku w świetle archiwaliów z Biblioteki Czartoryskich, Wilanów 2010.
• Nestorow Rafał, Pro domo et nomine suo. Fundacje i inicjatywy artystyczne Adama Mikołaja i Elżbiety Sieniawskich, Warszawa 2016, s. 53-54, 307-330.
• Nestorow Rafał, Spazzio (Spazio, Spacy, Spatz) Giovanni (Jan), [w:] Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII wieku, red. P. Migasiewicz, H. Osiecka-Samsonowicz, J. Sito, Warszawa 2016, s. 444-449.
• Nestorow Rafał, Tajemnicze okoliczności śmierci Giovanniego Spazzia, nadwornego architekta Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej. Przyczynek do biografii, „Biuletyn Historii Sztuki” 78(2016), nr 3, s. 505-512.
• Nestorow Rafał, Wilanowski epizod Johanna Georga Plerscha w świetle nieznanych materiałów archiwalnych, ,,Studia Wilanowskie” 2011, t. 18, s. 62-75.
• Nowak Janusz, Dobra wilanowskie za Elżbiety Sieniawskiej 1720-1729 w świetle archiwaliów Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, „Studia Wilanowskie” 2003, t. 14, s. 54-56.
• Owidiusz, Fasti. Kalendarz poetycki, przełożyła i opracowała E. Wesołowska, Wrocław–Warszawa–Kraków 2008 [Biblioteka Narodowe, seria II, nr 256].
• Pokora Jakub, Mondo cane. (Refleksje nad renesansową rzeźbą psa z Brzegu i jej dziejami), „Biuletyn Historii Sztuki” 45(1983), nr 1, s. 55-76.
• Pokora Jakub, Pomnik psa w Szczawnie-Zdroju, „Ochrona Zabytków” 27(1974), nr 4, s. 305-308.
• Pokora Jakub, Psy, błazny, dzieci, królowie… Studia nad sztuką XV-XVIII wieku, Warszawa 2006.
• Rostafiński Józef, O myślistwie, koniach i psach łowczych książek pięcioro z lat 1584-1690, Kraków 1914.
• Rottermund Andrzej, Polowanie i sztuka w kulturze dworskiej czasów nowożytnych, ,,Materiały Muzeum Wnętrz Zabytkowych w Pszczynie” 5(1988), s. 9-35.
• Sito Jakub, Debiut Johanna Georga Plerscha w „fabryce” pałacowej w Wilanowie, ,,Studia Wilanowskie” 2011, t. 18, s. 76-84.
• Sito Jakub, Wielkie warsztaty rzeźbiarskie Warszawy doby saskiej. Modele kariery – formacja artystyczna – organizacja produkcji, Warszawa 2013.
• Słaby Ewa, Stypuła Barbara, Bagiński Wojciech, Michalski Krzysztof, Gawędy o kamieniu. Sarmacka symbolika w kremowym piaskowcu czyli Brama Królewska w Wilanowie, „Przegląd Geologiczny” 58(2010), nr 4, s. 303-307.
• Smoleńska Barbara, Z dziejów dóbr wilanowskich w XVI-XVIII wieku, „Rocznik Warszawski” 15(1979), s. 289-320.
• Starzyński Juliusz, Wilanów, Warszawa 1976 (I wyd. 1933).
• Zwolska Paulina, Pies. Antyczny przyjaciel, Kraków 2014.
• Żuchowski Tadeusz, Łowy – ceremoniał – zamek. O znaczeniu myślistwa dla europejskiej kultury rezydencjalnej, [w:] Europejskie tradycje łowieckie. Tom wydany z okazji III Międzynarodowego Kongresu Kultury Łowieckiej, red. T.J. Żuchowski, Warszawa 2014, s. 101-118.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2017.65.4-2