Teoria przerywanej równowagi - główne założenia i pojęcia

• Authors: Joanna Najder

Title variants

EN

Theory of Punctuated Equilibrium - Central Assumptions and Concepts

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia podstawy teorii przerywanej równowagi sformułowanej jako alternatywne względem gradualistycznego darwinizmu ujęcie przebiegu makroewolucji. Twórcami teorii przerywanej równowagi są amerykańscy paleontologowie Stephen Jay Gould i Niles Eldredge, według których proces makroewolucji nie zachodzi stopniowo, małymi kroczkami, lecz charakteryzuje się długimi okresami stazy, które co jakiś czas przerywane są szybkimi - w skali geologicznej - przemianami organizmów.

EN

The article presents foundations of the theory of punctuated equilibrium which was formulated as an alternative account of the course of macroevolution to gradualistic Darwinism. Founders of the theory of punctuated equilibrium are American paleontologists Stephen Jay Gould and Niles Eldredge who claim that the process of macroevolution does not occur gradually, step by step, but it is characterized by long periods of stasis punctuated, from time to time, by rapid – on geological scale – transformations of organisms.

Keywords

PL

makroewolucja; darwinizm; gradualizm; punktualizm; teoria przerywanej równowagi; Niles Eldredge; Stephen Jay Gould

EN

macroevolution; Darwinism; gradualism; punctualism; punctuated equilibrium; Niles Eldredge; Stephen Jay Gould

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2009/2010
• Volume: 6-7
• Pages: 65-76

Contributors

author

Joanna Najder

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Stephen Jay GOULD, The Structure of Evolutionary Theory, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, London 2002.
• Niles ELDREDGE, Stephen Jay GOULD, „Punctuated equilibria: an alternative to phyletic gradualism”, w: T.J.M. SCHOPF (ed.), Models in Paleobiology, Freeman, Cooper and Co., San Francisco 1972, s. 82-115, przedruk w: Niles ELDREDGE, Time Frames: The Rethinking of Evolution and the Theory of Punctuated Equilibria, Heinemann, London 1986, s. 193-229.
• Stephen Jay GOULD, „Model historii życia”, w: John BROCKMAN (red.), Trzecia kultura, przeł. Marcin Ryszkiewicz, Wydawnictwo CiS, Warszawa 1996, s. 68-85.
• Antoni HOFFMAN, Wokół ewolucji, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1997.
• Stephen Jay GOULD, Niewczesny pogrzeb Darwina. Wybór esejów, przeł. Nina Kancewicz-Hoffman, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
• John MAYNARD SMITH, Teoria ewolucji, przeł. Józef Mikulski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1968.
• Kazimierz JODKOWSKI, „Pojęcie gatunku oraz mikro- i makroewolucji w kontekście sporu ewolucjonizm-kreacjonizm”, Na Początku… 2003, t. 11, nr 1-2, s. 60-80.
• Niles ELDREDGE, „Bitwa o słowa”, w: John BROCKMAN (red.), Trzecia kultura, przeł. Marcin Ryszkiewicz, Wydawnictwo CiS, Warszawa 1996, s. 160-171.
• Warren D. ALLMON, Patricia H. KELLY, Robert M. ROSS, Stephen Jay Gould, Reflections on His View of Life, Oxford University Press US, 2008.
• Stephen Jay GOULD, Niles ELDREDGE, „Punctuated Equilibrium at the Third Stage”, Systematic Zoology 1986, vol. 35, no. 1, s. 143-148.
• Niles ELDREDGE, The Triumph of Evolution, W.H. Freeman and Company, New York 2000.
• Niles ELDREDGE, The Monkey Business. A Scientist Looks at Creationism, Washington Square Press, New York 1982.
• Stephen Jay GOULD, „Trzy oblicza ewolucji”, w: John BROCKMAN, Katinka MATSON (red.), Jak to jest? Naukowy przewodnik po wszechświecie, przeł. Marcin Ryszkiewicz, Wydawnictwo CiS, Warszawa 1997, s. 99-104.
• Kazimierz JODKOWSKI, „Punktualizm w perspektywie I. Lakatosa kryteriów postępu i degeneracji programu badawczego”, Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 2004, t. 13, nr 3 (51), s. 53-62, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=23.
• Krzysztof ŁASTOWSKI, Rozwój teorii ewolucji. Studium metodologiczne, Filozofia i logika, nr 43, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1987.
• Douglas J. FUTUYMA, Ewolucja, tłumaczenie i redakcja Jacek Radwan, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
• Halina KRZANOWSKA, Adam ŁOMNICKI (red.), Zarys mechanizmów ewolucji, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 1997.
• Roger LEWIN, Robert FOLEY, Principles of Human Evolution, Blackwell Science LTD, Malden, Oxford, Victoria 2004.