Nowelizacja Kodeksu wyborczego w styczniu 2023 r. Przyczynek do dyskusji o frekwencji wyborczej w Polsce

• Authors: Cichosz Marzena , Michalczuk-Wlizło Marta , Podolak Małgorzata

Title variants

EN

Amendments to the Electoral Code in January 2023. A Contribution to the Discussion on Voter Turnout in Poland

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

On 26 January 2023, a law amending the Electoral Code was adopted. The article aims to analyse the accepted solutions in the context of current political practice and voters’ decisions. The publication is enriched with considerations on research on voter turnout and absenteeism, as well as a description of the main changes introduced by the 2011 amendment to the Electoral Code.

Keywords

EN

Electoral Code; elections; voter turnout

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2023
• Issue: 5(178)
• Pages: 29-48

Contributors

author

Cichosz Marzena

• Dr hab. Marzena Cichosz, prof. UWr Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Społecznych, Polska University of Wrocław, Faculty of Social Sciences, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-0853-742X

author

Michalczuk-Wlizło Marta

• Dr Marta Michalczuk-Wlizło Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Politologii i Dziennikarstwa, Polska Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Faculty of Politology and Journalism, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-2107-8814

author

Podolak Małgorzata

• Dr hab. Małgorzata Podolak, prof. UMCS Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Politologii i Dziennikarstwa, Polska Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Faculty of Politology and Journalism, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-6250-4170

References

• Chcemy chodzić na wybory – deklaracje o uczestnictwie i ocena rangi wyborów, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2019.
• Czy trzeba chodzić na wybory? Przyczyny absencji wyborczej, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2011.
• Decyzje w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Przyczyny absencji wyborczej, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2019.
• Druk nr 2897. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw, <https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=2897>.
• Forum Inicjatyw Rozwojowych, Aktywność wyborcza polskiej wsi. Przeszłość kształtuje teraź-
• niejszość, <https://efrwp.pl/publikacje/aktywnosc-wyborcza-polskiej-wsi-kto-chodzi-na-wybory/>.
• International IDEA, Voter Turnout Database, <https://www.idea.int/data-tools/data/voter-turnout-database>.
• Kodeks dobrej praktyki w sprawach wyborczych. Wytyczne i raport wyjaśniający. Przyjęty przez Komisję Wenecką na 52 Sesji (Wenecja, 18–19 październik, 2002), <https://bisnetus.wordpress.com/biblioteka/akty-ustrojowe/kodeks-dobrej-praktyki-komisji-weneckiej/kodeks-dobrej-praktyki-w-sprawach-wyborczych-calosc/>.
• Motywacje wyborcze Polaków, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2021.
• Motywy niegłosowania, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2015.
• [Opinia Związku Powiatów Polskich z dnia 29 grudnia 2022 roku, do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw], <https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/FDCC80FE2CC2F911C125892B00303BD3/%24File/2897-002.pdf>.
• OSCE/ODIHR, Alternative Voting Methods and Arrangements. Benefits, Risks and Practical Considerations in Light of International Standards and Good Practice, Including in the Context
• of the COVID-19 Pandemic, 12 October 2020, <https://www.osce.org/files/f/documents/2/a/466794_1.pdf>.
• Polacy o nowelizacji Kodeksu Wyborczego i ułatwieniach w głosowaniu, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2023.
• Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych, tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 372.
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1110.
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. nr 123, poz. 776.
• Ustawa z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym, tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1709 oraz z 2022 r. poz. 1700 i 1933.
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym, tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 741.
• Ustawa z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpie-
• czeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów, tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1633 oraz z 2022 r. poz. 1459 i 1512.
• Ustawa z dnia 12 lutego 2009 r. o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy o referendum ogólnokrajowym oraz ustawy – Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego, Dz.U. nr 202, poz. 1547.
• Ustawa z dnia 19 listopada 2009 r. o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, Dz.U. nr 213, poz. 1651.
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, Dz.U. nr 21, poz. 112.
• Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 497.
• [Uzasadnienie do Poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw z dnia 22.12.2022], druk nr 2897, [plik 2897- uzas.docx], <https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=2897>.
• Wybory do Sejmu i do Senatu 25.10.2015. Poradnik dla obwodowych komisji wyborczych, PKW, Warszawa 2015, <https://parlament2015.pkw.gov.pl/pliki/1444383356_Poradnik%20dla%20okw%202015.pdf>.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 listopada 2006 r., sygn. akt K 31/06, LEX nr 231197.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 października 2009 r., sygn. akt Kp 3/09, LEX nr 525654.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11, LEX nr 936458.
• Zmiany w Kodeksie wyborczym. Opinia Marcina Wiącka dla Marszałka Senatu, <https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-kodeks-wyborczy-zmiany-opinia-senat>.
• Aldrich J.H., Rational Choice and Turnout, „American Journal of Political Science” 1993, vol. 37, no. 1, <https://doi.org/10.2307/2111531>.
• Beetham D., Legitymizacja władzy, [w:] Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, wyb. i oprac. J. Szczupaczyński, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 1995.
• Berinsky A.J., Burns N., Traugott M.W., Who Votes by Mail?: A Dynamic Model of the Individual-Level Consequences of Voting-by-Mail Systems, „Public Opinion Quarterly” 2001, vol. 65, no. 2, <https://doi.org/10.1086/322196>.
• Birch S., Full Participation. A Comparative Study of Compulsory Voting, Manchester University Press, Tokyo–New York–Paris 2008.
• Blais A., To Vote or Not to Vote? The Merits and Limits of Rational Choice Theory, University of Pittsburgh Press, Pittsburgh 2000.
• Blais A., Aarts K., Electoral Systems and Turnout, „Acta Politica” 2006, vol. 41, no. 2, <https://doi.org/10.1057/palgrave.ap.5500148>.
• Blais A., Dobrzyńska A., Turnout in Electoral Democracies, „European Journal of Political Research” 1998, vol. 33, no. 2, <https://doi.org/10.1111/1475-6765.00382>.
• Blondel J., Sinnott R., Svensson P., Representation and Voter Participation, „European Journal of Political Research” 1997, vol. 32, <https://doi.org/10.1023/A:1006832419724>.
• Brady H.E., McNulty J.E., Turning Out to Vote: The Costs of Finding and Getting to the Polling Place, „American Political Science Review” 2011, vol. 105, no. 1, <https://doi.org/10.1017/S0003055410000596>.
• Burden B.C., Canon D.T., Mayer K.R., Moynihan D.P., Election Laws, Mobilization, and Turnout: The Unanticipated Consequences of Election Reform, „American Journal of Polit-
• ical Science” 2014, vol. 58, no. 1, <https://doi.org/10.1111/ajps.12063>.
• Cancela J., Geys B., Explaining Voter Turnout: A Meta-Analysis of National and Subnational Elections, „Electoral Studies” 2016, vol. 42, <https://doi.org/10.1016/j.electstud.2016.03.005>.
• Cox G.W., Munger M.C., Closeness, Expenditures, and Turnout in the 1982 U.S. House Elections, „American Political Science Review” 1989, vol. 83, no. 1, <https://doi.org/10.2307/1956441>.
• Cześnik M., Kwiatkowska A., Uczestnictwo wyborcze w 2014 i 2015 roku, [w:] Demokratyczny Audyt Polski 2. Demokracja wyborcza w Polsce lat 2014–15, red. R. Markowski, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2017.
• Dassonneville R., Feitosa F., Hooghe M., Lau R., Stiers D., Compulsory Voting Rules, Reluctant Voters and Ideological Proximity Voting, „Political Behaviour” 2019, vol. 41, no. 1, <https://doi.org/10.1007/s11109-018-9448-6>.
• Downs A., An Economic Theory of Democracy, Harper and Row, New York 1957.
• Dyck J.J., Gaines B.J., Shaw D.R., The Effect of Local Political Context on How Americans
• Vote, „American Politics Research” 2009, vol. 37, no. 6, <https://doi.org/10.1177/1532673X09332932>.
• Ellis A., Gratschew M., Pmmet J.H., Thiessen E., Aktywizowanie wyborców. Inicjatywy z różnych państw świata, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2008.
• Ferejohn J.A., Fiorina M.P., The Paradox of Not Voting: A Decision Theoretic Analysis, „American Political Science Review” 1974, vol. 68, no. 2, <https://doi.org/10.2307/1959502>.
• Foster C.B., The Performance of Rational Voter Models in Recent Presidential Elections, „American Political Science Review” 1984, vol. 78, no. 3, <https://doi.org/10.2307/1961836>.
• Garlicki L., Stabilność prawa wyborczego, [w:] 25 lat demokratycznego prawa wyborczego i organów wyborczych w Polsce (1991–2016), red. W. Hermeliński, B. Tokaj, Krajowe Biuro Wyborcze, Warszawa 2016.
• Gerber A.S., Huber G.A., Hill S.J., Identifying the Effect of All-Mail Elections on Turnout: Staggered Reform in the Evergreen State, „Political Science Research and Methods” 2013, vol. 1, no. 1, <https://doi.org/10.1017/psrm.2013.5>.
• Germann M., Serdült U., Internet Voting and Turnout: Evidence from Switzerland, „Electoral Studies” 2017, vol. 47, <https://doi.org/10.1016/j.electstud.2017.03.001>.
• Gimpel J.G., Schuknecht J.E., Political Participation and the Accessibility of the Ballot
• Box, „Political Geography” 2002, vol. 22, no. 5, <https://doi.org/10.1016/S0962-6298(03)00029-5>.
• Gronke P., Galanes-Rosenbaum E., Miller P.A., Toffey D., Convenience Voting, „Annual Review of Political Science” 2008, vol. 11, <https://doi.org/10.1146/annurev.polisci.11.053006.190912>.
• Haspel M., Gibbs Knotts H., Location, Location, Location: Precinct Placement and the Costs of Voting, „The Journal of Politics” 2005, vol. 67, no. 2, <https://doi.org/10.1111/j.1468-2508.2005.00329.x>.
• Jackiewicz A., Głosowanie korespondencyjne oraz głosowanie przez pełnomocnika jako alternatywne metody głosowania w świetle polskiego Kodeksu wyborczego, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, z. 20/A, <https://doi.org/10.15290/bsp.2016.20A.19>.
• Kapsa I., Musiał-Karg M., Alternatywne metody głosowania w opiniach Polaków. Postawy i poglądy względem wybranych form partycypacji w wyborach, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), Poznań 2020.
• Korycki K., Alternatywne techniki głosowania a frekwencja wyborcza, „Studia Wyborcze” 2017, t. 23.
• Kropf M., Parry J., Barth J., Terrence Jones E., Pursuing the Early Voter: Does the Early Bird Get the Worm?, „Journal of Political Marketing” 2008, vol. 7, no. 2, <https://doi.org/10.1080/15377850802053091>.
• Michalak B., Absencja wyborcza, [w:] Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych, red. A. Sokala, B. Michalak, P. Uziębło, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
• Michalak B., Frekwencja wyborcza, [w:] Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych, red. A. Sokala, B. Michalak, P. Uziębło, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
• Michalak B., Mieszany system wyborczy dla Polski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2023.
• Musiał-Karg M., Metody zwiększania frekwencji wyborczej. Polska a doświadczenia innych państw, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2011, nr 2, <https://doi.org/10.14746/ssp.2011.2.05>.
• Niemi R.G., Costs of Voting and Nonvoting, „Public Choice” 1976, vol. 27, <https://doi.org/10.1007/BF01718955>.
• Oostveen A.M., Van Den Besselaar P., Internet Voting Technologies and Civic Participation: The Users’ Perspective, „Javnost – The Public” 2004, vol. 11, no. 1, <https://doi.org/10.1080/13183222.2004.11008847>.
• Petitpas A., Jaquet J.M., Sciarini P., Does E-Voting Matter for Turnout, and to Whom?, „Electoral Studies” 2020, vol. 71, <https://doi.org/10.1016/j.electstud.2020.102245>.
• [Pismo RPO ws. lokali wyborczych 24.06.2020.pdf], <https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Pismo%20RPO%20ws%20lokali%20wyborczych%2024.06.2020.pdf>.
• Pojęcia stosowane w statystyce publicznej, <https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia-stosowane-w-statystyce-publicznej/2674,pojecie.html>.
• Primo D.M., Jacobsmeier M.L., Milyo J., Estimating the Impact of State Policies and Institutions with Mixed-Level Data, „State Politics and Policy Quarterly” 2007, vol. 7, no. 4, <https://doi.org/10.1177/153244000700700405>.
• Riker W.H., Ordeshook P.C., A Theory of the Calculus of Voting, „American Political Science Review” 1968, vol. 62, no. 1, <https://doi.org/10.2307/1953324>.
• Sanders E., On the Costs, Utilities, and Simple Joys of Voting, „Journal of Politics” 1980, vol. 42, no. 3, <https://doi.org/10.2307/2130557>.
• Singh S., How Compelling Is Compulsory Voting? A Multilevel Analysis of Turnout, „Political Behaviour” 2011, vol. 33, no. 1, <https://doi.org/10.1007/s11109-010-9107-z>.
• Solvak M., Vassil K., E-Voting in Estonia: Technological Diffusion and Other Developments over Ten Years (2005–2015), Johan Skytte Institute of Political Studies, University of Tartu, 2016, <https://skytte.ut.ee/sites/default/files/2023-02/E_voting_in_Estonia_Solvak_Vassil_2016.pdf>.
• Stein R.M., Vonnahme G., Engaging the Unengaged Voter: Vote Centers and Voter Turnout, „Journal of Politics” 2008, vol. 70, no. 2, <https://doi.org/10.1017/S0022381608080456>.
• Townsley J., Turnbull-Dugarte J.S., Trumm S., Milazzo C., Who Votes by Post? Understanding the Drivers of Postal Voting in the 2019 British General Election, „Parliamentary Affairs” 2023, vol. 76, no. 1, <https://doi.org/10.1093/pa/gsab049>.
• Voter Turnout Since 1945: A Global Report, red. R.L. Pintor, M. Gratschew, Stokholm 2002, <https://www.idea.int/publications/catalogue/voter-turnout-1945-global-report>.
• Witkowski Z., Siedem grzechów głównych polskiej klasy politycznej wobec wyborców, wyborów i prawa wyborczego, [w:] Wokół wyborów i prawa wyborczego. Wykłady im. prof. dr. Wacława Komarnickiego, red. Z. Witkowski, A. Frydrych-Depka, P. Raźny, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatoraˮ, Toruń 2015.
• Wojtasik W., Manipulacje wyborcze, Wydawnictwo Studio Noa, Katowice 2022.
• Żukowski A., Systemy wyborcze. Wprowadzenie, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 1999.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2023.207