Krytyka pewnej postaci współczesnego deizmu jako projektu nowej religii w zglobalizowanym świecie. Na marginesie książki Roberta Corfe’a Deism and Social Ethics

• Authors: Szwed Antoni

Title variants

EN

Criticism of a Certain Form of Contemporary Deism as a New Religion Project in a Globalized World: Considerations around the Robert Corfe’s Book Deism and Social Ethics

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest krytyczna prezentacja głównych tez pewnej wersji współ­czesnego deizmu, zaproponowanej przez Roberta Corfe’a, autora książki Deism and Social Ethics: The Role of Religion in the Third Millennium. Nie jest to prosta kontynuacja osiem­nastowiecznego angielskiego deizmu Jana Tolanda i Mateusza Tindala. Deizm Corfe’a jest refleksją filozoficzną, biorącą pod uwagę osiągnięcia współczesnych nauk przyrodniczych. Autor podejmuje taką refleksję w przekonaniu, że główne zagrożenie światowego pokoju wypływa z konfliktów między przedstawicielami religii monoteistycznych: chrześcijaństwa i islamu. Jego zdaniem głównym zadaniem współczesnego deizmu jest budowanie porozumienia ponad reli­giami poprzez odwołanie się do racjonalnej perswazji, możliwej do przyjęcia przynajmniej przez niektórych przedstawicieli tych religii. Proponowana wersja deizmu miałaby być globalną etyką, odniesioną do nieosobowego kosmicznego Bóstwa (Dobra), zrywającą ze wszystkimi nadnatural­nymi religiami, które Corfe oskarża o kultywowanie irracjonalizmu, szkodliwego samego w sobie. Mimo że deizm Corfe’a nie przeradza się w ateizm, wbrew zapewnieniom autora Deism and Social Ethics nie stanowi skutecznej zapory przeciw temu ostatniemu. Autor niniejszego artykułu pokazuje, że koncepcja Corfe’a nie jest wewnętrznie spójna, jest niedopracowana teoretycznie i w znacznie mniejszym stopniu racjonalna, niż się Robertowi Corfe’owi wydaje. W istocie nie stanowi ona przekonującej alternatywy dla religii monoteistycznych takich jak chrześcijaństwo.

EN

In his essay entitled Deism and Social Ethics: The Role of Religion in the Third Millennium, Robert Corfe presents a contemporary version of deism. His concept is not a simple continuation of eighteenth-century English deism, but is a considerably modified theory, taking into account mo­dern achievements of the natural sciences. The author believes that the main threat to world peace comes from conflicts between followers of the largest monotheistic religions like Islam and Christianity. A main task of contemporary deism would be the construction of agreement among the large religious communities in the world by means of continuous rational persuasion. Above all, the proposed deism would be a global ethics, related to an impersonal cosmic Deity (the Good). Simultaneously, it would break with all supernatural religions (theologies) based on different reve­lations. These latter are the source of irrationalism according to Corfe. It would be much better to replace them with a suprahuman rationalism discovered in Nature and deriving from Divine Reason immanently existing in the Universe. Corfe’s deism would be an alternative to atheism, popularized among educated men in Western countries. Also his deism is addressed to all people, who are making now political and economic decisions in a globalized world. As such, his deism can be a great worldwide ideology, especially useful for those who have an influence on the fate of the contemporary world. In this article are presented the main features of the above-mentioned version of deism, as well as a critical assessment of this type of deism, including a discussion of hidden and controversial presuppositions. It is found that this version of deism is not as persuasive and rational as its author thinks.

Keywords

PL

deizm; etyka społeczna; religia naturalna; globalizm; Absolut

EN

deism; social ethics; natural religion; globalism; absolute

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2017
• Volume: 65
• Issue: 4
• Pages: 271-292

Dates

published

2017-12-20

Contributors

author

Szwed Antoni

References

• Badiou, Alain. Święty Paweł. Ustanowienie uniwersalizmu. Tłum. Julian Kutyła i Paweł Mo­ści­cki. Seria Krytyki Politycznej. War­szawa: Korporacja HA!ART, 2007.
• Corfe, Robert. Deism and Social Ethics: The Role of Religion in the Third Millennium. Bury St Edmunds: Arena Books, 2007.
• Jaskóła, Piotr. „Predestynacja – kontrowersyjna idea Kalwina”. W: W nurcie myśli Jana Kal­wina. red. Józef Budniak, Piotr Jaskóła i Rajmund Porada. Opole: Wydział Teologiczny Uni­wersytetu Opolskiego, 2009.
• Lechler, Gotthard Victor, Geschichte des englischen Deismus. Stuttgart und Tübingen: J.G. Cotta’scher Verlag, 1841.
• Kant, Immanuel. Spór fakultetów. Tłum. Mirosław Żelazny. Toruń: Wydawnictwo Rolewski, 2003.
• Spinoza, Benedykt, Etyka. W porządku geometrycznym dowiedziona. Tłum. Ignacy Myślicki. War­­szawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1954.
• Szwed, Antoni. „Fideizm Kalwina w doktrynie podwójnej predestynacji”. Argument. Biannual Philosophical Journal 5 (2015), nr 2: 477–500.
• Szwed, Antoni. Fideizm Kalwina i bunt angielskich racjonalistów. Kęty: Wydawnictwo Marek Dere­wiecki, 2016.
• Tindal, Matthew. Christianity as Old as the Creation: Or, the Gospel, a Republication of the Religion of Nature. London, 1730.

Identifiers

DOI

10.18290/rf.2017.65.4-13