Uralic linguistic terminology: selected problems and examples

• Authors: Wojan Katarzyna , Łozowski Przemysław

Title variants

PL

Wybrane problemy i przykłady terminologii uralistycznej

Abstracts

EN

The article discusses selected issues concerning the Uralic terminology, focusing on Polish terms and names. We understand Uralic studies as both a study programme and a scholarly line of research. In Section 2 of the paper, we delimit a general point of reference for the Uralic terminology, whereas Section 3 provides an overview of specific terminological problems related to the labelling of Uralic languages and ethnolects, with special emphasis on the Finno-Ugric group. We conclude that the Polish Uralic terminology lacks a number of relevant Uralic names/labels/terms and champions its own idiosyncratic terminological solutions. Further standardisation and internationalisation of the Uralic terms in Polish are recommended.

PL

Wybrane problemy i przykłady terminologii uralistycznej. Streszczenie: Analizie zostają poddane wybrane problemy terminologiczne w kontekście uralistyki rozumianej zarówno jako kierunek studiów uniwersyteckich, jak i specjalizacja badawcza ze szczególnym uwzględnieniem terminologii polskiej. Po wstępnych poszukiwaniach mniej lub bardziej ogólnych terminów na odniesienia do przedmiotu badań i studiów uralistycznych (część 2) następuje bardziej szczegółowy przegląd nazw języków uralskich, przede wszystkim podgrupy ugrofińskiej (część 3). W obu przypadkach stwierdza się albo brak nazw szeregu języków, pojęć i zjawisk, albo znikomą korelację między terminami w języku polskim i innych językach, a zwłaszcza w fińskim, angielskim i rosyjskim. Postuluje się dalszą standaryzację i internacjonalizację polskiej terminologii uralistycznej. Słowa kluczowe: języki uralskie (ugrofińskie), terminologia językoznawcza, językoznawstwo opisowe a nazewnictwo, badania naukowe a kształcenie filologiczne

Keywords

EN

Uralic/Finno-Ugric languages,; linguistic terminology,; theoretical (descriptive) linguistics vs. linguistic nomenclature,; research vs. teaching

PL

języki uralskie (ugrofińskie),; terminologia językoznawcza,; językoznawstwo opisowe a nazewnictwo,; badania naukowe a kształcenie filologiczne

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2020
• Volume: 76
• Pages: 181-193

Contributors

author

Wojan Katarzyna

• Uniwersytet Gdański, Wydział Filologiczny, Instytut Skandynawistyki i Fennistyki

author

Łozowski Przemysław

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Humanistyczny, Instytut Neofilologii

References

• 1. Aikio Ante (2014): The Uralic–Yukaghir lexical correspondences: Genetic inheritance, language contact or chance resemblance? – Finnisch-Ugrische Forschungen 62, 7–76.
• 2. Angere Johannes (1956): Dir uralo-jukagirische Frage: Ein Beitrag zum Problem der sprachlichen Urverwandschaft. – Stockholm: Almqvist & Viksell.
• 3. Bakro-Nagy Marianne (2012): The Uralic Languages. – Revue belge de philologie et d‘histoire (Langues et littératures modernes: Moderne taal en letterkunde) 3(90), 1001–1027.
• 4. Bednarczuk Leszek (1999): Stosunki językowe na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego. – Kraków: Oficyna Wydawnicza Edukacja.
• 5. Bibliographia Uralica (1976): Soome-ugri ja samojeedi keeleteadus Nõukogude Liidus 1918–1962. Koostanud Maeve Leivo, Jaan Õispuu. – Тallinn: Eesti NSV Teaduste Akadeemia.
• 6. Bielecki Robert (2015): Kategoria tranzytywności w języku fińskim i estońskim. Rozprawa doktorska napisana pod kier. prof. dr. hab. Jerzego Bańczerowskiego. – Poznań: Wydział Neofilologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• 7. Bouda Karl (1941): Die finnisch-ugrisch-samojedische Schicht des Jukagirischen. – Ungarische Jahrbücher 20, 80–101.
• 8. Buncler Anna (2019): Afektonimy w języku fińskim (w ujęciu kontrastywnym polsko-węgiersko-estońskim) – [in:] Katarzyna Wojan (ed.). Obszary fennistyki: język – kultura – naród. – Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 110–129.
• 9. Carpelan Christian, Parpola Asko (2007): Emergence, contacts and dispersal of Proto-Indo European, Proto-Uralic and Proto-Aryan in archaeological perspective. – [in:] Christian Carpelan, Asko Parpola, Petteri Koskikallio (eds.): Early Contacts between Uralic and Indo-European: Linguistic and Archaeological Considerations (2nd edition). – Helsinki: Vammalan Kirjapaino Oy, 51–150.
• 10. Collinder Björn (1955/1977): Fenno-Ugric Vocabulary: An Etymological Dictionary of the Uralic Languages. – Stockholm: Almqvist and Wiksell.
• 11. Collinder Björn (1957): Uralo-jukagirische Nachlese. – Uppsala Universitets Årsskrift 12, 105–130. Dubois Tom, Mellor Scott (2002): Nordic roots of Tolkien’s Middle Earth. Scandinavian Review (Summer).
• 12. Gertsenberg L.G. (1975): Šamanizm u irancev i ugro-finnov. – [in:] Finno-ugorskie narody i vostok. – Tartu: Nauka, 20–22 [Герценберг Л.Г. (1975): Шаманизм у иранцев и угро-финнов. – [в:] Финно угорские народы и восток. – Тарту: Наука, 20–22].
• 13. Häkkinen Jaakko (2012a): Early Contacts between Uralic and Yukaghir. – [in:] Per Urales ad Orientem: Iter polyphonicum multilingue: Festskrift tillägnad Juha Janhunen på hans sextioårsdag den 12 februari 2012. – Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura, 91–101.
• 14. Häkkinen Jaakko (2012b): Uralic-Yukaghir Wordlist: Appendix to Early Contacts between Uralic and Yukaghir, https://www.academia.edu/3494472/Uralic-Yukaghir_wordlist_ _Appendix_to_Early_contacts_between_Uralic_and_Yukaghir_2012a (10.03.2018).
• 15. Häkkinen Kaisa (2007): Prehistoric Finno-Ugric culture in the light of historical lexicology. – [in:] Christian Carpelan, Asko Parpola, Petteri Koskikallio (eds.): Early Contacts between Uralic and Indo European: Linguistic and Archaeological Considerations (2nd edition). – Helsinki: Vammalan Kirjapaino Oy, 169–186.
• 16. Helimsky Evgenij A. (1990): Samodijskie âzyki. – [in:] Lingvističeskij ènciklopedičeskij slovarʹ. – Moskva: Sovetskaâ ènciklopediâ [ХЕЛИМСКИЙ Евгений А. (1990). Самодийские языки [в:] Лингвистический энциклопедический словарь. – Москва: Советская энциклопедия].
• 17. Jacobsohn Hermann (1922): Arier und Ugrofinnen. – Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
• 18. Janhunen Juha (1996): Fennougristiikan suhde naapuritieteisiin. Tieteessä tapahtuu 14, http://www.tieteessatapahtuu.fi/796/janhunen.html (2.12.2019).
• 19. Knüppel Michael (2013): Das jukagirische im Kreise der nostratischen Sprachen. – Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis 130, 171–190.
• 20. Köppen Theodor (1890): Ein neuer tiergeographischer Beitrag zur Frage über die Urheimat der Indoeuropäer und Ugrofinnen. – Das Ausland 63(51), 1001–1007.
• 21. Korâkov Ûrij B. (2018): Problema: âzyk i dialekt i samodijskie âzyki. – Issledovaniâ uralo-altajskie 4(31), 156–217 [КОРЯКОВ Юрий Б. (2018): Проблема: язык и диалект и самодийские языки. – Исследования урало-алтайские 4(31), 156–217].
• 22. Kozakiewicz Joanna (2012): Polityka językowa Rumunii a dialekt csángó. – Język. Komunikacja. Informacja 7, 23–34.
• 23. Krasowska Helena (2010): XXI MFF „Bukowińskie Spotkania”. Przystanek w Bonyhád. – Polonus: Pismo Związku Polaków w Rumunii 7–8(172), 38–46.
• 24. Kudzinowski Czesław (1983): Gramatyka języka fińskiego. – Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• 25. Laakso Johanna (2001): The Finnic languages. – [in:] Östen Dahl, Maria Koptjevska-Tamm (eds.): Circum-Baltic Languages. Vol. 2: Typology and Contact. (Studies in Language Companion Series 54––55. Stockholm University). – Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing Co, 179–214.
• 26. Lytkin Vasilij I. (1961): Komi-âzʹvinskij dialekt. – Moskva: Izdatelʹstvo AN SSSR [Лыткин Василий И. (1961): Коми-язьвинский диалект. – Москва: Издательство АН СССР].
• 27. Majewicz Alfred F. (1989): Języki świata i ich klasyfikowanie. – Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• 28. Makkay János (2007): The earliest Proto-Indo-European-Proto-Uralic contacts: An Upper Palaeolithic model. – [in:] Christian Carpelan, Asko Parpola, Petteri Koskikallio (eds.): Early Contacts between Uralic and Indo-European: Linguistic and Archaeological Considerations (2nd edition). – Helsinki: Vammalan Kirjapaino Oy, 319–344.
• 29. Palola Eino (2015): Filologia, suomalainen filologia ja fennistinen filologia. – Virittäjä 2, 223–248.
• 30. Petryk Marta (2009): Norwescy Kwenowie – kontrowersyjna mniejszość. – Etnologia 30.07.2009, http://www.etnologia.pl/europa/teksty/norwescy-kwenowie.php (1.07.2018).
• 31. Petryk Marta (2012): How to Be a Kven? Creating an Identity. – [in:] Ewa Nowicka (ed.). The Politics of Culture. Perspectives of Stateless Nationalities/Ethnic Groups. – Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 230–237.
• 32. Petryk Marta (2014): An Old Language with a New Status. Some Aspects of the Kvens’ Identity in the Borderland. – Colloquia Humanistica 3, 103–117.
• 33. Pietruszewski Maciej (2008): Csángó – tajemnicza mniejszość Europy. – [in:] Portal Spraw Zagranicznych „psz.pl” 8.06.2008, http://www.psz.pl/117-polityka/maciej-pietruszewski-csango-tajemnicza-mniejszosc-europy (12.11.2019).
• 34. Piispanen Peter Sauli (2013): The Uralic-Yukaghiric: Connection revisited. Sound Correspondences of Geminate Cluster. – Suomalais-Ugrilaisen Seuran Aikakauskirja 94, 155–197.
• 35. Polański Kazimierz (ed.) (1999): Encyklopedia językoznawstwa ogólnego (2nd edition). – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• 36. Räsänen Martti (1920): Die tschuwassischen Lehnwörter im Tscheremissischen. – Helsinki: Universität in Helsingfors.
• 37. Ruhlen Merritt (1987): A Guide to the World’s Languages. Vol. 1: Classification. – Stanford, California: Stanford University Press.
• 38. Saarikivi Janne (2001): Fennougristiikka. Lingvistiikkaa vai filologiaa? – Virittäjä 105, 267–270.
• 39. Salminen Tapani (toim.) (1993): Uralilaiset kielet tänään. – Kuopio: Snellman-instituutti.
• 40. Salminen Tapani (2007): The rise of the Finno-Ugric language family. – [in:] Christian Carpelan, Asko Parpola, Petteri Koskikallio (eds.): Early Contacts between Uralic and Indo-European: Linguistic and Archaeological Considerations (2nd edition). – Helsinki: Vammalan Kirjapaino Oy, 385–396.
• 41. Sammallahti Pekka (2007): The Indo-European loanwords in Saami. – [in:] Christian Carpelan, Asko Parpola, Petteri Koskikallio (eds.): Early Contacts between Uralic and Indo-European: Linguistic and Archaeological Considerations (2nd edition). – Helsinki: Vammalan Kirjapaino Oy, 397–416.
• 42. Schrijver Peter (2007): Lost languages in northern Europe. – [in:] Christian Carpelan, Asko Parpola, Petteri Koskikallio (eds.): Early Contacts between Uralic and Indo-European: Linguistic and Archaeological Considerations (2nd edition). – Helsinki: Vammalan Kirjapaino Oy, 417–426.
• 43. Simon Eszter, Mus Nikolett (2017): Languages under the Influence: Building a Database of Uralic Languages. – [in:] Tommi A. Pirinen, Trond Trosterud, Francis M. Tyers, Michael Rieler (eds.): Proceedings of the 3rd International Workshop for Computational Linguistics of Uralic Languages. – St. Petersburg: The Association for Computational Linguistics, 10–24.
• 44. Sorokina Irina P. (2005): Samodijskie âzyki. – [in:] Âzyki Rossijskoj Federacii i sosednih gosudarstv:ènciklopediâ. T. 3: S–Â. – Moskva: Nauka [Сорокина Ирина П. (2005): Самодийские языки. – [в:] Языки Российской Федерации и соседних государств: энциклопедия. Т. 3: С–Я. – Москва: Наука].
• 45. Stachowski Marek (2008): Turkologia, uralistyka, syberystyka, czyli rzut oka na historię językoznawstwa porównawczego. – Studia Linguistica Universitatis Iagellonica Cracoviensis 125, 167–177.
• 46. Troitsky V.P. (1894): Čeremissko-russkij slovarʹ. – Kazanʹ: Kazanskij universitet [Троицкий В.П. (1894): Черемисско-русский словарь. – Казань: Казанский университет].
• 47. Wawrzyńczyk Jan, Wierzchoń Piotr (eds.) (2016a): Wokół «300 tysięcy polskich słów». Wstęp do hasłownikologii. – Warszawa: BEL Studio, 241–390.
• 48. Wawrzyńczyk Jan, Wierzchoń Piotr (2016b): 300 000 polskich słów. Indeks a fronte. – Poznań: Sorus.
• 49. Wojan Katarzyna (2016): Język fiński w teorii i praktyce. – Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• 50. Wojan Katarzyna (2017): Świat ugrofiński w słownikach polskich. – [w:] Jan Wawrzyńczyk, Piotr Wierzchoń (eds.): Wokół «300 tysięcy polskich słów». Wstęp do hasłownikologii. – Warszawa: BEL Studio, 241–390.