Piotr Szulkin: katastrofy logosu i absurdy istnienia

• Authors: Konefał Sebastian Jakub

Title variants

EN

Piotr Szulkin: The Catastrophes of Logos and the Absurdities of Existence

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Piotr Szulkin był jednym z najważniejszych twórców polskiego kina ostatniej dekady PRL, który w intrygujący sposób próbował także tworzyć „kino osobne” w realiach wolnej Polski. Niestety, autor ten do dziś nie doczekał się w naszym kraju dedykowanej mu monografii akademickiej ani antologii tekstów naukowych poświęconych jego dziełom (filmy, teatry telewizji, opowiadania literackie i obrazy). Z kolei artykuły popularnonaukowe na temat kina Szulkina skupiają się najczęściej na odczytaniach tego fenomenu polskiej kultury w kluczach politycznych, historiozoficznych bądź związanych z poetyką dystopii. A przecież zarówno fantastyczno-naukowa tetralogia reżysera, jak i kilka innych jego produkcji kinowych oraz telewizyjnych to pozycje, które wykraczają daleko poza te perspektywy. Filmy Szulkina można bowiem uznać za arcyciekawe przykłady kreatywnego czerpania z różnych tradycji myśli frankofońskiej (m.in. Foucault, Derrida, Baudrillard), estetycznych postaw poetyki absurdu i groteski (z Beckettem na czele), a także z tez wybranych antropologów i socjologów kultury (Girard czy Bauman). Oprócz tego typu tropów w swoim filmoznawczym upamiętnieniu zmarłego niedawno reżysera Konefał stara się również odnaleźć wątki i strategie narracyjne z dzieł Piotra Szulkina, które mogą się wydawać interesujące dla młodszego pokolenia widzów, nieznającego jego twórczości (autor bazuje tu na opiniach studentów gdańskiego filmoznawstwa oraz norweskich doktorantów z Arktycznego Uniwersytetu w Tromsø).

EN

Piotr Szulkin was one of the most important creators of the Polish cinema of the last decade of the Polish People’s Republic, who in an intriguing way tried to create a “separate cinema” in the realities of free Poland. Unfortunately to this day, no academic monograph or anthology devoted to his work (film, TV theatre, literary stories and paintings) was published in Poland. On the other hand, popular science articles on the subject of Szulkin’s cinema focus most often on the readings of this phenomenon of Polish culture in political or historiosophical contexts or related to the poetics of dystopia. And yet, both Szulkin’s science-fiction tetralogy, as well as several of his other cinema and television productions, are items that go far beyond these perspectives. Szulkin’s films can be regarded as some very interesting examples of creative drawing from various traditions of francophone thought (including Foucault, Derrida, Baudrillard), aesthetic attitudes of the poetics of absurd and grotesque (with Beckett at the top), and also from selected anthropologists and sociologists of culture (Girard or Bauman). In addition to this kind of tropes in his film studies commemoration of the recently deceased director, Konefał also tries to find narrative threads and strategies from works by Piotr Szulkin, which may seem interesting to the younger generation of viewers who do not know his work (the author relies here on the opinions of students of Gdańsk film studies and Norwegian PhD students from the University of Tromsø).

Keywords

PL

Piotr Szulkin;

EN

Piotr Szulkin;

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2018
• Issue: 104 Esej, found footage, film montażowy
• Pages: 216-227

Contributors

author

Konefał Sebastian Jakub

• Katedra Kulturoznawstwa, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Gdański

References

• Agamben, Giorgio. Nagość. Translated by Krzysztof Żaboklicki, Warszawa: W.A.B, 2009.
• Bauman, Zygmunt. Retrotopia. Jak rządzi nami przeszłość. Translated by Karolina Lebek, Warszawa: PWN, 2018.
• Deleuze, Gilles. Essays Critical and Clinical. Translated by Daniel W. Smith,
• Michael A. Greco, London, New York: Verso, 1998.
• Derrida, Jaques. O apokalipsie. Translated by Iwona Boruszkowska, Krzysztof Wojtasik, Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi, 2018.
• Haraway, Dona. The Companion Species Manifesto: Dogs, People, and Significant Otherness. Chicago: Prickly Paradigm Press, 2003.
• Marecki, Piotr, Kletowski Piotr. Piotr Szulkin. Życiopis. Kraków: Korporacja ha!art, 2012.
• Marzec, Andrzej. Widmontologia. Teoria filozoficzna i praktyka artystyczna ponowoczesności. Warszawa: Bęc zmiana, 2015.
• Mikołejko, Zbigniew. Prowincje ciemności. Eseje przygodne. Warszawa: Sic!, 2018.
• Wittgenstein, Ludwig. Tractatus logico-philosophicus. Translated by Bogusław Wolniewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.
• Wiśniewski Snerg, Janusz. Robot. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2005.
• Gruszecka Blaim, Ludmiła. “Dystopianising the Dystopian. Piotr Szulkin’s Tetralogy.” In Dystopia(n) Matters: On the Page, on Screen, on Stages, edited by Fatime Vieira, 202-215. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2013.
• Majmurek, Jakub. “Utopie, dystopie, ucieczki. Surrealizm i polskie kino fantastyczne.” In Dzieje grzechu. Surrealizm w kinie polskim. Edited by Kamila Wielebska, Kuba Mikurda, Warszawa, Kraków: Korporacja ha!art, 2010.
• Nijakowski, Lech. “Biowładza w późnej nowoczesności.” In Wiedza – władza. Edited by Jan Szymczyk, Mariusz Zemło, Arkadiusz Jabłoński, Wydawnictwo KUL, Lublin, 2009.
• Chaciński, Michał. “Ubu król.” Film, no 1, 2004: 92.
• Jamrozik, Żaneta, “Sonic Fictions: Afrofuturistic Readings of Piotr Szulkin's The War of the Worlds: Next Century (1981) and Łukasz Barczyk's Unmoved Mover (2008).” Studies in Eastern European Cinema, vol. 8, no 2, 2017: 174-192.
• Kłopotowski, Krzysztof. “Kraj Ubu Króla.” Film, no 6, 2003: 42.
• Maciejewski, Łukasz. “Grównem po równo.” Kino, no 1, 2004: 50.
• Przylipiak Mirosław. “Egzorcyzmy nad niedojrzałością.” Kino, no 4, 1992: 6-7.
• Przylipiak, Mirosław. “Światy Piotra Szulkina.” Kino, no 2, 1988: 18-21.
• Samsonowska, Hanna. “W zwierciadle medium aevum.” Kino, no 12, 1977: 13-19.
• Sobolewski, Tadeusz. “Kotlet jak chorągiew”. Kino, no 11, 1993: 13.
• Werner, Mateusz. “Kobieta i Szulkin.” Kino, no 10, 1991: 22-23.
• Zarębski, Konrad. “Ziarenko piasku.” Kino, no 1, 2004: 9-12.
• Foucault, Michel. “Inne Przestrzenie.” Translated by Agnieszka Rejniak-Majewska, Teksty Drugie, no 6, 2005. accessed December 12, 2018.
• https://www.academia.edu/5203815/Michel_Foucault_Inne_przestrzenie_Teksty_DrugDr_nr_6_2005. (accessed 12.2018).
• Loska, Krzysztof. “The Apocalyptic Imagination in the Films of Piotr Szulkin.” Maska, no 35, 2017. accessed December 12, 2018. http://www.maska.psc.uj.edu.pl/documents/40768330/43096068/Maska_35.pdf/6dcd9ce3-ff84-49c0-8bb4-340d92d565c8.
• Świdziński, Wojciech. “Biegun cielesności w twórczości filmowej Piotra Szulkina.” Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu, no 1, 2018. accessed December 12, 2018. http://akademiapolskiegofilmu.pl/pl/historia-polskiego-filmu/pleograf/cialo/11/biegun-cielesnosci-w-tworczosci-filmowej-piotra-szulkina/629.