Ewolucja systemu szkolnictwa na ziemiach słowackich od czasów oświecenia do lat powojennych

• Authors: Wojda Michał

Title variants

EN

The Evolution of the Education System on Slovak Territories from the Age of Enlightenment to the Post-War Period

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article discusses the evolution of the education system on Slovak territories from the Habsburg Empire in the Age of Enlightenment, through Austria-Hungary and the First Slovak Republic, to the post-war period of Stalinism. The author underlines the importance to isolate Slovak territories from the historical narration that treats them merely as part of the history of other states. The focus is given to the absorption of many diverse education systems on the Slovak territories, their reception and further changes under partial independence of the First Slovak Republic and thereafter. Educational institutions and their reforms are also presented. The study examines the influence the Catholic Church had on the education system of the First Slovak Republic, the ideologization of education in accordance with the Catholic doctrine and the combination of the public and religious spheres in education that used to be separated. A detailed analysis is given on how the dependence on the Church transformed after a great reform of the system that was undertaken by communists in the post-war period. The model presented in the article shows the long way from religion-based to completely secularized education. It was found that the great influence the Catholic Church had on the Slovak education system was followed by severe consequences in the form of persecutions of the Church during the Stalinist period.

Keywords

PL

Słowacja; szkoły ludowe; system oświaty; Austro-Węgry; Pierwsza Republika; Słowacka; Czechosłowacja; sekularyzacja szkolnictwa; Kościół katolicki; stalinizm

• Publisher: Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Rozprawy z Dziejów Oświaty
• Year: 2017
• Volume: 54
• Pages: 127–146

Contributors

author

Wojda Michał

• Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN (doktorant)

References

• A. Bojkova, Primárne problémy transformácie stredných a odborných škôl na Slovensku po roku 1918 s dôrazom na školstvo v Košiciach, „Človek a Spoločnosť” 2012, t. 15, nr 2.
• S. Cambel, Dejiny Slovenska t. IV Od konca 19. stor. do roku 1918, Bratysława 1986.
• Československé dějiny v datech, red. M. Buchvaldek, Praga 1987.
• B. Cywiński, Ogniem próbowane. „… I was prześladować będą”, Lublin–Rzym 1994.
• L. Deák, Hra o Slovensko: Slovensko v politike Maďarska a Poĺska v rokoch 1933–1939, Bratysława 1991.
• J.M. Dubovský, Akcia kláštory: komunistický režim na Slovensku v boji proti mužským reholiam v rokoch 1949–1952, Martin 1998.
• M. Durkovska, Stredné školy na Slovensku v rokoch 1918–1948, Košice 2014.
• Encyklopédia ľudovej kultúry Slovenska, Bratysława 1995.
• J. Felak, After Hitler, Before Stalin: Catholics, Communists, and Democrats in Slovakia, 1945–1948, Pittsburgh 2009.
• M. Feldman, M. Turda, T. Georgescu, Clerical Fascism in Interwar Europe, London–New York 2008.
• S. Gabzdilová, Školský systém na Slovensku v medzivojnovej Československej republike (1918–1938), Košice 2014.
• A. Hlinka, Siła słabych i słabość silnych. Prześladowanie Kościoła na Słowacji 1945–1989, Kraków 2013.
• P. Judson, The Habsburg Empire, Harvard 2016.
• L. Kázmerová, K vývinu štruktúry školstva na Slovensku v rokoch 1918–1939, [w] Slovensko v Československu 1918–1939, red. M. Zemko, V. Bystrický, Bratislava 2004, s. 417–444.
• L. Kazmerová, Riadiace orgány školstva na Slovensku a vzdelávací systém v rokoch 1918–1945, [w] Premeny v školstve a vzdelávaní na Slovensku 1918–1945, red. eadem, Bratislava 2012, s. 29.
• W. Laqueur, Faszyzm. Wczoraj – dziś – jutro, Warszawa 1998.
• R. Letz, Slovenské dejiny, t. V, 1938–1945. Bratislava 2012.
• A. Magdalenova, Slovenské školstvo v prvých poprevratových rokoch, „Historický Časopis” 1981, t. 29, nr 4, s. 487.
• Cz. Majorek, Początki austriackiego systemu szkolnictwa ludowego w Galicji w latach 1772–1780, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1976, t. XIX, s. 81–101.
• I. Michnovič, Vranov nad Topľou v 20. storočí (časť prvá: do roku 1948), Vranov 2002.
• F. Morkes, Slovenské školství po rozbití Československa v roce 1939, „Pedagogika” 1995, t. XLV, s. 52–63.
• S. Nahalka, La Slovacchia d’Oggi, Roma 1957.
• L. Nĕmec, Church and State in Czechoslovakia, New York 1955.
• Pedagogická encyklopédia Slovenska, Bratislava 1984.
• I. Petranský, Cirkevná politika na Slovensku v rokoch 1945–1948, [w] Felekezetek, egyházpolitika, identitás Magyarországon és Szlovákiában 1945 után – Konfesie, cirkevná politika, identita na Slovensku a v Maďarsku po roku 1945, Budapest 2008, s. 29–47. http://www.mtatk.hu/interreg/pdf/petransky16
• V. Prečan, Slovenské národné povstanie. Dokumenty, Bratislava 1965.
• F. Rulf, Maria Th eresa und die österreichische Volksschule, Praga 1883.
• R.W. Seton-Watson, Eastern Europe between the Wars, 1918–1941, Cambridge 1945.
• Slovakia in History, ed. by T. Mikulas, Cambridge 2011.