Edytorski aspekt logopedycznych wierszy w książkach obrazkowych

• Authors: Ostasz Maria , Pustuła Marta

Title variants

EN

Editorial Aspect of Speech Therapy Poems in Picture Books

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł wskazuje edytorskie i typograficzne aspekty publikacji wierszy o naprawczym działaniu logopedycznym. Została w nim między innymi zwrócona uwaga na czytelność pajdialnej edukacji opozycji głoskowych, abecedariusza, znaczeniową rangę litery (grafemu)/głoski czy nieobecności artykulacyjnej głosek w nagłosie lub wygłosie Pajdialna edukacja świata przedstawionego – opowiastki o śmiesznym zdarzeniu piekarza z przyklejonymi baczkami (mimicry), oparta jest w wierszu E. i W. Szwajkowskich na powtarzalnym nagromadzeniu słów/wyrazów (ilinx) ćwiczących tą swoistą magią (alea) opozycje głoskowe „b – p”: „baczki – paczki”, „bułek – półek” itp.; pajdialna edukacja świata przedstawionego wierszy z tomiku M. Brykczyńskiego Alfabestia zbudowana jest na Brzechwowskim „świecie na opak”: humorystycznie personifikuje rozmaite wygłupy (ilinx) głosek/liter (grafów), oparte na błędnej nieobecności artykulacyjnej głosek w nagłosie lub wygłosie. Zaś w świecie przedstawionym wiersza Fik A. Frączek ilinxowo – nagromadzeniem słów/wyrazów: „panna Wika, / z wielką frajdą kozły fika” (bałagani), pajdialnie wyjawia się odbiorcy rangę różnicy brzmienia i znaczenia głosek/grafów (bezdźwięczna – dźwięczna) „f – w”, a edukacja świata przedstawionego w wierszu Domki dla ptaków Frączek jest oparta na codziennym, potocznym, humorystycznym nieporozumieniu językowym (mimicry), polegającym na różnicy znaczeniowej słów/wyrazów „dudki – butki”, wynikającej z opozycji głosek dźwięcznej – bezdźwięcznej: „d – t”. Natomiast ogólnemu (mimicrycznemu) rozruszaniu aparatu mowy dziecka może służyć świat przedstawiony tomiku M. Kusty-Galewskiej Z muchą na luzie ćwiczymy buzie, czyli zabawy logopedyczne dla dzieci, jeśli upośledzenie dotyczy nie pojedynczego zjawiska mowy, ale ogólnego jej pobudzenia. Omówienie jest też próbą analizy edytorskiej kilku wybranych tomików wierszy logopedycznych, pozwalającej wskazać aspekty oceny nabywcom takich wydań. Wydawcom zaś podpowie trafne rozwiązania w zakresie projektowania typografii takich publikacji.

EN

The article indicates editorial and typographic aspects of publications containing poems about rehabilitative speech therapy. The attention was paid to the readability of paidial education of sound oppositions, the abecedarius, the meaning of the sound-letter or the absence of articulation of initial and final sounds, etc. Publications of contemporary Polish poets – Marcin Brykczyński, Agnieszka Frączek, Elżbieta Szwajkowska and Witold Szwajkowski, and Marta Galewska-Kustra – have been analyzed. The discussion is an attempt to editorially analyze several selected volumes of speech therapy poems, which allows to indicate the aspects of evaluation for the buyers of such editions. Publishers will, in turn, recommend relevant solutions in the field of typography design for such publications.

Keywords

PL

edytorstwo publikacji dla dzieci; wyróżnienia typograficzne; logopedyczny wiersz; książki obrazkowe

EN

editing children’s publications; typographic distinction; speech therapy poem; picture book

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2019
• Volume: 48
• Issue: 1
• Pages: 387-400

Dates

published

2020-08-30

Contributors

author

Ostasz Maria

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Katedra Edytorstwa i Nauk Pomocniczych Filologii Instytut Filologii Polskiej

author

Pustuła Marta

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Katedra Edytorstwa i Nauk Pomocniczych Filologii Instytut Filologii Polskiej

References

• Bringhurst R., 2008, Elementarz stylu w typografii, przeł. D. Dziewońska, Kraków.
• Brykczyński M., 2009, Alfabestia, Łódź.
• Cackowska M., 2010, O pojęciu i pojmowaniu książki obrazkowej na świecie i w Polsce, [w:] Przestrzenie teraźniejszości i ich społeczno-edukacyjne sensy, red. M. Szczepska-Pustkowska i in., Toruń.
• Dunin J., 1982, Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX–XX wieku, Łódź.
• Engelking A., 1993, Jak rozumieć słowo magia? Potoczna definicja językowa wobec definicji leksykograficznych i naukowych, [w:] O definicjach i definiowaniu, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin, s. 371–377.
• Frączek A., 2009, Dranie w tranie, czyli wiersze trudne niesłychanie, Łódź.
• Frączek A., 2011, Jedna literka, a zmiana wielka, Łódź.
• Galewska-Kustra M., 2015, Z muchą na luzie ćwiczymy buzie, czyli zabawy logopedyczne dla dzieci, Warszawa.
• Mitchell M., Wightman S., 2012, Typografia książki. Podręcznik projektanta, przeł. D. Dziewońska, Kraków.
• Ostasz M., Michalik M., 2016, Logopedyczny wiersz pajdialny, Kraków.
• Ostasz M., 2015, Mnemotechniczne zapamiętywanie i zapamiętywanie w abecedariuszach, [w:] Dialog z tradycją, t. 4: Język – komunikacja – kultura, red. nauk. R. Dźwigoł, I. Steczko, Kraków.
• Sipe L.R., 1998, How Picture Book Work: A Semiotically Framed Theory od Text-Picture Relationships, “Children’s Literature in Education”, vol. 29, no. 2, s. 97–108.
• Sławiński J. (red.), 2000, Słownik terminów literackich, Wrocław.
• Szwajkowscy E. i W., 2012, Logopedyczne opozycje głoskowe, Gdańsk.
• Willberg H.P., Forssman F., 2004, Pierwsza pomoc w typografii, przeł. M. Szalsza, Gdańsk.
• Wolański A., Edycja tekstów. Praktyczny poradnik, Warszawa 2008.