Wewnętrzne źródła porażki Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w starciu z Państwowym Zarządem Politycznym przy Ludowym Komisariacie Spraw Wewnętrznych Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej podczas operacji dezinformacyjnej sowieckiego kontrwywiadu, znanej jako „afera MOCR-Trust”

• Authors: Świerczek Marek

Title variants

EN

The internal sources of the defeat of the Second Department of Polish General Staff in the confrontation with the State Political Directorate under the People’s Commissariat of interior affairs of the Russian Soviet Federative Socialist Republic during the disinformation operation of the Soviet counterintelligence known as the “MOCR-Trust affair”

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W artykule omówiono przyczyny uwikłania się Oddziału II SG WP we współpracę z MOCR-Trustem – prowokacyjną organizacją kierowaną przez sowiecki kontrwywiad. Autor stawia tezę, że brakowało jednej, możliwej do wyabstrahowania przyczyny tego, a za wywiadowczą klęską stał z kolei konglomerat przyczyn działających synergicznie. Do przyczyn zewnętrznych wobec Oddziału II, autor zalicza uwarunkowania polityczne oraz działalność sowieckiej agentury w Wojsku Polskim. Przyczyny wewnętrzne – to przyczyny psychospołeczne, wynikające z procesów poznawczych i ludzkich interakcji, oraz strukturalne, związane z funkcjonowaniem Oddziału II jako organizacji hierarchicznej. Omawiając i wyjaśniając tę drugą grupę przyczyn, autor sięgnął do dorobku psychologii społecznej i psychologii organizacji, które łączy z badaniami historycznymi.

EN

The article elaborates upon causes staying behind the involvement of the Division II of the Polish Army in the cooperation with the so called MOCR-Trust, i.e. a provocative organization established and managed by the Soviet counterintelligence. The author puts forward the hypothesis that there was no one reason for the above-mentioned intelligence failure, but a conglomerate of synergistically acting causes. The author divides these causes into two groups: external ones to the Division II, to which he includes political conditions and activities of Soviet spy-rings in the Polish Army and internal ones, which he groups into psycho-social causes resulting from cognitive processes and human interactions and structural causes, related to the functioning of the Division II as an hierarchical organization. Describing and explaining the second group of causes, the author reaches for explanations to the achievements of social and organization psychology, combined with a thorough historical research.

Keywords

PL

Oddział II SG WP; operacja dezinformacyjna; Trust; OGPU; psychologia społeczna i poznawcza; psychologia organizacji; historia służb specjalnych; teoria dezinformacji

EN

Division II SG of the Polish Army; disinformation operation; Trust; OGPU; social and cognitive psychology; organization psychology; history of special services; disinformation theory

• Publisher: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
• Journal: Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego
• Year: 2018
• Volume: 10
• Issue: 18
• Pages: 168-200

Dates

published

2018-03-15

Contributors

author

Świerczek Marek

• doktor, funkcjonariusz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

References

• Adorno T.W., Osobowość autorytarna, Warszawa 2010, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Aronson E., Człowiek – istota społeczna, Warszawa 1987, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Baczyńska A., Historia dowodu osobistego w Polsce, http://wiadomosci.onet.pl/kraj/historia-dowodu-osobistego-w-polsce/sd95s [dostęp: 6 XI 2015].
• Bagley T.H., Wojny szpiegów, Poznań 2014, Zysk i S-ka.
• Bailey G., The Conspirators, London 1961, b.w.
• Ćwięk H., Rotmistrz Sosnkowski. As wywiadu Drugiej Rzeczpospolitej, Kraków 2011, Wydawnictwo Literackie.
• Danielewicz K., Formy i metody pracy operacyjnej wywiadu polskiego w latach 1921–1939 na przykładzie Lwowskiej Ekspozytury nr 5 Oddziału II Sztabu Generalnego(Głównego), w: Wywiad wojskowy II Rzeczpospolitej, P. Kołakowski, A. Pepłoński (red.), Kraków 2011, Avalon.
• Domachowski W., Kowalik S., Miluska J., Z zagadnień psychologii społecznej, Warszawa 1984, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Drymmer W.T., Trust, „Kultura” 1965, nr 2.
• Drymmer W.T., W służbie Polsce, Warszawa–Kraków 2014, Wingert.
• Ekman P., Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce, małżeństwie, Warszawa 1997, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Graczyk K., Sprawa majora Jerzego Sosnowskiego w świetle niemieckich i polskich akt procesowych, Katowice 2015, niepublikowana praca magisterska, UŚl.
• Kołakowski P., Krzak A., Sprawa majora Jerzego Sosnowskiego w świetle dokumentów analitycznych Oddziału II SG WP i zeznań Franza Heinricha Pfeifera, Warszawa 2015, Dematr
• Krzak A., „Czerwoni Azefowie”. Afera „MOCR-TRUST” 1922–1927, Warszawa 2010, Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej.
• Kusiak F., Życie codzienne oficerów Drugiej Rzeczyspopolitej, Warszawa 1992, PIW.
• Mac J.S., Przesłuchanie supergliny, Warszawa 1990, FAKT.
• Masterman J., Brytyjski system podwójnych agentów 1939–1945, Warszawa 1973, Wydawnictwo MON.
• Michniewicz W., Wielki bluff sowiecki, Chicago 1991, WICI.
• Opperput E., list do gazety „Siegodnia” opublikowany 17 V 1927 r.
• Romeyko M., Przed i po maju, Warszawa 1985, Wydawnictwo MON.
• Rybak J., Pamiętniki generała Rybaka, Warszawa 1954, Czytelnik.
• Seljaninow P., Narodnyj sojuz zaszczuty Rodiny i swobody. Wospominanija, Berlin 1922, b.w.
• Wojciechowski S., Triest. Wospominanija, London (Kanada) 1974, b.w.
• Wszendyrówny A., System doboru kadr do Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego w latach 1929–1939, „Rocznik Archiwalno-Historyczny Centralnego Archiwum Wojskowego” 2009, nr 2.

Identifiers

ISSN

2080-1335