Wstyd jako emocja ucieleśniona – twarz, ciało i role płciowe w procesie społecznej konstrukcji wstydu

• Authors: Młynarska-Jurczuk Agata

Title variants

EN

Shame as an embodied emotion – face, body and sex roles in social construction of shame

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule zaprezentowano rozważania dotyczące procesów społecznej konstrukcji emocji wstydu. Szczególną uwagę autorka poświęciła cielesnemu wymiarowi doświadczenia tej emocji. Podjęła próbę ustalenia związków wstydu z twarzą, ciałem i płcią. Wstyd określono mianem emocji twarzy, przy czym pojęcie to potraktowane zostało zarówno w sposób dosłowny, jak i metaforyczny. Ustalenie społecznych źródeł wstydu oraz wyłaniania się samoświadomości jako elementu właściwego dla tej emocji umożliwiło wyjaśnienie związków wstydu z płcią. Na podstawie rozważań teoretycznych i przytoczonych wyników badań empirycznych autorka wyciąga wniosek o większej podat-ność kobiet niż mężczyzn na doświadczenie wstydu, co łączy z pojawieniem się świadomości własnego ciała oraz procesem samouprzedmiotowienia.

EN

This paper presents considerations referring to processes of how shame is constructed socially. Particular attention has been paid to the corporal dimension of the experience of shame. The author has attempted to determine the relationship between the emotion of shame and face, body and sex roles. Shame has been described as the emotion of the face – the notion of “face” is understood metaphorically, as well as literally. Both the social nature of shame and its connection to self-consciousness made it possible to explain the connections between the feeling of shame and sex roles. On the basis of empirical analysis and theoretical considerations, the author concludes that women are more prone to experience shame than men. It is because of the role that the awareness of their own bodies, connected with the process of self-objectification, plays in how women experience these emotions.

Keywords

PL

wstyd; samoświadomość; role płciowe; twarz

EN

shame; self-consciousness; sex roles; face

• Publisher: Zielona Góra University Press
• Journal: Dyskursy Młodych Andragogów / Adult Education Discourses
• Year: 2016
• Volume: 17
• Pages: 357-369

Dates

published

2016

Contributors

author

Młynarska-Jurczuk Agata

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Nauk Społecznych

References

• Arystoteles, Retoryka, [w:] Dzieła wszystkie, t. 6, Arystoteles, przeł. H. Podbielski, Warszawa 2001.
• Barbalet J. M., Wstyd i konformizm, [w:] Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Kraków 2008.
• Besnier N., Language and affect, „Annual Review of Anthropology” 1990, nr 9, s. 419-450.
• Cooley Ch. H., Human nature and the social order, Chicago, Boston 1902, https://archive.org/details/humannaturesocia00cooluofts (21.03.2014).
• Darwin K., Wyraz uczuć u człowieka i zwierząt, przeł. K. Dobrański, Warszawa 1973.
• Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII wieku, hasło przedmiotowe: wstyd, http://xvii-wiek.ijp-.pan.krakow.pl/pan_klient/index.php?strona=haslo&id_hasla=13510 (17.10.2015).
• Ferguson T. J., Crowley S. L., Gender differences in organization of guilt and shame, „Sex Roles” 1997, nr 37.
• Foucault M., Nietzsche, genealogia, historia, [w:] Filozofia, historia, polityka, M. Foucault, przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński, Warszawa 2000.
• Foucault M., Seksualność i władza, [w:] Filozofia, historia, polityka, M. Foucault, przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński, Warszawa 2000, s. 201-216; M. Foucault, Historii seksualności, przeł. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, Gdańsk 2010.
• Frederickson B. L., Roberts T-A., Noll S. M., Quinn D.M. i Twenge J.M., That swimsuit becomes you: Sex differences in self-objectification, restrained eating, and math performance, „Journal of Personality and Social Psychology” 1998, nr 75 (1).
• Gilbert P., The evolution of shame as a marker for relationship security: A biopsychological approach, [w:] The self-conscious emotions: Theory and research, red. J. Tracy, R. W. Robins, J. P. Tangney, New York, London 2007.
• Goffman E., Rytuał interakcyjny, przeł. Alina Szulżycka, Warszawa 2006.
• Gruenewald T. L., Dickerson A. S., Kemeny M. E., A social function for self-conscious emotions: The social self preservation theory, [w:] The self-conscious emotions: Theory and research, red. J. Tracy, R. W. Robins, J. P. Tangney, New York, London 2007.
• Hochschield A. R, Emotion work, feeling rules and social structure, „American Journal of Sociology” 1979, nr 85.
• Hochschield A. R., Zarządzanie emocjami. Komercjalizacja ludzkich uczuć, tłum. J. Konieczny, Warszawa 2009.
• Kemper T. D., A social interactional theory of emotions, New York 1978.
• Lewis H. B., Shame and the narcissistic personality, [w:] The many faces of shame, red. D. L. Nathanson, New York, London 1987.
• Tangney, L J. P. , R. L. Dearing, Shame and guilt, New York, London 2004.
• Lewis M., Emocje samoświadomościowe: zażenowanie, duma, wstyd, poczucie winy, [w:] Psychologia emocji, red. M. Lewis, J. M. Havilard-Jones, Gdańsk 2005.
• Lewis M., Shame: The exposed self, New York 1995.
• Lynd H. M., On shame and the search for identity, New York, Harcourt 1958.
• Mead G. H., Umysł, osobowość, społeczeństwo, przeł. Z. Wolińska, Warszawa 1975.
• Nurka C., Feminine shame/Masculine disgrace. A literary excursion through gender and embodied emotion, „Cultural Studies Review” 2012, nr 18 (3).
• Roberts T. A., Goldenberg J. L., Wrestling with nature. An existential perspective on the body and gender in self-conscious emotions, [w:] The self-conscious emotions: Theory and research, red. J. Tracy, R. W. Robins, J. P. Tangney The Guilford Press, New York, London 2007.
• Scheff T. J., Hypermasculinity and violence as a social system, „Universitas” 2006, nr 2, http://www.uni.edu/universitas/archive/fall06/pdf/art_scheff.pdf (01.08.2015).
• Scheff T. J., Shame and conformity: The deference-emotion system, „American Sociological Review” 1988, nr 53(3).
• Scheff T. J., Socialization of emotions: Pride and shame as causal agents, [w:] Research agendas in the sociology of emotions, red. T. Kemper, New York 1990.
• Scheff T. J., Working Class Emotions and Relationships. Secondary Analysis of Classic Texts by Sennett and Cobb, and Willis, 2001, www.soc.ucsb.edu/faculty/scheff/main.php?id=22.html (01.11.15).
• Shott S., Emotion and social life: A symbolic interactionist analysis, „The American Journal of Sociology” 1979, nr 84 (6).
• Taylor G., Pride, shame and guilt: Emotions of self-assessment, Oxford, New York 2002.
• Tischner J., Dramat cielesności – krajobraz wstydu. „Znak” 1995, nr 8.
• Tomkins S. S., Affect, imagery, consciousness. Volume II: The negative affects, New York, London 1963.
• Tracy J. L., Robins R. W., The self in self-conscious emotions: A cognitive appraisal approach, [w:] The self-conscious emotions: Theory and research, red. J. Tracy, R. W. Robins, J. P. Tangney, New York, London 2007.
• Turner J. H., Stets J. E., Socjologia emocji, tłum. Marta Bucholc, Warszawa 2009.
• Williams B., Shame and necessity, Berkeley, Los Angeles, London 2008.

Identifiers

ISSN

2084-2740