Dialekt kreteński języka nowogreckiego – próba opisu na bazie materiału hydronimicznego, część 2: morfologia i leksyka

• Authors: Kaczyńska Elwira

Title variants

EN

The Cretan dialect of the Modern Greek language – a preliminary description on the basis of hydronymic data, part 2: morphology and vocabulary

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest uzupełnieniem wcześniejszej publikacji [Kaczyńska, 2014a, s. 93–120], pokazującej charakterystyczne cechy dialektu kreteńskiego języka nowogreckiego poprzez pryzmat nowożytnej hydronimii wyspy Krety. W niniejszej pracy omówiono wybrane ogólnokreteńskie zjawiska morfologiczne (słowotwórcze i fleksyjne). Część tych zjawisk ma archaiczny charakter, sięgający zapewne epoki antycznej. Ślady starożytnego dialektu doryckiego obserwuje się także w leksyce apelatywnej, stanowiącej podstawę kreteńskich jednostek hydronimicznych. W słownictwie dialektu kreteńskiego zauważa się silny wpływ języka włoskiego, co tłumaczy się długoletnim panowaniem Republiki Weneckiej na Krecie (1204–1669). Leksyka kreteńska obfituje w turcyzmy, wchłonięte przez dialekt miejscowy w okresie osmańskiej okupacji wyspy (1669–1898). Odnotowuje się arabskie pochodzenie ograniczonej liczby dialektyzmów. Zapożyczenia z języków południowosłowiańskich, albańskiego lub rumuńskiego stanowią bardzo znikomą grupę.

EN

The paper, which supplements an earlier article [Kaczyńska, 2014a, s. 93–120], presents an overview of different features of the Cretan dialect of Modern Greek on the basis of the island’s modern hydronymy. The author discusses 18 morphological phenomena connected with Common Cretan word-formation and nominal flexion. Some of them demonstrate an archaic (Ancient Greek) character. There are clear traces of ancient Doric speech in the vernacular vocabulary, as well as in the Modern Cretan water names. The Cretan dialect was strongly influenced by the Italian language during the Venetian occupation of the island (1204–1669). The Turkish language contributed significantly to the dialect’s lexicon by supplying numerous loanwords absorbed during the Ottoman rule in Crete (1669–1898). Some Cretan dialectisms seem to derive from Arabic. Lexical borrowings from South Slavic, Albanian and Romanian are sparse

Keywords

PL

język nowogrecki; nazwy wodne; dialekt kreteński

EN

Modern Greek; river names; Cretan dialect

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2015
• Volume: LXI
• Pages: 61-78

Dates

published

2015

Contributors

author

Kaczyńska Elwira

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny Katedra Filologii Klasycznej

References

• Alexiou Stilianos (Στυλιανός Alex…ou), 1988, H krhtik» logotecn…a kat£ th Benetokrat…a, w: Panagiwt£khj Νικόλαος M., red., H Kr»th: Istor…a kai politismÒj, t. 2, Grafikšj Tšcnej «Tupokršta», Hr£kleio, s. 197–229.
• Andriotis Nikolaos P. (Νικόλαος Π. Andrièthj), 1990, EtumologikÒ lexikÒ thj Koin»j Neoellhnik»j, wyd. 3, InstitoÚto Neoellhnikèn Spoudèn, Qessalon…kh.
• Andriotis Nikolaos P. (Νικόλαος Π. Andrièthj), 1992, Istor…a thj ellhnik»j glèssaj (Tšsserij melštej), InstitoÚto Neoellhnikèn Spoudèn, Qessalon…kh.
• Apostolakis Jeorjos E. (Gεώργιος Ε. Apostol£khj), 2008, Palaiinšj krhtikšj aqibolšj. LexikÒ. Lšxeij, fr£seij kai mantin£dej tou krhtikoÚ glwssikoÚ idièmatoj, Grafikšj Tšcnej «Tupokršta», Hr£kleio.
• Babiniotis Jeorjos D. (Γεώργιος Δ. Mpampinièthj), 2002, LexikÒ thj Nšaj Ellhnik»j Glèssaj me scÒlia gia thn swst» cr»sh twn lšxewn, Kšntro Lexikolog…aj, Aq»na.
• Babiniotis Jeorjos D. (Γεώργιος Δ. Mpampinièthj), 2011, EtumologikÒ lexikÒ thj Nšaj Ellhnik»j Glèssaj. Istor…a twn lšxewn, wyd. 2, Kšntro Lexikolog…aj, Aq»na.
• Bile Monique, 1988, Le dialecte crétois ancien. Étude de la langue des inscriptions. Recueil des inscriptions postérieures aux IC, Libraire Orientaliste Paul Geuthner, Paris.
• Browning Robert, 1969, Medieval and Modern Greek, Hutchinson University Library, London.
• Budziszewska Wanda, 1991, Zapożyczenia słowiańskie w dialektach nowogreckich, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
• Charalambakis Christoforos G. (Χριστόφορος G. Caralamp£khj), 1998, Apokl…seij kai diakum£nseij tou grammatikoÚ gšnouj sthn krhtik» di£lekto, „Neoellhnik» Dialektolog…a”, 2, s. 343–352.
• Charalambakis Christoforos (Χριστόφορος Caralamp£khj), 2001, Krhtologik£ melet»mata. Glèssa – Logotecn…a – PolitismÒj, Panepisthmiakšj EkdÒseij Kr»thj, Hr£kleio.
• Charalambakis Christoforos (Χριστόφορος Caralamp£khj), 2004, To glwssikÒ id…wma tou nomoÚ Hrakle…ou, w: Gigourt£khj Νίκος M., red., To Hr£kleio kai h perioc» tou, diadrom» sto crÒno. Istor…a, arcaiolog…a, logotecn…a, koinon…a, Kšntro Krhtik»j Logotecn…aj, Hr£kleio, s. 601–633.
• Detorakis Theocharis E., 1994, History of Crete, Th. Detorakis, Iraklion.
• Dzidzilis Christos (Cr»stoj Tzitzil»j), 2000, Neoellhnikšj di£lektoi kai neoellhnik» dialektolog…a, w: Crhst…dhj Anast£sioj-Fo…boj, red., Ellhnik» glèssa kai oi di£lekto… thj, Ellhnik» Dhmokrat…a Upourge…-
• ou Eqnik»j Paide…aj kai Qrhskeum£twn, Kšntro Ellhnik»j Glèssaj, Aq»na, s. 15–22.
• Georgacas Demetrius J., 1982, A Graeco-Slavic Controversial Problem Reexami­ned: the -its- Suffixes in Byzantine, Medieval and Modern Greek, Their Origin and Ethnological Implications, Grafe…o Dhmosieum£twn thj Akadhm…aj Aqhnèn, Aq»na.
• Idhomeneos Marinos I. (Mar…noj I. Idomenšwj), 2006, KrhtikÒ glwss£rio, Bikela…a Dhmotik» Biblioq»kh, Hr£kleio.
• Jakow Daniel, red., 2005, LexikÒ thj Koin»j Neoellhnik»j, InstitoÚto Neoellhnikèn Spoudèn, Qessalon…kh.
• Jurewicz Oktawiusz, 1999, Gramatyka historyczna języka greckiego, wyd. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kaczyńska Elwira, 2009, Nazwy świni w dialekcie kreteńskim języka nowogreckiego, „Linguistica Copernicana”, 1(1), s. 245–256.
• Kaczyńska Elwira, 2014a, Dialekt kreteński języka nowogreckiego. Próba opisu na bazie materiału hydronimicznego, cz. 1: Zjawiska fonetyczne, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, 60, s. 93–120.
• Kaczyńska Elwira, 2014b, Kreteńskie nazwy wodne pochodne od terminów hydrograficznych, „Onomastica”, 58, s. 193–209.
• Kaczyńska Elwira, Witczak Krzysztof Tomasz, 2005, Remarks on Some Doric Elements in the Modern Greek Dialects of Crete, „Eos”, 92, s. 112–120.
• Kaczyńska Elwira, Witczak Krzysztof Tomasz, 2007, «Mustelidae» in the Cretan Dialect of Modern Greek, „Eos”, 94, s. 289–305.
• Kaczyńska Elwira, Witczak Krzysztof Tomasz, 2008, Elementy słowiańskie w leksyce kreteńskiej, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, 53, s. 129–146.
• Kafkalas Michalis I. (Μιχάλης I. Kaukal£j), 1992, MnhmÒnio krhtik»j dialšktou, /Ekdosh thj efhmer…daj «Krhtik£ Ep…kaira», Aq»na.
• Kisilier Maksim L. (Максим Л. Кисилиер), 2013, Новогреческая диалектология: достижения и проблемы, „Вопросы Языкознания”, 2, s. 83–98.
• Kondosopulos Nikolaos J. (Νικόλαος G. KontosÒpouloj), 1997, Qšmata krhtik»j dialektolog…aj, Biblioekdotik» A.E., Aq»na.
• Kondosopulos Nikolaos J. (Νικόλαος G. KontosÒpouloj), 2001, Di£lektoi kai idièmata thj Nšaj Ellhnik»j, EkdÒseij GrhgÒrh, Aq»na.
• Kondosopulos Nikolaos J. (Νικόλαος G. KontosÒpouloj), 2006a, Ant…strofo lexikÒ thj krhtik»j dialšktou (αpÒ thn koin» neoellhnik» sto krhtikÒ id…wma), Biblioekdotik» A.E., Aq»na.
• Kondosopulos Nikolaos J. (Νικόλαος G. KontosÒpouloj), 2006b, GlwssikÒj £tlaj thj Kr»thj. Genik» eisagwg» kai dialektologiko… c£rtej, Panepisthmiakšj EkdÒseij Kr»thj, Hr£kleio.
• Ksanthinakis Andonios W. (Αντώνιος B. Xanqin£khj), 2001, LexikÒ ermhneutikÒ kai etumologikÒ tou dutikokrhtikoÚ glwssikoÚ idièmatoj, wyd. 2, Panepisthmiakšj EkdÒseij Kr»thj, Hr£kleio.
• Laghudhianakis Kostis (Kwst»j Lagoudian£khj), 2009, Ta namount£nika cwrgi£, EkdÒseij «Dokim£khj», Hr£kleio.
• Lupasis Jeorjos I. (Gεώργιος I. Loup£shj), 2000, Sullog» topwnum…wn apÒ palaiÒterej phgšj: probl»mata kai diapistèseij, w: Ta Krhtik£ TopwnÚmia. Di»mero EpisthmonikÒ Sunšdrio, Ršqumno, 6–7 Noembr…­ou 1998. Praktik£, t. 1, Istorik»-laografik» Etaire…a ReqÚmnhj, Ršqumno, s. 335–345.
• Newton Brian, 1972, The Generative Interpretation of Dialect. A Study of Modern Greek Phonology, Cambridge University Press, Cambridge.
• Orfanos Vasilis (Bas…lhj OrfanÒj), 2014, Lšxeij tourkik» prošleushj sto KrhtikÒ id…wma, Bikela…a Dhmotik» Biblioq»kh, Hr£kleio.
• Pangalos Jeorjos E. (Geèrgioj E. P£gkaloj), 1959, Per… tou glwssikoÚ idièmatoj thj Kr»thj, t. 2, Tupografe‹on M. & K Tsšbdou, Aq»na.
• Pitikakis Manolis I. (Mανόλης I. Pituk£khj), 2001, To glwssikÒ id…wma thj anatolik»j Kr»thj, t. 1, /Ekdosh KoinwfeloÚj IdrÚmatoj Emmanou»l kai Mar…aj Pituk£kh, Ne£polh Kr»thj.
• Rackham Oliver, Moody Jennifer, 2004, H dhmiourg…a tou krhtikoÚ top…ou [The Making of the Cretan Landscape], apÒdosh sta ellhnik£: K. SmpÒniaj, episthmonik» epimšleia: A. Canièthj, Panepisthmiakšj EkdÒseij Kr»thj, Hr£kleio.
• Rodhakis Theodhoros I. (QeÒdwroj I. Rod£khj), 2005, To KrhtikÒ lalolÒgio, własnym sumptem, Hr£kleio Kr»thj.
• Simeonidis Charalambos P. (Car£lampoj P. Sumewn…dhj), 1987, Mia teleuta…a qeèrhsh twn epiqhm£twn -…tsi, -…tsa, -…tsoj, -oÚtsikoj k.l.p. DeÚterh sumbol»: -…tsa, w: Studies in Greek Linguistics. Proceedings of the 8th Annual Meeting of the Department of Linguistics, Faculty of Philosophy, Aristotelian University of Thessaloniki, 27–29 April 1987. A Festschrift for John Chadwick, EkdotikÒj O…koj Adelfèn Kuriak…dh, Qessalon…kh, s. 251–273.
• Stachowski Stanisław, 1977, Studien über die arabischen Lehnwörter im Osmanisch-Türkischen, t. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
• Stawrakis Nikolaos (NikÒlaoj Staur£khj), 2002, Statistik¾ toà plhqusmoà tÁj Kr»thj met¦ diafÒrwn gewgrafikîn, ƒstorikîn, ¢rcaiologikîn, ™kklhsiastikîn ktl. e„d»sewn perˆ tÁj n»sou, wyd. 2, Bibliopwle…o Dionus…ou NÒth Karab…a, Aq»na (reprint wydania z 1890 r.).
• Strockis Mindaugas, 2011, A New Interpretation of the Syllable Tones in Doric Greek, „Baltistica” VII Priedas, s. 243–253.
• Trudgill Peter, 2003, Modern Greek Dialects. A Preliminary Classification, „Journal of Greek Linguistics”, 4(1), s. 45–63.
• Tsikritsi-Katsianaki Chrisula (CrisoÚla Tsikrits»-Katsian£kh), 1981, Krhtik£ epènuma epaggelmatik£ kai dhlwtik£ t…tlwn kai axiwm£twn, «Maur…dhj» Ekdotika… kai Tupografika… Ergas…ai, Aq»na

Identifiers

ISSN

0076-0390