Polski szlak "The American Soldier". Przyczynek do historii wędrówek idei socjologicznych

• Authors: Antoni Sułek

Title variants

EN

A Polish Career of "The American Soldier". A Contribution to the History of Circulation of Sociological Ideas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badania zespołu Samuela Stouffera nad armią amerykańską w czasie II wojny światowej i książka "The American Soldier" (1949–1950) odegrały ważną rolę w rozwoju i instytucjonalizacji empirycznych badań społecznych w Stanach Zjednoczonych i w innych krajach. W artykule opisano recepcję i wpływ tej książki na socjologię daleko od USA – w Polsce. Oprócz opisu historycznego artykuł zawiera także materiał do uogólniającej analizy dyfuzji idei socjologicznych.

The study conducted by Samuel Stouffer and his team in the US Army during the World War II is generally considered to be a founding research of empirical sociology. The book "The American Soldier" (1949–1950) played a major role in the process of development and institutionalization of empirical social research. Joseph Ryan’s monograph Samuel Stouffer and the GI Survey (2013) analyzes the history and reception of this research and the book in the United States. This paper goes one small step further. It investigates the reception and impact of this book far away from the US: in Poland. Apart from its purely descriptive value, this paper provides an analysis of the diffusion of sociological innovation.

Keywords

PL

"The American Soldier"; Samuel Stouffer; empiryczne badania społeczne; socjologia polska; dyfuzja idei socjologicznych

EN

„The American Soldier”; Samuel Stouffer; empirical social research; Polish sociology; diffusion of sociological ideas

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2017
• Issue: 1(224)
• Pages: 59-79

Contributors

author

Antoni Sułek

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Karowa 18, 00-927 Warszawa

References

• Arbatow, Jurij. 1950. „Amerikanskij soldat”. „Krasnaja Zvezda” 66 i 67 (17 i 19 marca).
• Babbie, Earl. 2003. Badania społeczne w praktyce. Tłum. W. Betkiewicz i in. Warszawa: WN PWN.
• Babbie, Earl. 2008. Podstawy badań społecznych. Tłum. W. Betkiewicz i in. Warszawa: WN PWN.
• Bauman, Zygmunt. 1964. Wizje ludzkiego świata. Studia nad społeczną genezą i funkcją socjologii. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Brzeziński, Jerzy. 2011. Kontrowersje wokół oceny jednostek naukowych z obszaru nauk społecznych. „Kultura i Edukacja” 2: 177–192.
• Converse, Jean M. 1987. Survey Research in the US: Roots and Emergence 1890–1960. Berkeley: University of California Press.
• Gostkowski, Zygmunt. 1957a. Badania socjologiczne w armii amerykańskiej. „Wojsko Ludowe” 7: 26–32; 8: 25–32.
• Gostkowski, Zygmunt. 1957b. Stosunek Amerykanów do komunizmu i maccarthyzmu w studium psychologa amerykańskiego S. Stouffera. „Kultura i Społeczeństwo” 2: 152–165.
• Graczyk, Józef. 1965. Katedra Socjologii Wojskowej Akademii Politycznej im. F. Dzierżyńskiego. „Studia Socjologiczne” 2: 317–318.
• Greenwood, Ernest. 1945. Experimental Sociology: A Study in Method. New York: King’s Crown Press.
• Hovland, Carl I., Arthur A. Lumsdaine i Fred D. Sheffi eld. 1949. Experiments on Mass Communication. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Hyman, Herbert H. 1950. Survey Design and Analysis: Principles, Cases, and Procedures. Glencoe, IL: Free Press.
• Janowitz, Morris. 1962. Fragmenty prac z socjologii wojska. Tłum. H. Szostkiewicz. Warszawa: Wojskowa Akademia Polityczna.
• Jeřabek, Hynek. 2014. Slavné sociologické výzkumy (1899–1949). Praha: Sociologické Nakladatelství.
• Kołakowski, Leszek. [1957] 1989. Aktualne i nieaktualne znaczenie marksizmu. W: Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone z lat 1955–1968. Oprac. Zbigniew Mentzel, t. 2. Londyn: Puls, s. 5–14.
• Kraśko, Nina. 1996. Instytucjonalizacja socjologii w Polsce 1920–1970. Warszawa: WN PWN.
• Lazari-Pawłowska, Ija. 1958. O pojęciu typologicznym w humanistyce. „Studia Filozoficzne” 4: 30–53.
• Lazarsfeld, Paul F. 1949. ‘The American Soldier’ – An Expository Review. „Public Opinion Quarterly” t. 13, 2: 377–404.
• Lazarsfeld, Paul F. i Morris Rosenberg (red.). 1955. The Language of Social Research. New York: Free Press.
• Lisek-Michalska, Jolanta. 2001. Wybrane problemy sondażowych badań opinii publicznej w Polsce w okresie przełomu ustrojowego. W: P. Daniłowicz i Z. Gostkowski (red.). Analizy i próby technik badawczych w socjologii, t. 10. Sondaże opinii społecznej: Samowiedza współczesnych społeczeństw. Łódź: Instytut Socjologii UŁ, s. 13–49.
• Lissowski, Grzegorz. 2012. System punktowy jako metoda podziału zbioru niepodzielnych dóbr. „Decyzje” 18: 5–24.
• Lynd, Robert S. 1949. The Science of Inhuman Relations. „New Republic” 9: 22–25.
• Malewska-Peyre, Hanna. 2003. W kręgu Ossowskich. Rozm. przepr. Antoni Sułek. „Kultura i Społeczeństwo” 2: 71–85.
• Malewski, Andrzej, oprac. 1962. Zagadnienia psychologii społecznej. Wybór z literatury amerykańskiej. Tłum. J. Jacobson i D. Jedlicka. Warszawa: PWN.
• Malewski, Andrzej. 1965. O zastosowaniach teorii zachowania. Warszawa: PWN.
• Matejko, Aleksander. 1948. Badania opinii publicznej metodą reprezentatywną. Z działalności Czechosłowackiego Instytutu Badań nad Opinią Publiczną. „Przegląd Socjologiczny” t. 10: 301–323.
• Matejko, Aleksander. 1962. Socjologia przemysłu w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Warszawa: PWN.
• Mayntz, Renate, Kurt Holm i Peter Hübner. 1985. Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. Tłum. W. Lipnik. Warszawa: PWN.
• Merridale, Catherine. 2009. Wojna Iwana. Armia Czerwona 1939–1945. Tłum. P. Chojnacki i K. Bażyńska-Chojnacka. Poznań: Rebis.
• Merton, Robert K. 1982. Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Tłum. E. Morawska i J. Wertenstein-Żuławski. Warszawa: PWN.
• Merton, Robert K. i Paul F. Lazarsfeld (red.). 1950. Continuities in Social Research: Studies in the Scope and Method of ‘The American Soldier’. Glencoe, IL: Free Press.
• Merton, Robert K. i Matilda White Riley, red. 1980. Sociological Traditions from Generation to Generation: Glimpses of the American Experience. Norwood, NJ: Ablex.
• Mills, C. Wright. 1959. The Sociological Imagination. New York: Oxford University Press.
• Mirek, Franciszek. 1948. Zarys socjologii. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Nowak, Stefan (oprac.). 1965. Metody badań socjologicznych. Wybór tekstów. Tłum. J. Frentzel, P. Graff i S. Nowak. Warszawa: PWN.
• Nowak, Stefan. 1968. Przyczynowe interpretacje zależności statystycznych w nieeksperymentalnych badaniach socjologicznych. W: K. Szaniawski (red.). Metody statystyczne w socjologii. Warszawa: PWN, s. 91–182.
• Nowak, Stefan (red.). 1991. Studenci Warszawy. Studium długofalowych przemian postaw i wartości. Warszawa: Wydawnictwa UW.
• Ossowska, Maria i Stanisław Ossowski. 2002. Intymny portret uczonych. Korespondencja Marii i Stanisława Ossowskich. Oprac. Elżbieta Neyman. Warszawa: Sic!
• Ossowski, Stanisław. [1949] 2016. Edukacja w Polsce okupowanej przez nazistów. W: Stanisław Ossowski w pełnym blasku. Suplement do ‘Dzieł’. Oprac. Antoni Sułek. Warszawa: Scholar, s. 135–137.
• Ossowski, Stanisław. 1962a. O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa: PWN.
• Ossowski, Stanisław. [1962b] 1970. W sprawie badań ankietowych. W: Dzieła. T.6. Publicystyka. Recenzje. Warszawa: PWN, s. 319–322.
• Ossowski, Stanisław. [1962c] 1970. Jeszcze raz o ankietomanii. [List do redakcji „Polityki”]. W: Dzieła. T.6. Publicystyka. Recenzje. Warszawa: PWN, s. 323.
• Ossowski, Stanisław, w przygotowaniu. Dzienniki. T.2. Oprac. Róża Sułek. Warszawa: Scholar.
• Pawełczyńska, Anna i Stefan Nowak. [1959] 2009. Światopogląd studentów w okresie stabilizacji. W: S. Nowak, O Polsce i Polakach. Pisma rozproszone 1958–1989. Oprac. Antoni Sułek. Warszawa: Wydawnictwa UW, s. 71–83.
• Platt, Jennifer. 1986. Stouffer and Lazarsfeld: Patterns of Influence. W: Knowledge and Society. Studies in Sociology of the Culture Past and Present. T. 6, red. Elisabeth Long i Henrika Kuklick. Greenwood, CT: JAI Press, s. 99–117.
• Platt, Jennifer. 1996. A History of Sociological Research Methods in America 1920–1960. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ryan, Joseph W. 2013. Samuel Stouffer and the GI Survey. Sociologists and Soldiers during the Second World War. Knoxville: University of Tennessee Press.
• Sasnal, Patrycja. 2016. Dżihad przegrywa, frustracja zostaje. Rozm. przepr. Paweł Smoleński, „Gazeta Wyborcza – Magazyn Świąteczny” 16–17 lipca, s. 14.
• Schaff, Adam. 1962a. Ankietomania, czyli o drogach rozwoju polskiej socjologii. „Polityka” 16: 2–3.
• Schaff, Adam. 1962b. Jeszcze raz o ankietomanii. „Polityka” 27: 1–2.
• Schwebber, Libby. 2002. Wartime Research and the Quantification of American Sociology. The View from ‘The American Soldier’. „Revue d’Histoire des Sciences Humaines” t. 6, 1: 65–94.
• Shils, Edward A. i Morris Janowitz. 1948. Cohesion and Desintegration in the Wehrmacht in World War II. „Public Opinion Quarterly” t. 12, 2: 280–315.
• Skovajsa, Marek. 2016. The Polish Connection: How the Ford Foundation’s Exchange Program with Poland Afected Czech Sociology of the 1960s, referat na konferencji ISA RCHS ‘Monuments, Relics and Revivals’, Uniwersytet Warszawski, 6–8 lipca.
• Sorokin, Pitirim. 1956. Fads and Foibles in Modern Sociology and Related Sciences. Chicago: Henry Regnery.
• Stouffer, Samuel A. 1955. Conformism, Communism, and Civil Liberties. A Cross-section of the Nation Speaks its Mind. New York: Doubleday.
• Stouffer, Samuel A.1962. Social Research to Test Ideas. Selected Writings. Glencoe, IL: Free Press.
• Stouffer, Samuel A., Suchman Edward A., Leland C. De Vinney, Shirley A. Star i Robin M. Williams, Jr. 1949a. The American Soldier I: Adjustment during Army Life. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Stouffer, Samuel A., Arthur A. Lumsdaine, Marion Harper Lumsdaine, Robin M. Williams, Jr., M. Brewster Smith., Irving L. Janis, Shirley A. Star i Leonard S. Cotrell, Jr. 1949b. The American Soldier II: Combat and its Aftermath. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Stouffer, Samuel A., Louis Guttman, Edward A. Suchman, Paul. F. Lazarsfeld, Shirley A. Star i John A. Clausen. 1950. Measurement and Prediction. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Studia z psychologii społecznej z czasie II wojny światowej. 1960. Tłum. S. Krakowski, B. Maszlanka i H. Stasiak, red. Jerzy J. Wiatr. „Biuletyn Informacyjny” (Zarząd Propagandy i Agitacji GZP WP). Seria psychologii i pedagogiki wojskowej, 16, 17, 21, 22.
• Sułek, Antoni. 1998. Stefan Nowak and Empirical Sociology in Poland. „Polish Sociological Review” 2: 165–176.
• Sułek, Antoni. 2011a. Obrazy z życia socjologii w Polsce. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Sułek, Antoni. 2011b. Parametryzacja nauk społecznych 2010. „Forum Akademickie” 3: 38–40.
• Szczepański, Jan. 1951. Techniki badań społecznych: konspekt wykładów wygłoszonych w roku 1950/51. Łódź: PWN.
• Szostkiewicz, Stefan. 1961. Procedury i techniki badań socjologicznych. Warszawa: Wojskowa Akademia Polityczna.
• Śpiewak, Paweł. 2007. Kilka uwag o cudach na pięćdziesięciolecie IFiS PAN. „Studia Socjologiczne” 1: 33–37.
• Uziembło, Adam. 1957. O szkoleniu pracowników politycznych. „Wojsko Ludowe” 7: 3–8.
• Uziembło, Adam. 1967. Życie polityczne w oflagu II-C. W: Nauczyciele w hitlerowskich obozach jeńców podczas II wojny światowej. Oprac. Władysław Kowalczyk i in. Warszawa: Nasza Księgarnia, s. 112–135.
• Warczok, Tomasz. 2016. The International Circulation of Ideas: Polish Sociology and the World Field Of Social Sciences (1956–1980), referat na konferencji ISA RCHS ‘Monuments, Relics and Revivals’, Uniwersytet Warszawski, 6–8 lipca.
• Wiatr, Jerzy J. 1960. Armia i społeczeństwo. Wprowadzenie do socjologii wojska. Warszawa: Wydaw. MON.
• Wiatr, Jerzy J. 1962. Wojsko – społeczeństwo – polityka w Stanach Zjednoczonych. Warszawa: Wydaw. MON.
• Wiatr, Jerzy J. 2008. Życie w ciekawych czasach. Warszawa: Europejska Wyższa Szkoła Prawa i Administracji.