Zespół Filmowy „Iluzjon”. Studium upadku (artystycznego i politycznego)

• Authors: Grzechowiak Jarosław

Title variants

EN

The “Iluzjon” Film Group. Case Study of a Decline (Artistic and Political)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zespół Filmowy „Iluzjon” powstał w 1955 r., od roku 1963 jego kierownikiem artystycznym był reżyser Czesław Petelski. W latach 70. w „Iluzjonie” powstało przynajmniej kilka filmów, które zachowując walory artystyczne, przyniosły wysokie wyniki frekwencyjne. Artykuł ma charakter krótkiej monografii zespołu w okresie kierownictwa Petelskiego. Analizie została poddana zarówno sfera organizacyjna i finansowa „Iluzjonu”, jak i kwestie polityczne, które przesądziły o jego pierwszej likwidacji w 1981 r. oraz o niskim poziomie artystycznym filmów powstałych po reaktywacji. Autor przywołuje liczne recenzje, stenogramy kolaudacji oraz materiały archiwalne Naczelnego Zarządu Kinematografii i Wydziału Kultury KC PZPR.

EN

The “Iluzjon” Film Group was founded in 1955, and from 1963 Czesław Petelski was its artistic director. In the 1970s, at least several films were made in “Iluzjon”, which, while retaining their artistic values, brought high attendance results. The article is a short monograph of the film group under Petelski’s management. Both the organizational and financial sphere of “Iluzjon” and the political issues that determined its first liquidation in 1981 and the low artistic level of films made after the reactivation are analysed. The author cites numerous reviews, record transcripts and archival materials of the Supreme Cinematography Board and the Culture Department of the Central Committee of the PZPR. 

Keywords

PL

Zespół Filmowy Iluzjon; kino polskie

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2019
• Issue: 108 Produkcja i dystrybucja filmowa
• Pages: 150-169

Contributors

author

Grzechowiak Jarosław

References

• Bubnicki, Rafał, Dębski, Andrzej (red.), Sylwester Chęciński, Wrocław: GAJT, 2015.
• Janicka, Bożena (red.), Filmowcy. Polskie kino według jego twórców, Warszawa: Stowarzy-szenie Filmowców Polskich, 2006.
• Kidawa, Janusz, Janusza Kidawy dokumentacja. Część czwarta. Film fabularny, nakład auto-ra, 2003.
• Kutz, Kazimierz, Klapsy i ścinki. Mój alfabet filmowy i nie tylko, Kraków: Znak, 1999.
• Marecki, Piotr, „Petelska Ewa” w: Tadeusz Lubelski (red.), Encyklopedia kina, Kraków: Biały Kruk, 2010.
• Marszałek, Rafał (red.), Historia filmu polskiego tom V 1962-1967, Warszawa: Polska Akade-mia Nauk, Instytut Sztuki, 1985.
• Nowak, Ewa, Nowak, Krzysztof, Pastuszko, Jan Zbigniew, Szłapczyński, Olgierd (opr.), Ki-nematografia w Polsce Ludowej 1945-1980, Warszawa: Redakcja Wydawnictw Filmowych ZRF, 1980.
• Kornacki, Krzysztof, „Ewa i Czesław Petelscy – w krainie PRL-u” w: Grażyna Stachówna, Bogusław Żmudziński (red.), Autorzy kina polskiego tom 2, Kraków: Wydawnictwo Uniwer-sytetu Jagiellońskiego, 2007.
• Szczepańska, Anna, Do granic negocjacji. Historia zespołu filmowego „X”, Kraków: „Univer-sitas”, 2017.
• Toeplitz, Jerzy (red.), Historia filmu polskiego tom IV 1957-1961, Warszawa: Polska Akade-mia Nauk, Instytut Sztuki, 1980.
• Zajiček, Edward, Poza ekranem. Polska kinematografia w latach 1896-2005, Warszawa: Sto-warzyszenie Filmowców Polskich, 2009.
• Artykuły w czasopismach
• (cz), „Ekran rozmawia z kierownikiem artystycznym ZRF „Iluzjon” – Ludwikiem Starskim i z szefem produkcji tego Zespołu Edwardem Zajičkiem”, Ekran, nr 39, 1961.
• Czarnecki, Stanisław, „Porucznika Mosura życiorys udramatyzowany”, Ekran, nr 13, 1963.
• Dolińska, Elżbieta, „Cień odyńca”, Film, nr 25, 1990.
• „Dziś w radiu i TV”, Dziennik Łódzki, nr 299, 1988.
• Gorzka miłość, „cho Krakowa, nr 15, 1993.
• Grzechowiak, Jarosław, „»Na melinę« – zapomniane dzieło Stanisława Różewicza”, Panopti-kum, nr 20, 2018.
• Jackiewicz, Aleksander, „Zapiski krytyczne. Kino papy:, Film, nr 3, 1963.
• Knichowiecki, Bogdan, „Ni pies, ni wydra…”, Trybuna Robotnicza, nr 150, 1990.
• KTT [Toeplitz, Krzysztof Teodor], „Sztuka nieprzyjemna”, Kultura, nr 2, 1964.
• Kuliczkowska, Krystyna, „Arcydzieło hipnozy”, Kino, nr 10, 1973.
• Młynarz, Kazimierz, „»Gorzka miłość« – czyli szał ciał na kresach”, Express Poznański, nr 101, 1990.
• Pitera, Zbigniew, „Iluzjon, czyli trochę paradoksów”, Film, nr 48, 1962.
• Płażewski, Jerzy, „Historia pewnego polowania”, Film, nr 3, 1964.
• Płażewski, Jerzy, „O »rozmienianiu na drobne«”, Przegląd Kulturalny, nr 13, 1963.
• Smoleń-Wasilewska, Elżbieta, „Mówi Ludwik Starski”, Film, nr 48, 1962.
• Sobańska, Teresa, „Ekran rozmawia z przedstawicielami Zespołu Iluzjon, kierownikiem lite-rackim – Zdzisławem Skowrońskim i kierownikiem produkcji – Edwardem Zajičkiem”, Ekran, nr 45, 1960.
• Sobański, Oskar, „Iluzjon”, Film, nr 48, 1976.
• Materiały archiwalne:
• Archiwum Akt Nowych, zespół Naczelnego Zarządu Kinematografii, sygn. 2/103.
• Archiwum Akt Nowych, zespół Naczelnego Zarządu Kinematografii, sygn. 2/240.
• Archiwum Akt Nowych, zespół Naczelnego Zarządu Kinematografii, sygn. 4/47.
• Archiwum Akt Nowych, zespół Naczelnego Zarządu Kinematografii, sygn. 5/24.
• Archiwum Akt Nowych, zespół Naczelnego Zarządu Kinematografii, sygn. 5/26.
• Archiwum Akt Nowych, zespół Naczelnego Zarządu Kinematografii, sygn. 5/27.
• Archiwum Akt Nowych, zespół Wydziału Kultury KC PZPR, sygn. LVI-1210.
• Archiwum Akt Nowych, zespół Wydziału Kultury KC PZPR, sygn. LVI-1694.
• Archiwum Akt Nowych, zespół Wydziału Kultury KC PZPR, sygn. LVI-1696.
• Archiwum Akt Nowych, zespół Wydziału Kultury KC PZPR, sygn. LVI-1701.
• Archiwum Akt Nowych, zespół Wydziału Kultury KC PZPR, sygn. LVI-1708.