Gombrowicz w Słowenii: ramy interpretacyjne czasu i przestrzeni kulturowej

• Authors: Tokarz Bożena

Title variants

SL

Gombrowicz v Sloveniji: interpretacijski okviri časa in kulturnega prostora

EN

Gombrowicz in Slovenia: interpretational frames of time and cultural space

• Languages of publication: PL

Abstracts

SL

Rekontekstualizacija Gombrowiczeve proze v slovenskih prevodih se je izvršila v treh različnih časovnih in prostorskih interpretacijskih okvirih: v sedemdesetih, devetdesetih letih in 2000 letih. Opredeljujejo jo: strategija prevajalcev, politični položaj, prevodi in recepcija tujih književnosti (predvsem zahodnih), globalni kulturno-civilizacijski položaj in stanje ciljne literature prevoda. V prevodih Gombrowicza prihaja ocenjevanje kulturnih barier in stopnja njihovega preseganja tako iz izhodiščne kot tudi ciljne kulture: torej od politične aktualizacije poljske zavesti prek retorične zaznamovanosti njenega koda do hibridizacije in obojestranskega prenikanja časov, prostora, spoznavnih in emocionalnih stališč. Težavo pri opazovanju literanega medkulturnega dialoga v slovenski prozi poglablja dejstvo, da so se poleg prevodov Gombrowicza približno v istem času (zlasti od druge polovice osemdesetih let naprej) pojavili prevodi iz ameriških literatur.

EN

The recontextualization of the prose by Gombrowicz occurred within three different interpretational frames in the translation into Slovene, time frames and space frames: in the 70., 90. and in 2000. They are appointed by the strategy of the translators, by the political situation, by the translations and the reception of foreign literature (above all western literature), by the global situation connected with culture and civilization and by the condition of the target literature of the translation. All of them are determined by the system of expectations of the audience and by the „life” of the translations. In the translations of Gombrowicz have evolved cultural barriers and the degree of crossing them from the side of the source culture and also from the side of the target culture: beginning with the political actualization of Polish awareness through its rhetorical over-coding up to hybridization and mutual merging of times, space, cognitive and emotional attitudes. The difficulty of following the intercultural literary dialogue in the Slovene prose is deepened by the fact that the translations of American literatures occurred more or less when the translations of Gombrowicz were done (particularly, beginning in the mid 80.).

Keywords

PL

proza; Gombrowicz; przekład; kultura; komunikacja międzykulturowa

SL

proza; Gombrowicz; prevod; kultura; medkulturno sporazumevanje

EN

prose; Gombrowicz; translation; culture; intercultural communication

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2012
• Volume: 3
• Issue: 1
• Pages: 234-251

Dates

published

2012-10-01

Contributors

author

Tokarz Bożena

• Instytut Filologii Słowiańskiej, Uniwersytet Śląski

References

• Bachtin, Michaił. Twórczość Franciszka Rabelais’go. Tłum. Andrzej i Anna Goreniowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975.
• Bartoszyński, Kazimierz. „Antynomie Gombrowicza a problem interpretacji literackiej.” Pamiętnik Literacki 2 (1978): 57—67.
• Bartoszyński, Kazimierz. „O »nieważności tego, jak było naprawdę« (»Zbrodnia z premedytacją« Witolda Gombrowicza).” Nowela. Opowiadanie. Gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych. Red. Kazimierz Bartoszyński, Maria Jasińska-Wojtkowska, Stefan Sawicki. Warszawa: PWN, 1974. 240—252.
• Bartoszyński, Kazimierz. „Opowiadanie a »deixis« i presupozycja.” Studia o narracji. Red. Jan Błoński, Stanisław Jaworski, Janusz Sławiński. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982. 9—18.
• Błoński, Jan. „O Gombrowiczu.” Miesięcznik Literacki 8 (1970): 42—50.
• Burzyńska, Anna. Dekonstrukcja i interpretacja. Kraków: Universitas, 2001.
• Chwin, Stefan. „Sarmata kontestujący.” Ruch Literacki 4 (1975): 218—220.
• Dijk, Teun A. Van. „Badania nad dyskursem.” Tłum. Grzegorz Grochowski. Dyskurs jako struktura i proces. Tłum. G. Grochowski. Warszawa: PWN, 2001. 9—26.
• Eco, Umberto. Lector in fabula. Tłum. Piotr Salwa. Warszawa: PIW, 1994.
• Jarzębski, Jerzy. Gra w Gombrowicza. Warszawa: PIW, 1982.
• Juvan, Marko. „Postmodernizem in »mlada slovenska proza«.” Jezik in slovstvo 3 (1988/1989).
• Legeżyńska, Anna. Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Wyd. 2. Warszawa: PWN, 1999.
• Lyotard, Jean-François. Kondycja ponowoczesna. Tłum. Małgorzata Kowalska, Aandrzej Migasiński. Warszawa: Aletheia, 1997
• Majkiewicz, Anna. Intertekstualność — implikacje dla teorii przekładu. Warszawa: PWN, 2008.
• Michalski, Krzysztof. Heidegger i filozofia współczesna. Warszawa: PIW, 1978.
• Nycz, Ryszard. Język modernizmu. Wrocław 1997.
• Ricœur, Paul. „»Przejście«: przekładać nieprzekładalne.” Ricœur, Paul, Peeter Torop. O tłumaczeniu. Tłum. Tomasz Swoboda, Stanisław Ulaszek. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008. 53—59.
• Ricœur, Paul. „Paradygmat tłumaczenia.” Ricœur, Paul, Peeter Torop. O tłumaczeniu. Tłum. Tomasz Swoboda, Stanisław Ulaszek. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008. 39—52.
• Ricœur, Paul. O sobie samym jako innym. Tłum. Bogdan Chełstowski. Warszawa: PWN, 2003.
• Skarga, Barbara. Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne. Wyd. 2. Kraków: Znak, 2009.
• Tokarz, Bożena. „Trans-Atlantik v prevodu Nika Ježa.” Slovenski roman. Ed. M. Hladnik. Ljubljana 2003. 557—566.
• Virk, Tomo. Strah pred naivnostjo. Ljubljana 2000.
• Vodopivec, Peter. Od Pohlinove slovnice do samostojne države. Ljubljana 2006.
• Welsch, Wolfgang. „Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury.” Filozoficzne konteksty rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha. Cz. 2. Red. Roman Kubicki. Poznań: Fundacja Humaniora, 1998. 195—222.

Identifiers

ISSN

1899-9417