WALORY PRZYRODNICZE I KULTUROWE DOLINY PISI

• Authors: Chmielecki Błażej , Kucharski Leszek

Title variants

EN

NATURAL AND CULTURAL ASSETS OF THE PISIA VALLEY

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Pisia to lewostronny dopływ Neru płynący we wschodniej części gminy Uniejów. Jej dolina obejmuje 11,8 km2, z czego ponad 50% to łąki, 30% pola, 7% lasy, a ponad 10% obejmują inne formy użytkowania. Do najcenniejszych składników środowiska przyrodniczego doliny należą następujące siedliska: zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (6410) i ziołorośla nadrzeczne (6430) oraz chronione i ginące gatunki roślin: goździk pyszny Dianthus superbus, groszek błotny Lathyrus palustris, gnidosz błotny Pedicularis palustris, turzyca darniowa Carex cespitosa i kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis. Faunę reprezentują m.in.: jeleń szlachetny Cervus elaphus, bóbr europejski Castor fiber, żuraw zwyczajny Grus grus, łabędź niemy Cygnus olor, dudek zwyczajny Upupa epos, kruk zwyczajny Corvus corax i myszołów zwyczajny Buteo buteo. Wartość przyrodniczą obszaru wzbogacają pomnikowe drzewa oraz zabytki kultury materialnej: dwory w Kozankach Podleśnych i w Bronowie. Zaproponowano objęcie doliny Pisi ochroną w formie obszaru chronionego krajobrazu oraz utworzenie na jej części zespołu przyrodniczo-krajobrazowego.

EN

The river Pisia is a left-bank tributary of the Ner flowing through the eastern part of the commune of Uniejów. The valley stretches over 11.8 km2, of which more than 50% is taken up by meadows, 30% by fields, 7% by forests and over 10% by other forms of use. There are many valuable elements of the natural environment, including rare and protected plant species: Dianthus superbus, Lathyrus palustris, Pedicularis palustris, Carex cespitasa and Dactylorhiza majalis. The fauna is represented, among others, by Cervus elaphus, Castor fiber, Grus grus, Cygnus olor, Upupa epos and Buteo buteo. Other attractions include monumental trees and old manor houses with parks in Kozanki Podleśne and Bronów. There are plans to designate the valley as a protected landscape area and to create there a natural landscape complex.

Keywords

PL

flora; roślinność; zabytki; ochrona przyrody; dolina Pisi

EN

monuments; nature protection; the Pisia valley

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Biuletyn Uniejowski
• Year: 2016
• Volume: 5
• Pages: 159-174

Dates

published

2016-11-30

Contributors

author

Chmielecki Błażej

• dr, absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska, kierunku Ochrona Środowiska i studium doktoranckiego Ekologia i Ochrona Środowiska, 90-237 Łódź, ul. Banacha 1/3.

author

Kucharski Leszek

• dr hab., prof. nadzw. UŁ, Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki, 90-237 Łódź, ul. Banacha 1/3.

References

• Baranowski J., Mańkowa A., Mapa geologiczna Polski. A – mapa utworów powierzchniowych. 1:200 000. Arkusz Kalisz, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1970.
• Buliński M., Potrzeba ochrony dolin rzecznych na niżu jako terenów o szczególnych wartościach przyrodniczych, „Przegląd Przyrodniczy” 1995, Vol. 6(3–4).
• Czarnecka H. (red.), Podział hydrografi czny Polski, cz. I: Zestawienia liczbowo-opisowe, IMGW, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1983.
• Dadlez R., Marek S., Pokorski J., Mapa geologiczna Polski bez utworów kenozoiku 1:1 000 000, Ministerstwo Środowiska i Państwowy Instytut Geologiczny, Wydawnictwo Kartograficzne Polskiej Agencji Ekologicznej, Warszawa 2002.
• Denisiuk Z., Roślinność łąk turzycowych w dolinie Warty (klasa Scheuchzerio-Caricetea fusca), PTPN, „Pr. Kom. Nauk Rol. i Kom. Nauk Leśn.” 1967, Vol. 23(2).
• Fabijanowska K., Znaczenie zabytkowych parków w krajobrazie dolin rzecznych, [w:] Krajobraz dolin rzecznych po katastrofi e. Materiały z konferencji. 15–16.09.1998, Politechnika Krakowska, Kraków 1998.
• Forysiak J., Zmiany vistuliańskiej doliny Balin-Chropy w holocenie (dorzecze środkowej Warty). Sympozjum „Transformacja dolin plejstoceńskich w holocenie”, Uniwersytet Śląski, Katowice 2000.
• Forysiak J., Rozwój doliny Warty między Burzeninem i Dobrowem po zlodowaceniu warty, „Acta. Geogr. Lodz.” 2005, Vol. 90.
• Gacka-Grzesikiewicz E., Idea ochrony dolin rzecznych, [w:] Materiały z międzynarodowej konferencji pt. „Bug – europejski korytarz ekologiczny”. Lublin 25–26 marca 1999, Katedra Ochrony Środowiska KUL, Lublin 1999.
• Gacka-Grzesikiewicz E., Cichocki Z., Program ochrony dolin rzecznych w Polsce, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2001.
• German K., Konfl ikt funkcji przyrodniczych i antropogenicznych w dnach dolin, [w:] Krajobraz dolin rzecznych po katastrofi e. Materiały z konferencji. 15–16.09.1998, Politechnika Krakowska, Kraków 1998.
• Gorączko M., Gorączko A., Cechy regionalne w budownictwie na terenie gminy Uniejów, „Biuletyn Uniejowski” 2013, nr 2.
• http://www.bdl.lasy.gov.pl/.
• Jakubowska-Gabara J., Kucharski L., Ginące i zagrożone gatunki fl ory naczyniowej zbiorowisk naturalnych i półnaturalnych Polski Środkowej, „Fragm. Flor. Geobot. Ser. Polonica” 1999, Vol. 5.
• Kałamucka W., Ochrona dolin rzecznych w systemie obszarów chronionych na przykładzie województwa lubelskiego, „Czasopismo Techniczne” 2007, z. 7-A.
• Kamiński J., Forysiak J., Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000. Arkusz Uniejów (558), PIG, Warszawa 2008.
• Karta Topografi czna Królestwa Polskiego (tzw. „kwatermistrzostwa”), 1:126 000, 1822–1839.
• Kącki Z., Załuski T., Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, [w:] J. Herbach (red.), Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny, t. 3, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004.
• Kijowski A., Rączkowski W., Przekształcenia sieci osadniczej dolin rzecznych w Wielkopolsce i ich rola w planowaniu przestrzennym, [w:] Doliny rzeczne. Przyroda – Krajobraz – Człowiek, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, t. 7, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec 2007.
• Kobojek E., Położenie fizycznogeograficzne miasta i gminy Uniejów, „Biuletyn Uniejowski” 2012, nr 1.
• Kobojek E., Kobojek S., Doliny rzeczne regionu łódzkiego. Geneza, cechy przyrodnicze i antropogeniczne przekształcenia, Wydział Nauk Geografi cznych, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2005.
• Kucharski L., Przyrodnicze wartości rzek i ich dolin w Polsce środkowej, [w:] Krajobraz dolin rzecznych po katastrofi e. Materiały z konferencji. 15–16.09.1998, Politechnika Krakowska, Kraków 1998.
• Kucharski L., Szata roślinna łąk Polski Środkowej i jej zmiany w XX stuleciu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1999.
• Kucharski L., Naturalna i półnaturalna roślinność nieleśna, [w:] J.K. Kurowski (red.), Szata roślinna Polski środkowej, Towarzystwo Ochrony Krajobrazu, Wydawnictwo EKO-GRAF, Łódź 2009.
• Kucharski L., Kopeć D. (red.), Pradolina Bzury–Neru. Monografi a przyrodnicza obszaru Natura 2000, Towarzystwo Przyrodników Ziemi Łódzkiej, Łódź 2014.
• Kucharski L., Michalska-Hejduk D., Kopeć D., Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe Molinion caeruleae W. Koch 1926, [w:] R. Olaczek (red.), Czerwona księga roślin województwa łódzkiego. Zagrożone rośliny naczyniowe. Zagrożone zbiorowiska roślinne, Ogród Botaniczny w Łodzi, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2012.
• Lewandowski K., Jeziora, [w:] K.A. Dobrowolski, K. Lewandowski (red.), Ochrona środowisk wodnych i błotnych w Polsce: stan i perspektywy, Ofi c. Wyd. Inst. Ekol. PAN, Dziekanów Leśny 1998.
• Mańkowska A., Mapa geologiczna Polski. A – mapa utworów powierzchniowych. 1:200 000. Arkusz Konin, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1974.
• Mappa szczegulna Woiewodztwa Łęczyckiego K. de Perthéesa, 1:225 000, 1793.
• Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
• Michalska-Hejduk D., Forysiak J., Roślinność nieleśna nieczynnej doliny Balin–Chropy w dorzeczu środkowego Neru i jej uwarunkowania siedliskowe, [w:] T. Heese, W. Puchalski (red.), Bliskie naturze kształtowanie dolin rzecznych, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2004.
• Mioduszewski W., Rola torfowisk w kształtowaniu zasobów wodnych małych zlewni rolniczych, [w:] Krajobraz dolin rzecznych po katastrofi e. Materiały z konferencji. 15–16.09.1998, Politechnika Krakowska, Kraków 1998.
• Mokras-Grabowska J., Rzeńca J., Województwo Łódzkie. Przewodnik turystyczny, Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego, Łódź 2007.
• Mróz W., Ziołorośla górskie (Adenostylion alliarie) i ziołorośla nadrzeczne (Canvolvuletalia sepium), [w:] J. Herbach (red.), Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny, t. 3, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004.
• Nowacki A., Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000. Arkusz Dąbie (551), PIG, Warszawa 1995.
• Nowacki K., Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000. Arkusz Dąbie (551), PIG, Warszawa 1993.
• Okruszko H., Dembek W., Oświecimska-Piasko Z., Geomorfologia a mokradła jako problem naukowy, „Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie” 2001, Vol. 1(3).
• Olaczek R., Zespoły szuwarowe i turzycowe dolin Bzury i Zianu, Zeszyty Naukowe UŁ, Ser. 2, Nr 23, 1967.
• Olaczek R., Antropogeniczne czynniki przekształcenia dolin rzecznych, [w:] J. Kołtuniak (red.), Rzeki. Kultura – cywilizacja – historia, t. 9, Biblioteka Zespołu Organizatorów Przestrzennego Muzeum Odry, Katowice 2000.
• Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wartkowice na lata 2010–2013 z perspektywą do roku 2017, Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr III/8/10 Rady Gminy Wartkowice z dnia 29 grudnia 2010 r.
• Rdzany Z., Szmidt A., Tarnawska K., Rola procesów glacjalnych w kształtowaniu rzeźby południowego obrzeża Kotliny Kolskiej, „Biuletyn Uniejowski” 2013, nr 2.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. z 2004 r. Nr 229, poz. 2313).
• Rozporządzenie Wojewody Konińskiego Nr 21 (Dz.U. W. Konin. Nr 53, poz. 313 z dnia 17.12.1998 r.).
• Rozporządzenie Wojewody Łódzkiego Nr 5/2009 (Dz.U. W. Łódz. Nr 75, poz. 709 z dnia 31.03.2009 r.).
• Rozporządzenie Wojewody Łódzkiego Nr 6/2009 (Dz.U. W. Łódz. Nr 75, poz. 710 z dnia 31.03.2009 r.).
• Rozporządzenie Wojewody Sieradzkiego (Dz.U. W. Sier. Nr 3, poz. 9 z dnia 19.02.1998 r.).
• Sęczkowska M., Solarski B., Sztompka L., Wójcik H., Piękno Ziemi Łęczyckiej, Towarzystwo Naukowe Płockie Oddział w Łęczycy, Towarzystwo Miłośników Ziemi Łęczyckiej w Łęczycy 2010.
• Smętkiewicz K.M., Smętkiewicz K.K., Walory przyrodnicze gminy Uniejów – formy ochrony przyrody, „Biuletyn Uniejowski” 2012, nr 1.
• Szymczak J. (red.), Przewodnik po Łęczycy i Regionie Łęczyckim, Towarzystwo Miłośników Ziemi Łęczyckiej, Oddział Towarzystwa Naukowego Płockiego w Łęczycy, 2008.
• Twardy J., Forysiak J., Kittel P., Dynamika procesów morfogenetycznych uruchomionych i zintensyfikowanych wskutek pradziejowej działalności ludzkiej w pradolinie warszawsko-berlińskiej, „Acta Geogr. Lodz.” 2004, Vol. 83.
• Witosławski P., Michalak-Bim A., Rzadkie i zagrożone gatunki roślin naczyniowych uroczyska Wielenin k. Uniejowa, „Przyroda Polski Środkowej” 2001, Vol. 2(1).
• Zarzycki K., Szeląg Z., Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.), Red list of plants and fungi in Poland, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków 2006.