Równowaga systemu rodzinnego i satysfakcja z życia a dobrobyt i style radzenia sobie ze stresem matek dzieci z niepełnosprawnością

• Authors: Lewandowska-Walter Aleksandra , Trawicka Agnieszka , Kichler Katarzyna

Title variants

EN

Balance of a family system and well-being, the prosperity and stress coping strategies of mothers with a disabled child

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

A critical situation that parents of children with disabilities have to deal with often surpasses their adaptive and financial abilities, which is significant for their well-being. The family often fights for keeping the balance, but can often do that in a way that blocks the development of the whole system or individual development of people that belong to it. The aim of research presented in this report is an analysis of functioning of balanced and unbalanced family systems with disabled children. The research included the perception and life situation of mothers, who out of all family members are the most prone to experiencing raised stress levels and exhaustion as the ones taking direct care of a disabled child. The participants of the study were mothers (n = 70, age: M = 41,5; SD = 8), children and teenagers with disability. The method used in the study was interview with the use of custom survey and questionnaire methods: Family Rating Scales (Margasiński, 2013) – Polish adaptation of Olson’s FACES IV scale and Endler and Parker’s Coping Inventory for Stressful Situations (in Polish adaptation CISS; Strelau et al., 2005). The analyses also included the specifics of each child’s disability (level of disability, level of the child’s independence, requirements related to rehabilitation treatments). The results of own research suggest that mothers from balanced families in comparison to women from unbalanced families rate their systems as more coherent and flexible, more often use a task oriented stress coping strategy, have higher income and are more happy with their financial and living conditions. However, the profile of a “healthy” family is closer to a coherent-rigid one that to a fully balanced system type.

Keywords

EN

family system; child with disability; stress coping strategies; life satisfaction,; prosperity

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• Journal: Polskie Forum Psychologiczne
• Year: 2014
• Volume: 19
• Issue: 3
• Pages: 336-354

Contributors

author

Lewandowska-Walter Aleksandra

• Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański Institute of Psychology, University of Gdańsk

author

Trawicka Agnieszka

• Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański Institute of Psychology, University of Gdańsk

author

Kichler Katarzyna

• Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański Institute of Psychology, University of Gdańsk

References

• Aouil, B. (2007). Potrzeby wsparcia psychospołecznego matek wychowujących niepełnosprawne dzieci. W: T. Sołtysiak, M. Golembowska (red.), Zagrożenia i zaburzenia funkcjonowania polskich rodzin (s. 215-232). Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna.
• Barbaro de, B. (1999). Ogólna teoria systemów. W: B. de Barbaro (red.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny (s. 9-17). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bobkowicz-Lewartowska, L., Tarnowska, J. (2012). Jakość związku małżeńskiego i zadowolenie z życia rodziców dzieci i młodzieży z zespołem Downa. W: T. Rostowska, A. Lewandowska-Walter (red.), Małżeństwo i rodzicielstwo a zdrowie (s. 195-210). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Braun-Gałkowska, M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Bristol, M.M., Gallagher, J.J., Schopler, E. (1988). Mothers and fathers of young developmentally disabled and nondisabled boys: adaptation and spousal support. Developmental Psychology, 24, 441-451.
• Brown, I., Annand, S., Fung, W.I., Isaac, B., Baum, N. (2003). Family quality of life: Canadian results from an international study. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 15, 207-230.
• Brown, I., MacAdam-Crisp, J., Wang, M., Iarocci, G. (2006). Family quality of life when tere is a child with a developmental disability. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 3, 238-245.
• Cierpka, A. (2011). Rodzina w percepcji rodzeństwa osób z niepełnosprawnością. W: H. Liberska (red.), Rodzina z dzieckiem niepełnoprawnym – możliwości i ograniczenia rozwoju (s. 235-256). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Cunningham, C.C. (1996). Families of children with Down syndrome. Down Syndrom Research and Practice, 4, 87-95.
• Felce, D. (1997). Defining and applying the concept of quality of life. Journal of Intellectual Disability Research, 41, 126-135.
• Firkowska-Mankiewicz, A. (1999). Jakość życia rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym. Psychologia Wychowawcza, 2, 134-145.
• Folkman, S., Lazarus, R.S. (1985). If it changes it must be a process: Study of emotion and coping during three stages of a college examination. Journal of Personality and Social Psychology, 48 (1), 150-170.
• Glidden, L.M. (1993). What we do not know about familie with chi dren who have developmental disabilities: questionnaire on resources and stress as a case study. American Journal on Mental Retardation, 97, 481-495.
• Górnik-Durose, M. (2009). Żyć godnie i/czy dostatnio. Dobrobyt materialny a godność i podmiotowość człowieka. Czasopismo Psychologiczne, 15 (2), 245-254.
• Gray, D.E., Holden, W.J. (1992). Psycho-social well-being among the parents of children with autism. Australia and New Zealand Journal of Developmental Disabilities, 18 (2), 83-93.
• Hartley, S., Barker, E., Seltzer, M., Greenberg, J., Floyd, F. (2011). Marital satisfaction and parenting experiences of mothers and fathers of adolescents and adults with autism. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 116, 81-95.
• Heszen, I., Sęk, H. (2008). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hobfoll, S.E. (2006). Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Hodapp, R.M., Urbano, R.C. (2007). Adult siblings of individuals with Down syndrome versus with autism. Findings from large scale US survey. Journal of Intellectual Disability Research, 51(12), 1018-1029.
• Hornowska, E. (2007). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kazanowski, Z., Byra, S. (2004). Opinie rodziców młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie w stopniu lekkim na temat pomocy udzielanej rodzinie. W: G. Kwaśniewska, A. Wojnarowska (red.), Aktualne problemy wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych (s. 147-149). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kołbik, I. (1999). Procesy emocjonalne w rodzinie. W: B. de Barbaro (red.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny (s. 31-44). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kruk-Lasocka, J. (1990). Traumatyzujący wpływ dziecka upośledzonego umysłowo na rodzinę. Roczniki Pedagogiki Specjalnej, 1, 91-105.
• Liberska, H., Matuszewska, M. (2011). Model rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym. W: H. Liberska (red.), Rodzina z dzieckiem niepełnoprawnym – możliwości i ograniczenia rozwoju (s. 41-66). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• MacDonald, E., Hastings, R., Fitzsimons, E. (2010). Psychological acceptance mediatesthe impast of the behavior problems of children with intellectual disability on fathers’ psychological adjustment. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 23, 27-37.
• Maciarz, A. (2004). Macierzyństwo w kontekście zmian społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Malina, A. (2011). Sposoby adaptacji do choroby dziecka rodziców dzieci przewlekle chorych. W: H. Liberska (red.), Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym – możliwości i ograniczenia (s. 217-234). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Margasiński, A. (2013). Skale Oceny Rodziny. Polska adaptacja FACES IV – Flexibility and Cohesion Evaluation Scales Daivida H. Olsona. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Masłowiecka, A. (2006). Radzenie sobie ze stresem przez matki dzieci z upośledzeniem umysłowym. Psychologia Rozwojowa, 11 (1), 119-130.
• McLinden, S.E. (1990). Mothers’ and fathers’ reports of the effects of a young child with special needs on the family. Journal of Early Intervention, 14, 249-259.
• Obuchowska, I. (1999). Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa: WSiP.
• Olsson, M.B., Hwang, C.P. (2001). Depression in mothers and fathers of children with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 47, 367-384.
• Pilecka, W. (2002). Przewlekła choroba somatyczna w życiu i rozwoju dziecka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Pisula, E. (1993). Autyzm – fakty, wątpliwości, opinie. Warszawa: Wydawnictwo WSPS. Pisula, E. (1998). Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Pisula, E. (2007). Rodzice i rodzeństwo dzieci z zaburzeniami rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Pisula, E. (2010). Pozytywne doświadczenia rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju. W: J. Wyczesany (red.), Wspomaganie rozwoju dzieci z genetycznie uwarunkowanymi zespołami zaburzeń (s. 79-93). Poznań: Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Zaburzeniami Genetycznymi GEN.
• Poston, D., Turnbull, A.P., Park, J., Mannan, H., Marquis, J., Wang, M. (2003). Family quality of life: a qualitative inquiry. Mental Retardation, 41, 313-328.
• Rostowska, T. (2008). Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Schilling, R.F., Kirkham, M.A., Snow, W.H., Schinke, S.P. (1986). Single mothers with handicapped children: Different from their married counterparts? Family Relations, 35, 69-77.
• Senejko, A. (2010). Obrona psychologiczna jako narzędzie rozwoju na przykładzie adolescencji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Skórczyńska, M. (2007). Przewlekła choroba dziecka w aspekcie realizacji zadań życiowych jednostki i rodziny. W: B. Cytowska, B. Winczura (red.), Dziecko chore. Zagadnienia biopsychiczne i pedagogiczne (s. 39-51). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Soresi, S., Nota, L., Ferrari, L. (2007). Considerations on supports that can increase the quality of life of parents of children with disabilities. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 4, 248-251.
• Stańko, I. (2014). Sztuka nawiązywania kontaktów w życiu towarzyskim, http://www.far.org.pl/aktualno%C5%9Bci/wywiady/8982-sztuka-nawi%C4%85zywania-kontakt%C3%B3w-w-%C5%BCyciu-towarzyskim.html [dostęp: 20.04.2014].
• Stelter, Ż. (2013). Pełnienie ról rodzicielskich wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Stelter, Ż., Harwas-Napierała, B. (2010). Stosunki emocjonalne w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie. Czasopismo Psychologiczne, 16 (2), 199-207.
• Strelau, J., Jaworska, A., Wrześniewski, K., Szczepaniak, P. (2005). Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych (CISS). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Szarkowicz, D. (2009). W poszukiwaniu sił… Osoba z niepełnosprawnością w rodzinie. W: D. Baczała, J.J. Błeszyński, M. Zaorska (red.), Osoba z niepełnosprawnością – opieka, terapia, wsparcie (s. 115-122). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Świętochowski, W. (2010). System rodzinny wobec przewlekłej choroby somatycznej: gdy rodzina ma korzyść z choroby. Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Twardowski, A. (1991). Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie (s. 18-53). Warszawa: WSiP.
• Wang, M., Summers, J.A., Little, T., Turnbull, A., Poston, D., Mannan, H. (2006). Prespective of fathers and mothers of children in early intervention program mes in assesing family quality of life. Journal of Intellectual Disability Research, 50 (12), 977-988.
• Wrześniewski, K. (1996), Style a strategie radzenia sobie ze stresem. Problemy pomiaru. W: I. Heszen-Niejodek, Z. Ratajczak (red.), Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.