Modlitwa w życiu rodziny i społeczeństwa dawnej Polski. Na przykładzie wybranych tekstów literatury religijnej XVII i XVIII wieku

• Authors: Łukarska Beata

Title variants

EN

Prayer in the family and society life of the old Poland – based on selected texts from religious literature of 17th and 18th century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst przybliża ten wymiar religijności, który wiąże się bezpośrednio z życiem mieszkańców dawnej Polski. Kolejno zatem omawia następujące zagadnienia szczegółowe: 1. Tradycja i wzorce modlitwy chrześcijańskiej. 2. Definicje i znaczenie aktu modlitewnego w przekazie wybranych pism teologów siedemnastego stulecia w Polsce. 3. Różne formy modlitewnej aktywności i praktyk modlitewnych w życiu religijnym siedemnastego wieku w Polsce. 4. Przykłady rozumienia potrzeby i wartości modlitwy w życiu codziennym: osobistym, rodzinnym i społecznym w przekazie wybranych utworów literatury barokowej. 5. Najpowszechniejsze intencje modlitewne w zwyczajach naszych przodków

EN

The text takes on a dimension which relates directly to the life of inhabitants of the old Poland. It describes the following issues in detail: 1. Tradition and patterns of a Christian prayer 2. Definition and meaning of a devout act in the tradition of selected writings of theologians from the 17th century in Poland 3. Different forms of prayerful activity and practices in the religious life of the 17th century in Poland 4. An example of understanding the need and value of a prayer in the daily life: personal, family and social life in the tradition of selected pieces of baroque literature 5. The most popular prayer intentions in the customs of our ancestors.

Keywords

PL

modlitwa; rodzina; społeczeństwo; literatura religijna; tradycje; wzorce; akt modlitewny; praktyki modlitewne; siedemnasty wiek; barok; wartość modlitwy; intencje

EN

Prayer; the family and society life; Tradition and patterns; a devout act; prayerful activity and practices; 17th century; baroque; value of a prayer; intentions; religious literature

• Publisher: Wydział Filologiczny Uniwersytetu Gdańskiego
• Journal: Język - Szkoła - Religia
• Year: 2014
• Volume: 9
• Issue: 1
• Pages: 76-90

Contributors

author

Łukarska Beata

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

References

• Benedykt z Nursji św., Reguła. Święty Grzegorz Wielki, Dialogi. Księga Druga, przekł. A. Świderkówna, wyd. 2, Tyniec – Kraków 1997.
• Bonawentura św., Pisma ascetyczno-mistyczne, Warszawa 1984.
• Bractwo św. Anny albo artykuły, ustawy, porządki, odpusty, modlitwy tego bractwa pierwej przez ojca Mysława z Kościana (…) zebrane i spisane a potym w drukach podane, Poznań 1606.
• Cyprian św., Pisma, t. I, Traktaty, z łac. przetł., wstępami i komentarzem zaopatrzył J. Czuj, Poznań 1937, Pisma Ojców Kościoła, t. XIX.
• Drogi cierniowe abo modlitwy serdeczne rozdzielone na tajemnice Męki Pana Naszego Jezusa Chrystusa (…) z włoskiej książki bardzo nabożnej przetłumaczone (…), Kraków 1655.
• Dubay T., Ogień wewnętrzny. Św. Teresa z Avila, św. Jan od Krzyża oraz Ewangelie o modlitwie, przekł. A. Bielecka, Kraków 2009.
• Filokalia. Teksty o modlitwie serca, przeł. i oprac. J. Naumowicz, Kraków 2009, Biblioteka Ojców Kościoła 18.
• Franciszek Salezy św., Filotea, czyli wstęp do życia pobożnego, przeł. z oryginału franc. H. Libiński, Kraków 1931, Biblioteka Życia Wewnętrznego, t. XX.
• Fryczkiewicz M. M., Trojakie doskonałe na dobrą śmierć przygotowanie (…), Kraków 1758.
• Gogacz M., Modlitwa i mistyka, Kraków 1987.
• Stanisław Gornicius, Opisanie bractwa Pocieszenia Naświętszej Panny Mariey (…), Warszawa 1634.
• Górecka K., Pobożne matrony i cnotliwe panny. Epitafia mieszczanek iszlachcianek z XVI i XVII wieku jako źródło wiedzy o kobiecie w epoce nowożytnej, Warszawa 2006.
• Jabłonowski J., Męka Pana naszego Jezusa Chrystusa przez modlitwy na każdy dzień całego postu (…), b.m. 1771.
• Jarocki F., Prowiant podróżny Dróg Męki Chrystusowej i Trojakiej tajemnice Matki Jego Przenaświętszej na Górze Kalwariey Zebrzydowskiej (…), Kraków 1729.
• Jastrzembski B., Uwagi duchowne albo dyszkursy nabożne na tajemnice Różańca świętego (…), Kraków 1670
• Katarzyna ze Sieny, Modlitwy, przekł. i oprac. dokonała L. Grygiel, Poznań 1990.
• Kowzan J., Quattuor hominum novissima. Dzieje serii tematycznej czterech rzeczy ostatecznych w literaturze staropolskiej, Siedlce 2003.
• Liturgia uświęcania czasu, pod red. W. Świerzawskiego, Kraków 1984.
• Matuszewicz M., Diariusz życia mego, t. I–II,Warszawa 1986, t. I.
• Mikołaj z Mościsk, Akademia pobożności nie tylko zakonnym osobom do doskonałości potrzebna, ale i każdemu do zbawienia barzo przygodna, Częstochowa 1722.
• Misiurek J., Modlitwa. Medytacja. Kontemplacja. Mistyka. Dzieje problematyki, Lublin 2011.
• Młodzianowski T., Kazania i homilie na niedziele doroczne także święta uroczyste (…), Poznań 1681, t. III–IV.
• Młodzianowski T., Akty nabożne z ksiąg duchownych łacińskich (…) na polskie zebrane i do używania pospolitego podane (…). Poznań 1680.
• Moisan-Jabłońska K., Obraz czyśćca w sztuce polskiego baroku. Studium ikonograficzno-ikonologiczne, Warszawa 1995.
• Morawski J., Ambona Ducha s. do serca mówiącego (…) abo ćwiczenia duchowne przez dziesięć dni na wzor tych, które podaje ś. Ignacy (…), Poznań 1700.
• Mortęska M., Nauki duchowne, podali do druku A. Borkowski i A. Czyż, „Ogród” 2003, nr 3–4.
• Nabożeństwo do umierającego na krzyżu P. Jezusa i bolejącej pod krzyżem Matki Maryi według zwyczaju Kongregacyi Dobrej Śmierci (…), Kraków 1725.
• Orygenes, Duch i Ogień, wybór tekstów i wprowadzenie Hans Urs von Balthasar, przekł. na jęz. pol. i red. S. Kalinkowski, Kraków 1995.
• Pamiętnik Pana Wacława Borejko [w:] Pamiętniki domowe zebrane i wydane przez Michała Grabowskiego, Warszawa 1845.
• Pieszczoch Sz., Patrologia, t. II, Ojcowie mówią, Gniezno 1994.
• Prawdy nieomylne z pierwszego tygodnia execycyów świętego Ignacego wyjęte szkolnej młodzi i inszym wszytkim (…) od pewnego kapłana SJ (…), Wilno 1754.
• Przyłęcki F., Theologia duchowna i ascetyczna (…) każdego katolika do chrześcijańskiej doskonałości prowadząca (…), Wilno 1763.
• Radziwiłł A. S., Pamiętnik o dziejach w Polsce, t. I–III (1632–1645), Warszawa 1980, t. III.
• Rok B., Człowiek wobec śmierci w kulturze staropolskiej, Wrocław 1995.
• Rotkiewicz S. K., Królowa cnót, pani zastępów Kunegunda święta (…), Kraków 1689.
• Rudomicz B., Efemeros, czyli Diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1656–1672, cz. 2, Lublin 2002, s. 176.
• Rychłowski F., Strój białogłowski Panu Bogu i ludziom wielce pożyteczny (…), Kraków 1670.
• Squire A., Pytając Ojców, przeł. J. Sulowski, Warszawa 1981.
• Stefanowicz A., Dzieło zbawienia ludzkiego wystawione to jest przedniejsze żywota P. Jezusowego i Przenaświętszej Jego Rodzicielki P. Maryey tajemnice (…), Kraków 1678.
• Teresa od Jezusa (Marianna Marchocka), Autobiografia mistyczna i inne pisma, oprac. Cz. Gil, Kraków 2010.
• Wielogórski W., Błogosławieństwo zacnemu potomstwu wielmożnego (…) P. Jana Zebrzydowskiego z Zebrzydowic (…) z przydaniem ćwiczenia rozmaitej młodzi (…), Kraków 1614.
• Zalewska K., Modlitwa i obraz. Średniowieczna ikonografia różańcowa, Warszawa 1999.
• Życie chrześcijańskie albo akty, uwagi, wszystkie sprawy na chwałę Boską kierujące (…), Częstochowa 1714.
• Żywot wielebnej Matki Teresy od Pana Jezusa Marchockiej (…). Z rękopismu w. o. Ignacego od św. Jana (…) ułożony i z inszych źródeł uzupełniony, Kraków 1901.
• Żywot x. Albrechta Radziwiłła z rękopismu wydany przez Edwarda Raczyń-skiego, Poznań 1840.