Symptomy wypalenia zawodowego w grupie nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych

• Authors: Marek Smulczyk , Ludmiła Rycielska

Title variants

EN

Symptoms of job burnout among secondary schools’ teachers

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wypalenie zawodowe jest zjawiskiem często opisywanym i badanym w kontekście zawodu nauczyciela. W artykule przedstawiono wyniki badań przy użyciu Kwestionariusza Nauczyciela, którego elementem jest skala do diagnozy symptomów wypalenia zawodowego w grupie nauczycieli. Skala składa się z trzech podskal: brak satysfakcji z pracy zawodowej, trudności w pracy z uczniami oraz negatywna opinia o wykonywanym zawodzie. Badania kwestionariuszowe przeprowadzono w grupie nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych: liceów ogólnokształcących, szkół zawodowych oraz techników (N=1691). Okazało się, że nauczyciele, którzy wyróżniają się wyższym nasileniem symptomów wypalenia zawodowego to częściej mężczyźni, osoby z młodszych grup wiekowych, stosujące mniej aktywne strategie w pracy z uczniami, uczące przedmiotów ścisłych oraz posiadające negatywne opinie o uczniach i zawodzie.

EN

The job burnout is a phenomenon often described and studied in the context of the teaching profession. This paper presents results of studies using the scale for diagnosis of the symptoms of job burnout among teachers. The scale is part of Teacher Questionnaire, consists of three subscales: lack of satisfaction with the work, difficulties in working with students and the negative opinion of the profession. A survey was conducted among teachers of secondary schools: general lyceum, vocational schools and technical schools (N = 1691). The analyses reviled that a group of teachers who are distinguished by higher scores on the burnout scale are mostly men, those from younger age groups, using less active strategies in working with students, teaching science, and having negative opinions of the students and profession.

Keywords

PL

psychologia edukacji; nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych; wypalenie zawodowe

EN

educational psychology; high school teachers; burnout

• Publisher: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie
• Journal: Pedagogika Społeczna
• Year: 2013 (R. XII)
• Issue: 4(50)
• Pages: 113-132

Dates

published

2013-12-30

Contributors

author

Marek Smulczyk

• Polska Akademia Nauk

author

Ludmiła Rycielska

References

• Appelt, K. (2002). Związek osoba – otoczenie i jego zmienność w okresie dorosłości. W: A. Brzezińska, K. Appelt, J. Wojciechowska (red.). Szanse i zagrożenia rozwoju w okresie dorosłości (s. 23-54). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Appelt, K. (2005). Style funkcjonowania nauczycieli w sytuacji zmiany społecznej. Forum Oświatowe, 2 (33), 5-23.
• Bas, G. (2011). Teacher Student Control Ideology and Burnout: Their Correlation. Australian Journal of Teacher Education, 36, 84-94.
• Bilska, E. (2004). Jak Feniks z popiołów czyli syndrom wypalenia zawodowego. Niebieska Linia, 4
• Brouwers, A., Tomic W. (2000). A longitudinal study of teacher burnout and perceived self- efficacy in classroom management. Teaching and Teacher Education 16, 239-253.
• Domański, H., Federowicz, M., Pokropek, A., Przybysz, D., Sitek, M., Smulczyk, M., Żółtak, T. (2012). From School to Work: Individual and Institutional Determinants of Educational and Occupational Career Trajectories of Young Poles. ASK. Research & Methods. 21 (1), 123-141.
• Dróżka W. (2000). Problemy startu zawodowego młodych nauczycieli a tryb ich kształcenia i dalszej stymulacji rozwoju. W: H. Kwiatkowska , T. Lewowicki , S. Dylak (red). Współczesność a kształcenie nauczycieli. Warszawa: wydawnictwo: WSP ZNP.
• Golińska, L., Świętochowski W. (1998). Temperamentalne i osobowościowe determinanty wypalenia zawodowego u nauczycieli. Psychologia Wychowawcza, 5, 386-398.
• Grzegorzewska, M. K. (2006). Stres w zawodzie nauczyciela : specyfika, uwarunkowania i następstwa . Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Heszen-Niejodek I. (2000). Stres i radzenie sobie – główne kontrowersje. W: Heszen- Niejodek I., Ratajczak Z. (red). Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne. Katowice: wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Jedynak, A. (1992). Jak sobie radzić z syndromem wypalenia. Gestalt, Wiosna 5, 26-28.
• Jodłowska, B. (1991). Start- szok zawodowy- twórcza praca nauczyciela klas początkowych. Warszawa: WSiP.
• Kliś, M., Kossewska, J. (1998). Cechy osobowości nauczycieli a syndrom wypalenia zawodowego. Psychologia Wychowawcza, 2, 125-140.
• Koczoń – Zurek, S. (2011). Profilaktyka syndromu wypalenia zawodowego w kształceniu przyszłych nauczycieli. Pobrano ze strony: http://www.cen.uni.wroc.pl/Pliki/15.pdf
• Leiter , M. P., Maslach, Ch. (2010). Pokonać wypalenie zawodowe. Sześć strategii poprawienia relacji z pracą. Wydawnictwo: Wolters Kluwers Polska.
• Maslach, Ch., Jacskon, S. i Leiter, M. (1996). The Maslach Burnout Inventory 3-rd edn. Paolo Aolto: Consulting Psychologists Press.
• Maslach, Ch. (2004). Wypalenie - w perspektywie wielowymiarowej. W: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN .
• Maskit, D. (2011). Teachers’ attitudes toward pedagogical changes during various stages of professional development. Teaching and Teacher Education 27, 851- 860.
• Nowak, M. (2001). Nie daj się wypalić. Nowa Szkoła, 10, 21-23.
• Özer, N., Beycioglu, K. (2010). The relationship between teacher professional development and burnout. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 4928–4932.
• Pasikowski, T. (2004). Polska adaptacja kwestionariusza Maslach Burnout Inventory. W: H. Sęk, (red.). Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pyżalski, J. (2010). Skutki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli. W: J. Pyżalski, D. Merecz (red.). Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem. Kraków: Impuls. 31- 46.
• Sekułowicz, M. (2002). Wypalenie zawodowe nauczycieli pracujących z osobami z niepełnosprawnością intelektualną. Przyczyny, symptomy, zapobieganie, przezwyciężanie. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Schaufeli, W.B., Enzmann, D., Girault, N. (2004). Przegląd metod wypalenia zawodowego. W: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sęk, H. (2001). O wieloznacznych funkcjach wsparcia społecznego. W: L. Cierpiałkowska, H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna i psychologia zdrowia. Wybrane zagadnienia (s. 5-19). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Sęk, H. (2004a) (red.). Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sęk, H. (2004b). Uwarunkowania i mechanizmy wypalenia zawodowego w modelu społecznej psychologii poznawczej. W: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sęk, H. (2004c). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania. W: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Smulczyk, M. (2012). Jakie umiejętności są ważne dla skutecznego wejścia na rynek pracy? Opis badania panelowego: „Badanie podłużne – Ścieżki rozwoju edukacyjnego młodzieży – szkoły pogimnazjalne”. Studia Pedagogiczne, t. LXV, 401 – 411.
• Smulczyk, M., Krzyżanowska, Ł., Stec, M. (2012). Czynniki warunkujące zachowania zawodowe nauczycieli. Pedagogika Społeczna, 3 (45), 105 – 118.
• Smulczyk, M., Krzyżanowska, Ł., Stec, M. (2013). Walka o absolwenta gimnazjum – o strategiach przyciągania nowych uczniów z perspektywy dyrektorów liceów ogólnokształcących. Psychologia Wychowawcza, 3/2013.
• Smulczyk, M., Haman, J., Pokropek, A. (2013). Organizacja i metodologia badania „Ścieżki rozwoju edukacyjnego młodzieży – szkoły pogimnazjalne”. W: M. Karwowski (red). Ścieżki rozwoju edukacyjnego młodzieży – szkoły pogimnazjalne. Trafność wskaźników edukacyjnej wartości dodanej dla szkół maturalnych. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. 40 – 85.
• Śliwerski, B. (1999).Wypalenie zawodowe nauczycieli. W: J. Kropiwnicki (red.). Szkoła a wypalenie zawodowe. Jelenia Góra: Wydawnictwo Nauczycielskie.
• Tucholska, S. (1996). Stres w zawodzie nauczyciela. Psychologia Wychowawcza, 5, 408-417
• Tucholska, S. (1999). Stres zawodowy u nauczycieli: poziom nasilenia i symptomy. Psychologia Wychowawcza, 3., 227-236.
• Tucholska, S. (2009a). Zespół wypalenia zawodowego a praca pedagogiczna. W: K. .Stępień ( red.) Zawód: nauczyciel. Trudności i perspektywy, s. 31-56. Lublin: Fundacja Servire Veritati.
• Tucholska, S. (2009b). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Identifiers

ISSN

1642-672X