Obraz duchowieństwa w „Kronice oliwskiej” do przełomu XIII/XIV w.

• Authors: Dekański Dariusz Aleksander

Title variants

EN

The Description of the Clergy in the Oliwa Chronicle up to the Turn of the 13th / 14th Centuries

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono obraz duchownych i ich charakterystyki obecne na kartach „Kroniki oliwskiej”. Cezurę końcową opracowania stanowi przełom XIII/XIV w., do końca rządów opata Rudigera. Z przeprowadzonych analiz wynika, że źródło to jest niezwykle oszczędne w opisie postaci ze środowiska duchowieństwa. Kronikarz unika podawania bliższych informacji na temat mnichów oliwskich. W Kronice brak też wzmianek o Gdańsku i jego duchowieństwie. Co ciekawe, w jego opisach przywołanych postaci, pojawiają się też błędy rzeczowe. Przedstawione w artykule zagadnienie wymaga dalszych badań dla okresu pierwszej połowy XIV w.

EN

This study looks at the description of the clergy in the Cistercian Oliwa Chronicle. The study covers only the period up to the turn of the XIII / XIV century, including the rule of the abbot Rudiger. The analysis of the chronicle’s content shows it to be extremely sparing in detail concerning the clerical environment. The chronicler even avoids giving much information about the monks of Oliwa. There is no mention of Gdańsk or the clergy from this city in the chronicle. Interestingly, there are errors in the descriptions of the mentioned clergy. The problem presented in the paper requires further research including also analysis of further content of the chronicle from the first half of the 14th century.

Keywords

PL

cystersi; Oliwa; kronika; duchowieństwo

EN

Cistercians; Oliwa/Oliva; chronicle; clergy

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2018
• Issue: 42
• Pages: 87-97

Contributors

author

Dekański Dariusz Aleksander

• Uniwersytet Gdański

References

• Bruski, K., Opactwa cystersów w Oliwie, Pelplinie i Byszewie - ich miejsce w dziejach Pomorza, „Studia Pelplińskie”, 18, 1987, s. 17-32.
• Bruski, K., Rajkowy cysterskie czy krzyżackie? Fragment z dziejów osadnictwa na Pomorzu Gdańskim w XIII і X IV wieku, „Pomorania Antiqua”, t. 11, 1983, s. 73-91.
• Bruszewska-Głombiowska, M., Krótka historia klasztoru augustianów ze Swornegaci na Pomorzu Gdańskim, „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej”, 52 nr 1 (184), 2011, s. 155-166.
• Catalogus nominum abbatum monasterii B. Mariae de Oliva, hrsg. von Th. Hirsch, (w:) Scriptores rerum Prussicarum, Bd. 5, Leipzig 1874, s. 644-647.
• Chronica Olivensis auctore Stanislao, abbate Olivensi, wyd. W. Kętrzyński (w:) Monumenta Poloniae Historica, t. 6, Kraków 1893, s. 310-350.
• Codex Diplomaticus Prussicus. Urkunden=Sammlung zur ältern Geschichte Preussens aus dem Koenigl. Geheimen Archiv zu Koenigsberg nebst Regesten, Bd. 1, hrsg. von J. Voigt, Königsberg 1836.
• Dąbrowski, K., Opactwo cystersów w Oliwie od XII do XVI wieku, Gdańsk 1975.
• Dekański, D.A., „Kronika pelplińska” jako źródło do poznania opatów oliwskich okresu średniowiecza, (w:) Verba volant, scripta manent. Księga pamiątkowa poświęcona Janowi Michałowi Krzemińskiemu (1943-2010), pod red. A. Balińskiego, Gdańsk 2014.
• Dekański, D.A, Obraz opactwa oliwskiego wieków średnich w „Kronice pelplińskiej” (do końca XV w.), (w:) Z dziejów średniowiecza. Pamięci Profesora Jana Powierskiego (1940-1999), pod red. W. Długokęckiego, Gdańsk 2010, s. 33-50.
• Dekański, D.A, Wetesko L., Oliwa, (w:) Monasticon Cisterciense Poloniae, t. 2: Katalog męskich klasztorów cysterskich na ziemiach polskich i dawnej Rzeczypospolitej, red. A.M. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek, Poznań 1999, s. 268-280.
• Dekański, D.A., Opat oliwski Rudiger. Z dziejów służby publicznej opata na tle historii opactwa przełomu XIII i XIV wieku, (w:) Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski, pod red. M. Derwicha, A. Pobóg-Lenartowicz, Opole 1995 (Sympozja, nr 9), s. 449-465.
• Dekański, D.A., Początki biskupstwa pomezańskiego a chrystianizacja Żuławy Wielkiej, (w:) Żuławy i Mierzeja. Moje miejsce na ziemi, pod red. idem, Gdańsk 2001, s. 91-113.
• Dekański, D.A., Początki zakonu dominikanów prowincji polsko-czeskiej (pokolenie św. Jacka w zakonie), Gdańsk 1999.
• Dekański, D.A, Z dziejów opactwa cysterskiego w Oliwie, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki zmian majątkowych w latach 1308-1342, (w:) Ludzie, władza, posiadłości, pod red. J. Powierskiego, B. Śliwińskiego, Gdańsk 1994, Gdańskie Studia z Dziejów Średniowiecza, t. 1, s. 25-52.
• Donner, G.A., Kardinal Wilhelm von Sabina. Bischof von Modena 1222- 1234. Päpstlicher Legat in den nordischen Ländern (+ 1251), Helsingfors 1929.
• Encyklopedia Katolicka, t. 1, 7, 12, 19, red. E. Gigilewicz, F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, R. Sawa, Z. Sułkowski, S. Wielgus, S. Wilk, E. Ziemann, Lublin 1995-2013.
• Exordium ordinis cruciferorum seu Chronica de Prussia, wyd. W. Kętrzyński, (w:) Monumenta Poloniae Historica, t. 6, Kraków 1898, s. 290-309.
• Fischer-Wollpert, R., Leksykon papieży, Kraków 1990.
• Fragmentum menologii Olivensis, wyd. W. Kętrzyński, (w:) Monumenta Poloniae Historica, t. 4, Lwów 1884, s. 136-139.
• Hilsch, P., Bruno von Schauenburg, Bischof von Olmütz (vermutlich 1204–1281), (w:) Lexikon des Mittelalters, Bd. II, München 2003, kol. 786-787.
• Iwicki, Z., Oliwa wczoraj i dziś. Przewodnik po zabytkach katedry i byłego klasztoru, Gdańsk 2001.
• Iwicki, Z., Konwent oliwski (1186-1831). Leksykon biograficzny i nie tylko..., współpraca M. Babnis, Gdańsk-Pelplin 2010.
• Kronika Oliwska. Źródło do dziejów Pomorza Wschodniego z połowy XIV wieku, tłum. D. Pietkiewicz, wstęp i komentarz B. Śliwiński, Malbork 2008.
• Labuda, G., Mściwoj II (ok. 1224?-1294), ks. Pomorza Gd., (w:) Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, 3 (L-P), pod red. Z. Nowaka, Gdańsk 1997.
• Liber mortuorum monasterii Beatae Mariae de Oliva, wyd. W. Kętrzyński, (w:) MPH, t. 5, Lwów 1888, s. 501-536.
• Lingenberg, H., Die Anfänge des Klosters Oliva und die Entstehung der deutschen Stadt Danzig: die frühe Geschichte der beiden Gemeinwesen bis 1308/1310, Stuttgart 1982.
• Maciejewski, J., Działalność kościelna biskupa włocławskiego Wolimira (1252-1275), „Nasza Przeszłość”, t. 78, 1992, s. 27-70.
• Monumenta Germaniae Historica. Epistolae s. XIII regestris pontificum Romanorum selectae per G. H. Pertz, Bd. 2, hrsg. von C. Rodenberg, Berlin 1883.
• Oliński, P., Cysterskie nekrologii na Pomorzu Gdańskim od XIII do XVII wieku, Toruń 1997.
• Petrus de Dusburgk, Chronica terrae prussiae, ediderunt, praefatione notisque instruxerunt J. Wenta, S. Wyszomirski, (w:) Monumenta Poloniae Historica, Nova Series, t. XIII, Cracoviae 2007.
• Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, wstępem i komentarzem historycznym opatrzył J. Wenta, Toruń 2004.
• Pommerellisches Urkundenbuch, bearb. von M. Perlbach, Danzig 1881-1882.
• Preussisches Urkundenbuch, Bd. 1, Lief. 1, hrsg. von R. Philippi, Königsberg 1882.
• Powierski, J., Chrystian (zm. 1245), bp pruski, (w:) Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1 (A-F), pod red. S. Gierszewskiego, Gdańsk 1992, s. 214-216.
• Radzimiński A., Biskupstwa państwa krzyżackiego w Prusach XIII-XV wieku. Z dziejów organizacji kościelnej i duchowieństwa, Toruń 1999.
• Radzimiński, A., Geneza oraz ukształtowanie się organizacji kościelnej (1206-1409), (w:) Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, red. nauk. M. Biskup, R. Czaja, Warszawa 2008, s. 143-176.
• Radzimiński, A., Podziały kościelne, (w:) Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Podziały administracyjne i kościelne od XIII do XVI wieku, pod red. Z. H. Nowaka, przy współpracy R. Czai, Toruń 2000, s. 67-80.
• Schwengel, G., Ad historiam ecclesiasticam Pomeraniae apparatus pauper, wyd. B. Czapla, „Fontes Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, t. 18, Toruń 1914.
• Obraz duchowieństwa w „Kronice oliwskiej”do przełomu XIII/XIV w.97
• Spisy członków konwentów zakonnych Pomorza Gdańskiego do 1309 roku, oprac. D.A. Dekański, Gdańsk [1994].
• Stadlen, H., Leksykon papieży. Dzieje Kościoła w dziejach świata. Osoby- zdarzenia- pojęcia, Ciechanów 1992.
• Śliwiński, B., Mściwoj II (1224-1294) książę wschodniopomorski (gdański), Warszawa 2016.
• Śliwiński, B., Poczet książąt gdańskich, Gdańsk1997.
• Vetera Monumenta Poloniae et Lithuaniae, vol. 1, ed. A. Theiner, Romae 1860-1861.