Wolność i odpowiedzialność w świecie wielkich korporacji. Rozważania wokół pytania: czy wierzymy jeszcze w wolny rynek?

• Authors: Janina Filek

Title variants

EN

Freedom and Responsibility in the World of Big Corporations. Reflection on the Question: Do We Still Believe in the Free Market?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Bezpośrednią inspiracją do napisania tego tekstu było pytanie zadane uczestnikom międzynarodowej konferencji zorganizowanej przez EBEN Polska w 2014 r., a brzmiące: Czy wierzymy jeszcze w wolny rynek? Refleksja nad pytaniem o aktualną wolność rynku doprowadziła autorkę do ponownego przeanalizowania charakteru wolności ekonomicznej, szczególnie w porównaniu z jej rozumieniem filozoficznym. Wynik tej analizy w skrócie można oddać w postaci tezy: oderwanie rozumienia wolności ekonomicznej od jej filozoficznych źródeł oraz nadużywanie tej idei w przestrzeni gospodarczej za pomocą indywidualizmu ekonomicznego doprowadziło do paradoksalnej sytuacji, w ramach której rynek staje się – głównie w wydaniu korporacyjnym – coraz mniej wolny, a rozwój gospodarki oparty na wzroście siły korporacyjnej zagraża wolności człowieka zarówno jako pracownika, klienta, jak i obywatela.

EN

A direct inspiration to write this text was a question asked to participants of the International Conference organized by EBEN Poland in 2014: do we still believe in the free market? Reflection on the question of the current market freedom has made the author re-examine the nature of economic freedom, particularly compared with its philosophical understanding. The result of this analysis could be shortly presented in the form of a following thesis: separation of economic freedom understanding from its philosophical roots, and over-use of this idea in the economic space by means of economic individualism, has led to a paradoxical situation in which the market becomes – mainly in the corporate environment – less and less free, while development of economy based on the growth of corporate power threatens the freedom of man as an employee, customer and citizen alike.

Keywords

PL

wolność; wolność filozoficzna; wolność ekonomiczna; samowola korporacyjna; społeczna odpowiedzialność biznesu

EN

freedom; philosophical freedom; economic freedom; willfulness; Corporate Social Responsibility

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2015
• Volume: 157/2
• Pages: 137-161

Contributors

author

Janina Filek

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

References

• Bocheński J.M., 1993, Filozofia przedsiębiorstwa. W: tegoż, Sens życia. Kraków: Philed.
• Chryssides G.D., Kaler J.H., 1999, Wprowadzenie do etyki biznesu. Tłum. H. Siembierowicz, Warszawa: WN PWN.
• Conniff R., 2006, Korporacyjne zwierzę. Tłum. P. Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo CiS.
• Filek J[acek], 2010, Medytacja o wolności. W: Życie, etyka, inni. Kraków: Homini.
• Filek J., 2002, O wolności i odpowiedzialności podmiotu gospodarującego. Kraków: Akademia Ekonomiczna.
• Filek J., 2004, Firma jako podmiot odpowiedzialności społeczno-moralnej. W: Annales. Etyka w życiu gospodarczym. Łódź: Salezjańska Wyższa Szkoła Ekonomii i Zarządzania, t. 7, nr 1.
• Filek J., 2005, Jeśli biznesem biznesu jest biznes. „Tygodnik Powszechny” (dodatek „Ucho Igielne”), 17.
• Filek J., 2014, Rozważania wokół odpowiedzialności bytu zbiorowego. „Zarządzanie Publiczne”, 3(29).
• Friedman M., 1970, The Social Responsibility of Business Is to Increase Its Profits. „New York Times Magazine”, 13 września.
• Giddens A., 2006, Socjologia. Tłum. A. Szulżyńska. Warszawa: WN PWN.
• Hartmann N., 1974, Najważniejsze problemy etyki. Tłum. A.W. „Znak”, 11.
• Hobbes T., 2005, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego. Tłum. C. Znamierowski. Warszawa: Aletheia.
• Jonas H., 1996, Zasada odpowiedzialności. Tłum. M. Klimowicz. Kraków: Wydawnictwo Platan.
• Kant I., 1971, Uzasadnienie metafizyki moralności. Tłum. M. Wartenberg. Warszawa: PWN.
• Nace T., 2004, Gangi Ameryki. Współczesne korporacje a demokracja. Tłum. L. Niedzielski. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
• Rok B., 2013, Podstawy odpowiedzialności społecznej w zarządzaniu. Warszawa: POLTEXT.
• Sedláček T., Orrell D., 2012, Zmierzch homo economicus. Rozmowa z R. Chlupatym. Warszawa: Wydawnictwo Studio Emka.
• Smith, A., 1989. Teoria uczuć moralnych. Tłum. D. Petach. Warszawa: PWN.
• Soniewicka M., „Przykładowe kazusy dotyczące odpowiedzialności transnarodowej korporacji” (maszynopis).
• Szapiel J., 2012, Granice wolności jednostki gospodarującej. W: Borkowska B. (red.), Gospodarowanie, ekonomia, wartości. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
• The Oxford Handbook of Corporate Social Responsibility, edited by A. Crane, A. McWilliams, D. Matten, J. Moon, D. S. Siegel, 2009.
• Weber M., 1994, Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Tłum. J. Miziński. Lublin: Test.
• Werner K., Weiss H., 2009, Czarna lista firm. Intrygi światowych koncernów. Tłum. J.E. Franek. Stargard Szczeciński: Wydawnictwo Hidari.