Uczta weselna − tradycja i współczesność w parafii Rudna Wielka (diecezja rzeszowska)

• Authors: Sabina Szydełko

Title variants

EN

Wedding Reception − Tradition and Modernity in the Parish of Rudna Wielka (Diocese of Rzeszów)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie zwyczajów i obrzędów uczty weselnej. Celem zaś jest ich analiza oraz zwrócenie uwagi na zanik niektórych zwyczajów i pojawienie się nowych w parafii Rudna Wielka, koło Rzeszowa. Artykuł składa się z czterech punktów. Opisano w nich przygotowania młodych do wesela, jego rozpoczęcie, zabawy weselne oraz oczepiny. Źródło opracowania stanowią informacje uzyskane metodą etnograficznych badań terenowych nad obrzędowością weselną. Badania przeprowadzono w 2011 roku w wioskach: Rudna Wielka, Rudna Mała i Pogwizdów Nowy. W XX wieku przygotowania do uczty weselnej rozpoczynały się tydzień wcześniej, zaś samo przyjęcie było u panny młodej obok domu. Obecnie młodzi planują wesele już nawet ok. roku wcześniej, odbywa się ono teraz w domu ludowym, w domu weselnym, restauracji albo hotelu. Para musi odpowiednio wcześniej zarezerwować salę, fotografa, zaprosić gości. Po ślubnej Mszy świętej, młodzi wraz z gośćmi udają się do lokalu, w którym ma odbyć się przyjęcie, witani są oni tam chlebem i solą, po czym pan młody przenosi swoją żonę przez próg. Następnie wznoszony jest toast, po czym wszyscy zasiadają do obiadu. Po skończonym posiłku nowożeńcy tańczą swój pierwszy taniec, następnie udają się na fotograficzną sesję ślubną. Przed północą organizowane są przez orkiestrę różnego rodzaju zabawy, w których uczestniczą zarówno zaproszeni goście, rodzice nowożeńców, jak również oni sami. O północy odbywają się oczepiny. Wierzono, że ci, którzy złapią krawat i welon, w niedługim czasie staną na ślubnym kobiercu. Młodzi wychodzącym gościom dziękują za przybycie, zapraszają ich na poprawiny oraz obdarowują ciastem.

EN

The subject of this article is to present the customs and rituals of the wedding reception. The purpose of these is analysis and pay attention to the disappearance some customs and appears new in the parish of Rudna Wielka, near Rzeszow. This article consists of four points. They describe the preparation of young people for weddings, its beginning, wedding games and capping ceremony. Source of the study is based on information obtained by ethnographic field research on wedding rituals. The study was conducted in 2011 in the villages of Rudna Wielka, Rudna Mała and Pogwizdów Nowy. In the 20th century preparations for the wedding reception began a week earlier and the party was next to the house of the bride. Currently, the young are planning a wedding already a year before, now it takes place in the folk house, wedding house, restaurant or hotel. Couple must book the ballroom, photographer, invite guests in advance. After the mass, the young along with the guests go to the place where the reception is to take place, where they are welcomed with bread and salt, then the groom carries his wife over the threshold. Then is toast and everyone sit down to dinner. After the end of the meal, the newlyweds dance their first dance, then go to the wedding session. Before midnight, the orchestra organizes different types of games, which involve everyone invited guest, parents of honeymooners and themselves. At midnight the capping ceremony takes place. It was believed that those who catch a tie and veil will soon get married. Young thank the leaving guests for coming, invite them to after-party and give them a cake.

Keywords

PL

uczta weselna; wesele; panna młoda; pan młody; zabawy weselne; oczepiny; pierwszy taniec; tort; chleb i sól

EN

wedding reception; wedding; bride; groom; wedding games; capping; first dance; bread and salt

• Publisher: Towarzystwo Naukowe KUL & Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Teologii
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2014
• Volume: 61
• Issue: 9: Teologia Fundamentalna i Religiologia
• Pages: 197-210

Contributors

author

Sabina Szydełko

• Katedra Religioznawstwa, Instytut Teologii Fundamentalnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

References

• Baldock J.: Symbolika chrześcijańska. Tł. J. Moderski Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis” 1994.
• Burzyński T.: Zwyczaje, wierzenia i obrzędy weselne wsi z okolic Dynowa. W: K. Ruszel (red.). Wesele. Materiały z konferencji „Obrzędowość weselna w Rzeszowskiem – tradycja i współczesność, Rzeszów 22 XI 1999”. Rzeszów: Wydawnictwo Mitel 2001 s. 113-168.
• Daszkowska-Ruszel W.: Weselny prolog. W: K. Ruszel (red.). Wesele. Materiały z konferencji „Obrzędowość weselna w Rzeszowskiem – tradycja i współczesność, Rzeszów 22 XI 1999”. Rzeszów: Wydawnictwo Mitel 2001 s.31-50.
• Dembek Z.: Wesele polskie. Zwyczaje, wyjaśnienia, porady, savoir-vivre. Łysomice: Wydawnictwo Temat 2004.
• Gerlich H.: Narodziny, zaślubiny, śmierć. Zwyczaje i obrzędy w katowickich rodzinach górniczych. Katowice: Śląski Instytut Naukowy 1984.
• Karwicka T., Cherek J.: Tradycja a współczesność w kulturze ludowej wybranych wsi regionów Polski Północnej. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1982.
• Karwicka T.: Kultura ludowa ziemi dobrzyńskiej. Warszawa–Poznań: Wydawnictwo PWN 1979.
• Kolberg O.: Dzieła wszystkie. T. 49: Sanockie-Krośnieńskie. Cz. 1. Wrocław–Poznań: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1974.
• Kolberg O.: Dzieła wszystkie. T. 48: Tarnowskie-Rzeszowskie. Wrocław–Poznań: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1967.
• Lach K.: Wierzenia, zwyczaje i obrzędy. Folklor pogranicza polsko-czeskiego. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze 2000.
• Lehr U.: Obrzędowość rodzinna. W: D. Tylkowa (red.). Podhale. Tradycja we współczesnej kulturze wsi. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk 2000 s. 305-347.
• Magdziakowa A.: Rok obrzędowy mojego regionu. Ginące obrzędy, zwyczaje, wierzenia ipieśni kresowej wsi polskiej z okolic Dubienki wpołudniowo-wschodniej Lubelszczyźnie. Lublin: Stowarzyszenie Twórców Ludowych 2003.
• Marciniak M.: „Złoty krążek połączył serca dwa” czyli kilka słów o weselu współczesnym. W: K. Ruszel (red.). Wesele. Materiały zkonferencji „Obrzędowość weselna w Rzeszowskiem – tradycja i współczesność, Rzeszów 22 XI 1999”. Rzeszów: Wydawnictwo Mitel 2001 s.247-254.
• Ogrodowska B.: Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce. Mały słownik. Warszawa: Verbinum 2000.
• Ruszel K.: Zwyczaje i obrzędy weselne we wsiach rzeszowskich. W: K.Ruszel (red.). Wesele. Materiały z konferencji „Obrzędowość weselna w Rzeszowskiem – tradycja i współczesność, Rzeszów 22 XI 1999”. Rzeszów: Wydawnictwo Mitel 2001 s. 9-30.
• Sarna W.: Obrzędy weselne w Jaszczwi. „Lud” 2:1896 s. 236-251.
• Zadrożyńska A., Vrazinovski T., Wrocławski K.: Ludowe obrzędy i podania. Etnograficzne ifolklorystyczne studia porównawcze wsi polskiej i macedońskiej. Warszawa: Instytut Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego 2002.