Rozważania wokół odpowiedzialności bytu zbiorowego

• Authors: Filek Janina

Title variants

EN

Reflections on the responsibility of a collective being

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Głównym celem artykułu była próba sproblematyzowania fenomenu odpowiedzialności bytu zbiorowego. Zadanie to okazało się wielce złożone ze względu na obowiązujące, a właściwie dominujące powszechnie przekonanie (w świadomości prawno-polityczno-gospodarczej) o absolutnej fundamentalności odpowiedzialności jednostkowej, zamykające jakąkolwiek refleksję nad odpowiedzialnością bytu zbiorowego, która to refleksja mogłaby zniszczyć jedno z najcenniejszych osiągnięć ludzkiej myśli, jaką jest niewątpliwie idea odpowiedzialności moralnej bytu ludzkiego. Z drugiej jednak strony zmiany następujące z coraz większą gwałtownością zarówno w charakterze oraz strukturze społeczeństw, jak i relacjach społecznych, stanowiących o nowym jego obliczu, wskazują, że przy wzrastającej sile oddziaływania mocy sprawczej wielkich organizacji (zarówno tych publicznych, jak i prywatnych) nie sposób dzisiaj nie podjąć refleksji nad nowym wymiarem odpowiedzialności, tj. odpowiedzialności bytu zbiorowego. Artykuł jest zatem próbą pokazania kierunków poszukiwań nowego zjawiska, przy założeniu nienaruszalności fenomenu odpowiedzialności jednostkowej.

EN

The main objective of the paper is to address the problem of responsibility of a collective being. This task has proven to be very complex due to the conviction which is currently dominant (in legal, political and economic consciousness): that of absolutely fundamental individual responsibility that closes any reflection on the responsibility of a collective being which could destroy one of the undoubtedly most valuable achievements of human thought: the idea of moral responsibility of a human being. However, the increasingly rapid changes both in the nature and structure of societies, and in social relations, which are its new face, show that with the increasing impact and power of large organizations (public and private alike), one has to reflect on a new dimension of responsibility, i.e. the responsibility of a collective being. The paper is therefore an attempt to show research directions of the new phenomenon, without questioning the inviolability of individual responsibility.

Keywords

PL

odpowiedzialność egzystencjalna; odpowiedzialność jednostkowa; odpowiedzialność zbiorowa; odpowiedzialność bytu zbiorowego

EN

existential responsibility; individual responsibility; collective responsibility; responsibility of a collective being

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
• Journal: Zarządzanie Publiczne / Public Governance
• Year: 2014
• Issue: 3(29)
• Pages: 57-71

Contributors

author

Filek Janina

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

References

• Adams G.B., Balfour D.L. (2009). Unmasking Administrative Evil. Armonk, N.Y.: M.E. Sharpe, Inc.
• Adorno T.W. (1978). „Wychowanie po Oświęcimiu”, przeł. J. Zychowicz, Znak, t. 3, nr 285.
• Arendt H. (1987). Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, przeł. A. Szostkiewicz. Kraków: Znak.
• Birnbacher D. (1999). Odpowiedzialność za przyszłe pokolenia, przeł. B. Andrzejewski, P. Jackowski. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bocheński J.M. (1993). „Filozofia przedsiębiorstwa”, w: idem, Sens życia. Kraków: Philed.
• Buber M. (1962). „Die Frage an den Einzelnen”, w: idem, Werke, München: Kösel-Verlag.
• Chryssides G.D., Kaler J.H. (1999). Wprowadzenie do etyki biznesu, przeł. H. Simbierowicz, Z. Wiankowska-Ładyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Conniff R. (2006). Korporacyjne zwierzę, przeł. P. Amsterdamski. Warszawa: Wyd. CiS.
• Crane A., McWilliams A., Matten D., Moon J., Siegel D.S. (red.) (2009). Th e Oxford Handbook of Corporate Social Responsibility. Oxford-New York Oxford University Press.
• Emrich W. (1968). Franz Kafka: A Critical Study of His Writings. New York: Ungar.
• Filek J. (2003). Filozofia odpowiedzialności XX wieku. Kraków: Znak.
• Filek J. (2010a). „Nowy paradygmat myślowy i nowe pojęcie podstawowe”, w: idem, Życie, etyka, inni. Kraków: Wydawnictwo Homini.
• Filek J. (2010b). „Odpowiedzialność jako podstawowe pojęcie filozofii przyszłości”, w: idem, Życie, etyka, inni. Kraków: Wydawnictwo Homini.
• Filek J. (2002). O wolności i odpowiedzialności podmiotu gospodarującego. Kraków: Wydawnictwo AE.
• Filek J. (2004). „Firma jako podmiot odpowiedzialności społeczno-moralnej”, Annales. Etyka w życiu gospodarczym, t. 7, nr 1.
• Filek J. (2005). „Jeśli biznesem biznesu jest biznes”, Tygodnik Powszechny – dodatek Ucho Igielne, nr 17.
• Friedman M. (1962). Capitalism and Freedom. Chicago: University of Chicago Press.
• Friedman M (1970). „The social responsibility of business is to increase its profits”, New York Times Magazine, September 13.
• Giddens A. (2004). Socjologia, przeł. A. Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hołówka J. (2001). „Odpowiedzialność zbiorowa”, w: idem, Etyka w działaniu. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Jonas H. (1996). Zasada odpowiedzialności, przeł. M. Klimowicz, Kraków: Platan.
• Kafka F. (1958). Zamek, przeł. K. Radziwiłł, K. Truchanowski. Warszawa: Czytelnik.
• Kafka F. (2008). Proces, przeł. J. Ekier. Warszawa: Świat Książki – Bertelsmann Media.
• Kant I. (2013). Uzasadnienie metafizyki moralności, przeł. M. Wartenberg. Kęty: Wyd. Marek Derewiecki.
• Picht G. (1980). Hier und Jetzt: Philosophieren nach Auschwitz Und Hiroshima. Stuttgart: Klett-Cotta.
• Rok B. (2013). Podstawy odpowiedzialności społecznej w zarządzaniu. Warszawa: Poltext.
• Saint-Exupéry A. de (1964). Ziemia, planeta ludzi, przeł. W. i Z. Bieńkowscy. Warszawa: PIW.
• Saint-Exupéry A. de (2005). Mały Książę (przekł. E. Łozińska-Małkiewicz). Toruń: Algo.
• Soniewicka M. (bdw). Przykładowe kazusy dotyczące odpowiedzialności transnarodowej korporacji (maszynopis).
• Sternberg E. (1998). Czysty Biznes. Etyka biznesu w działaniu, przeł. P. Łuków. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sztompka P. (2002). Socjologia: analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
• Weber M. (1994). Etyka protestancka a duch kapitalizmu, przeł. J. Miziński. Lublin: Test.
• Węgrzecki A. (1996). Zarys fenomenologii podmiotu. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Identifiers

DOI

10.7366/1898352932906