„Gramy w zielone” – maksymalizacja subwencji dla uczelni wyższych na przykładzie publicznych uczelni ekonomicznych

• Authors: Kowalczyk Magdalena , Napiecek Remigiusz

Title variants

EN

“We play green” – Maximising subsidies for universities on the example of public economic universities

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cel: Zasady podziału środków finansowych dla uczelni wyższych powinny uwzględniać efektywność ich funkcjonowania. To jeden z kluczowych postulatów zgłaszanych w kontekście finansowania uczelni wyższych, jak również wynikający z założeń New Public Management (NPM). Tym postulatom miała sprostać reforma szkolnictwa wyższego w Polsce przepro-wadzona w 2018 roku, w której zakładano również zmianę zasad finansowania uczelni wyższych. Celem niniejszego opracowania jest analiza struktury subwencji uczelni ekono-micznych w kontekście możliwości maksymalizacji jej wysokości. Metodyka/podejście badawcze: Dla realizacji celu artykułu wykorzystano studium przypadku. Badanie obejmowało publiczne uczelnie ekonomiczne w Polsce. Ocenie poddano wysokość subwencji i jej strukturę w latach 2019–2021. Wyniki: Każda z badanych ekonomicznych uczelni publicznych wybrała inną politykę „kształtowania” wysokości otrzymywanej subwencji. Istotne jest również to, że uczelnie wyższe potrafią powiązać ocenę swojej działalności z realizowaną strategią. Oryginalność/wartość: Przeprowadzone badania stanowią wkład do oceny zmian w finanso-waniu szkolnictwa wyższego, spowodowanych wprowadzeniem nowych zasad finansowania uczelni wyższych.

EN

Purpose: The rules for allocating funds to universities should consider the effectiveness of their operations. This is one of the key proposals raised in the context of financing univer-sities, as well as one of the assumptions of New Public Management (NPM). These de-mands were to be met by the higher education reform carried out in Poland in 2018, which also assumed a change in the rules of financing universities. The aim of this study is to analyse the structure of subsidies for economic universities in the context of maximising their amounts. Methodology/approach: A case study was used covering public economic universities in Poland. The amount of the subsidy and its structure between 2019 and 2021 were assessed. Findings: Each university chose a different policy to “shape” the amount of the subsidy. It is also important that universities are able to link the assessment of their activities with the implemented strategy. Originality/value: The research contributes to the assessment of changes in the financing of higher education caused by the introduction of new principles of financing universities.

Keywords

PL

finansowanie publicznych uczelni ekonomicznych; algorytm; subwencja; strategia; efektywność

EN

financing of public economic universities; algorithm; subsidy; strategy; effectiveness

• Publisher: Stowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP), Zarząd Główny, Rada Naukowa
• Journal: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Year: 2022
• Issue: 46(3)
• Pages: 75-98

Contributors

author

Kowalczyk Magdalena

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Rachunkowości Zarządczej

author

Napiecek Remigiusz

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Rachunkowości Zarządczej

References

• Antonowicz D. (2019), Umiędzynarodowienie szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce (1989–2019), [w:] Woźnicki J. (red.), Transformacja akademickiego szkolnictwa wyższego w Polsce w okresie 30-lecia 1989–2019, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Warszawa.
• Bartoszewicz M., Wiśniewska P. (2021), Koncepcja smart University na przykładzie Uni-wersytetu Wrocławskiego, „Horyzonty Polityki”, 12 (39), s. 179–199.
• Beniak R., Beniak P. (2019), Finansowanie szkolnictwa wyższego w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej, Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 96665, s. 1–19.
• Brzezicki Ł. (2019), Przegląd badań dotyczących polskiego szkolnictwa wyższego prowadzonych za pomocą różnorodnych metod ilościowych, „Zarządzanie Publiczne”, 2 (46), s. 189–200.
• Czarnecki K. (2012), Konstrukcja prawna finansowania uczelni publicznych ze środków bu-dżetowych, [w:] Pakuła J (red.), Prawo o szkolnictwie wyższym nowe prawo – aktualne problemy, TNOiK, Toruń, s. 59–78.
• Czakon W. (red.) 2016, Podstawy metodologii badań w naukach o zarządzaniu, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa.
• Chluska J., Szczepaniak W. (2016), Nowe wyzwania zarządzania strategicznego w publicz-nych uczelniach ekonomicznych, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe”, 300, s. 30–38.
• Cieśliński J.L., Różycki E.F. (2017), Wpływ głównych elementów nowego algorytmu na dotację podstawową dla polskich uczelni akademickich, „Nauka”, 4, s. 109–128.
• Ćwiąkała-Małys A. (2010), Pomiar efektywności procesu kształcenia w publicznym szkolnic-twie wyższym, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Długosz T. (2020), Pomiar procesu umiędzynarodowienia najlepszych polskich uczelni eko-nomicznych, [w:] Gregorczyk S., Urbanek G. (red.), Zarządzanie strategiczne w dobie cy-frowej gospodarki sieciowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Dymyt M. (2018), Innowacje w procesie umiędzynarodowienia szkół wyższych, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Organizacja i Zarządzanie”, 131, s. 117–130.
• Flyvbjerg B. (2005), Pięć mitów o badaniach typu studium przypadku, „Studia Socjologiczne”, 2 (177), s. 41–69.
• Geryk M. (2015), Otoczenie uczelni źródłem jej wsparcia czy przestrzenią potencjalnych zagro-żeń, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zarządzanieˮ, XLII (4), s. 35–46.
• Giza A. (2021), Modernizując uczelnie. Polskie szkoły wyższe po roku 1989, ICE, Kraków, s. 1–29.
• Gos W. (2014), Finansowanie działalności uczelni publicznych, „Zeszyty Naukowe Uniwer-sytetu Szczecińskiego, 827. Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczeniaˮ, 69, s. 47–56.
• Grudowski P. Szefler J. P. (2015), Rola interesariuszy w działaniach na rzecz projektowa-nia i doskonalenia systemów zarządzania jakością polskich uczelni, „Przegląd Organi-zacjiˮ, 4 (903), s. 12–18.
• Hood C. (1991), A public management for all seasons, „Public Administration”, s. 69, 3–19.
• Hyndman N., Liguori M. (2015), Central government accounting: arguing for legitimating change, ICAS CA House, Edinburgh.
• Jajszczyk A. (2017), Szkolnictwo wyższe – potrzeba całościowej reformy, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, 2 (50), s. 77–90.
• Komuda M., Wasiuk M. (2008), Analiza potencjalnych metod wzrostu dotacji budżetowej w kontekście algorytmu podziału dotacji, III Konferencja Naukowa. Efektywność źró-dłem bogactwa narodów: streszczenie referatów i komunikaty, Wydawnictwo FORMAT, Wrocław.
• Kromolicka B. (2017), Konstytucja dla Nauki – ustawa 2.0 szansą czy zagrożeniem dla rozwo-ju nauki i szkolnictwa wyższego, „Pedagogika Szkoły Wyższejˮ, 2, s. 79–90.
• Kuhn T.S. (2009), Struktura rewolucji naukowych, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
• Leja K. (2002), Instytucja akademicka: strategia, efektywność, jakość, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk.
• Lewicki J. (2018), Nowy algorytm podziału dotacji podstawowej dla uczelni akademickich. Pierwsze skutki zmian i wstępne wnioski, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, 2 (52), s. 171–187.
• Łyszczarz K. (2013), Finansowanie uczelni publicznych a przedsiębiorczość akademicka, „Economics and Management”, 1, s. 39–49.
• Małys K. (2017), Zmiana funkcjonowania algorytmu podziału dotacji podstawowej a koszty kształcenia w publicznych szkołach wyższych w Polsce, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 480, s. 80–90.
• Marks-Krzyszkowska M. (2016), Zarządzanie publiczne – istota i wybrane koncepcje, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, 56, s. 37–51.
• Mazur S. (2019), Reformy systemów nauki i szkolnictwa wyższego – perspektywa międzyna-rodowa, [w:] Jelonek M. (red.), Kierunki reformowania uczelni ekonomicznych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 13–30.
• Napiecek R. (2013), Rachunek kosztów w zrównoważonej ocenie dokonań uczelni wyższej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Olechnicka A., Płoszaj A., Wojnar K. (2011), Strategie przodujących uczelni wobec nowych uwarunkowań i funkcji szkół wyższych, „Studia Regionalne i Lokalne”, 1 (43), s. 43–63.
• Pawłowski J. (2014), Efektywność przedsięwzięć, „Studia Ekonomiczne. Uniwersytet Eko-nomiczny w Katowicachˮ, 180 (1), s. 163–172.
• Piotrowska-Piątek A. (2015), Analiza strategii rozwoju szkół wyższych w Polsce, „Organiza-cja i Zarządzanie”, 2, s. 103–116.
• Popławski W., Markowski M., Forkiewicz M. (2016), Świadomość strategii i zarządzania strategicznego w zarządzaniu uczelniami wyższymi na przykładzie szkół wyższych w Polsce, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie”, 93 (1957), s. 415–424.
• Rolfe H. (2003), University strategy in an age of uncertainty: The effect of higher education founding on old and new universities, „Higher Education Quarterly”, 57 (1), s. 24–47.
• Sułkowski Ł., Seliga R. (2019), Profesjonalizacja zarządzania uczelniami w Polsce, [w:] Woź-nicki J. (red.), Transformacja akademickiego szkolnictwa wyższego w Polsce w okresie 30-lecia 1989–2019, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Warszawa.
• Szczurkowski L., Rekuć W. (2017), Zmiany czynniki kadrowego w algorytmie podziału dotacji dydaktycznej dla polskich uczelni, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 481, s. 120–141.
• Szkolnictwo wyższe i jego finanse w 2020 r., Główny Urząd Statystyczny, Gdańsk 2021, s. 1–214.
• Szudy M. (2014), Efektywność ekonomiczna w ujęciu dynamicznym a sprawność systemu gospodarczego, „Studia Ekonomiczne”, 176, s. 22–29.
• Walasik A. (2019), Konsekwencje reformy 2.0 dla stabilności finansowej publicznych uczelni ekonomicznych, [w:] Jelonek M. (red.), Kierunki reformowania uczelni ekonomicznych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 91–108.
• Wilkin (2013), Finansowanie nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce. Wybrane problemy i postulowane kierunki reform, „Studia BAS”, 35, s. 51–70.
• Zeller P. (2011), Specyfika zarządzania szkołami wyższymi w świetle literatury, [w:] Kochalski C. (red.), Model projektowania i wdrażania strategii rozwoju w publicznych szkołach wyższych w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Zimniewicz K. (2002), Współczesne koncepcje i metody zarządzania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003.
• Zimny A. (2017), Nowy algorytm podziału dotacji dla uczelni. Szanse i zagrożenia dla pu-blicznych uczelni zawodowych, „Ekonomiczne Problemy Usług”, 2 (127), s. 372–382.
• Ziółkowski P. (2018), Reforma szkolnictwa wyższego i nauki – główne zmiany w systemie dotyczące uczelni publicznych, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica”, 20 (274), s. 79–86.
• Żylicz M. (2015), Przyszłość uniwersytetów w Polsce, Polska Akademia Umiejętności. Debaty PAU, t. 2, s. 11–18.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 lutego 2012 r. w sprawie sposobu podziału dotacji z budżetu państwa dla uczelni publicznych i niepublicznych, Dz.U. 2012 poz. 202.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 września 2019 r. w spra-wie sposobu podziału środków finansowych na utrzymanie i rozwój potencjału dydaktycznego oraz potencjału badawczego znajdujących się w dyspozycji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki oraz na zadania związane z utrzymaniem powietrz-nych statków szkolnych i specjalistycznych ośrodków szkoleniowych kadr powietrznych, Dz.U. 2019 poz. 1838.
• Ustawa z dnia 20 lipca 2018, Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Dz.U. 2018 poz. 1668.
• www.eacea.europa.ue (dostęp 15.03.2022).