Wpływ emocji towarzyszących chorobie przewlekłej somatycznej na przystosowanie społeczne młodzieży

• Authors: Małgorzata Stępa

Title variants

EN

The influence of emotions accompanying a chronic somatic illness on social adaptability of young people

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem badań było ukazanie wpływu emocji towarzyszących chorobie przewlekłej somatycznej na przystosowanie społeczne młodzieży. Zagadnienie przystosowania społecznego autorka rozumie dwojako: w wymiarze osobowościowym, a więc w zgodzie z sobą, oraz w wymiarze interpersonalnym, czyli w zgodzie z innymi. Do zbadania emocji towarzyszących chorobie użyto ankiety "Poznaj siebie", natomiast dla oceny przystosowania społecznego posłużono się metodą standaryzowaną, Inwentarzem HPI: problemy osób niepełnosprawnych T. Witkowskiego. W prowadzonych badaniach oparto się na takich sferach adaptacji, jak: osobowościowa, rodzinna, społeczna, zajęciowa. Przedstawione przez autorkę wyniki badań pozwalają wnioskować o wpływie emocji towarzyszących chorobie przewlekłej i dysfunkcji somatycznej na przystosowanie społeczne młodzieży, choć na ogół nie powodują one trudności w funkcjonowaniu społecznym. Emocje towarzyszące zmaganiu się z chorobą odgrywają znaczącą rolę w sferze zajęciowej przystosowania społecznego wyłącznie w grupie chorych na astmę. W pozostałych grupach emocje wywołane przez chorobę nie wiążą się z ich funkcjonowaniem społecznym w wyróżnionych sferach. Zwykle przybierają one kształt niepokoju o przyszłość. W zakończeniu autorka formułuje kilka wniosków dla praktyki rehabilitacyjnej i wychowawczej.

EN

The study aimed to demonstrate the influence of emotions accompanying a chronic, somatic illness on social adaptation of young people. The author understands the issue of social adaptation in two ways: in terms of individual personality, which is seeking full harmony with oneself, and in the interpersonal dimension, which is by seeking harmony with others. The emotions accompanied by the illness were assessed using "Get to know yourself" Questionnaire, whereas when assessing the social adaptation, a standardised method: The Handicap Problems Inventory (HPI), issues of disabled people, by T. Witkowski was used. The conducted research was based on following spheres of adaptation: individual, family, social, and occupational. The research results presented by the author allow to conclude on the influence of emotions accompanying a chronic illness and somatic disabilities on social adaptation of young people, although the above mentioned health problems do not generally cause difficulties in social adaptation. Emotions accompanying an illness play a significant role in terms of performing social activities merely in the case of patients suffering from asthma. In the remaining groups of ill people, the emotions caused by the illness do not interfere with the patients’ social functioning in the each of the spheres. Usually, they take a shape of anxiety or concern about the future. In conclusion, the author offers a few solutions for rehabilitation and educational activities.

Keywords

PL

choroba przewlekła; astma; cukrzyca; dysfunkcje narządów ruchu

EN

chronic illness; asthma; diabetes; physical disabilities

• Publisher: Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna
• Journal: Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie
• Year: 2011
• Issue: 1(18)
• Pages: 93-123

Dates

printed

2011-06

Contributors

author

Małgorzata Stępa

• Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie, Wydział Nauk Społecznych, Katedra Nauk o Wychowaniu, 33-100 Tarnów, ul. Szeroka 9

References

• Allen R.M. 1972. Dziecięce porażenie mózgowe. W: Garret J.F., Levine E.S. (red.). Praktyka psychologiczna w rehabilitacji inwalidów. Warszawa: PZWL, s. 115–143.
• Bender B.G., Lerner J.A., Poland J.E. 1991. Association between Corticosteroids and Psychologic Change in Hospitalized Asthmatic Children. "Annals of Allergy" iss. 66, s. 414–419.
• Bruce W.F. 1981. Osobowość a problemy przystosowania u dzieci. W: Skinner Ch.E. (red.). Psychologia wychowawcza. Warszawa: PWN, s. 98–123.
• Dębic B., Kwiatkowska M., Margolis A. 1962. Odrębność psychiki dziecka chorego na cukrzycę. "Pediatria Polska" t. 37, nr 12, s. 1297–1302.
• Doroszewska J. 1981. Pedagogika specjalna. T. 2: Podstawowe problemy teorii i praktyki rewalidacji poszczególnych odchyleń od normy. T. 3: Dzieci i młodzież przewlekle chore (wybrane zagadnienia). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Doroszewska J. 1989. Pedagogika specjalna. T. 1. Wrocław: Wyd. Ossolineum. ISBN 83-04-00318-X.
• Dróżdż Z., Pawlaczyk B., Szczeciak B. 1992a. Dziecko chorujące na cukrzycę a problemy psychosocjomedyczne. W: Pawlaczyk B. (red.). Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa. Cz. 7. Poznań: Akademia Medyczna im. K. Marcinkowskiego, s. 240–247.
• Falkiewicz B., Bogucki J. 1987. Czynniki klimatyczne i ich wpływ na rozwój ontogenetyczny człowieka. W: Wolański N.R. (red.). Czynniki rozwoju człowieka. Warszawa: PWN, s. 291–324. ISBN 83-01-03096-8.
• Frączek A., Malak B. (red.). 1980. Z zagadnień psychologii cywilizacji. "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki Społecznej". Warszawa.
• Gamulczak F. 1977. Potrzeby rozwojowe i rewalidacja dzieci i młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu. W: Hulek A. (red.). Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa: PWN, s. 216–230.
• Główka M., Zarzycki D. 1980. Proces uspołecznienia młodzieży niepełnosprawnej fizycznie w ośrodku rehabilitacyjnym. "Szkoła Specjalna" nr 4 (1), s. 30–34.
• Gorczycka E. 1981. Przystosowanie młodzieży ze schorzeniami narządu ruchu do życia społecznego. Warszawa: PZWL.
• Gruszczyński W., Kozłowska Z.E. 1996. Rola lęku w przewlekłych chorobach psychosomatycznych u dzieci. W: Skłodowski H. (red.). Medycyna psychosomatyczna i psychologia chorego somatycznie wobec zagrożenia i wyzwań cywilizacyjnych współczesnego świata. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, s. 328–332. ISBN 83-7016-915-5.
• Grzegorzewska M. 1968. Pedagogika specjalna. (Skrypt wykładów). Warszawa: PIPS.
• Hulek A. 1969. Teoria i praktyka rehabilitacji inwalidów. Warszawa: PZWL.
• Jarosz-Chrobot P., Franiczek W., Moczia K., Wiedermann G. 1997. Lęk u dzieci chorych na cukrzycę. "Endokrynologia, Diabetologia i Choroby Przemiany Materii Wieku Rozwojowego" nr 1, s. 29–31.
• Jarosz-Chrobot P., Matlakiewicz E., Franiczek W., Koehler B. 1999. Rozwój intelektualny i zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego u dzieci w młodszym wieku szkolnym w przebiegu cukrzycy typu I. "Diabetologia Polska" t. 6, nr 2, s. 107–109.
• Konopnicki J. 1971. Niedostosowanie społeczne. Warszawa: PWN.
• Larkowa H. 1977. Psychologiczne podstawy rewalidacji. W: Hulek A. (red.). Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa: PWN, s. 71–92.
• Lewicki A. (red.). 1974. Psychologia kliniczna. Warszawa: PWN.
• Luban-Plozza B., Poldinger W., Króger F., Wasilewski B. (red.). 1995. Zaburzenia psychosomatyczne w praktyce lekarskiej. Warszawa: PZWL.
• Maciarz A. 1996. Dziecko długotrwale chore. Poradnik opiekuńczo-wychowawczy. Zielona Góra: Verbum. ISBN 83-901114-4-6.
• Maciarz A. 1998. Dziecko przewlekle chore w roli ucznia. Kraków: Impuls. ISBN 83-86994-70-3.
• Małecka-Bańska E. 1977. Ocena stanu psychicznego dzieci chorych na cukrzycę. "Pediatria Polska" nr 4.
• Newcomb T.M., Turner R.H., Converse P.E. 1970. Psychologia społeczna. Studium interakcji ludzkich. Warszawa: PWN.
• Nowakowska M. 1985. Psychologiczne aspekty chorób przewlekłych trwałego upośledzenia zdrowia oraz chorób nieuleczalnych i zagrażających życiu. W: Jarosz M. (red.). Psychologia lekarska. Warszawa: PZWL, s. 315–332.
• Oleńska-Pawlak T. 1997. Percepcja środowiska rodzinnego i szkolnego przez dzieci przewlekle chore i kalekie. "Roczniki Naukowo-Dydaktyczne WSP w Krakowie. Prace Pedagogiczne XVIII". Zeszyt 175, s. 145–157.
• Pecyna M.B. 1998. Rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka w świetle psychologii klinicznej. Warszawa: WSiP. ISBN 83-02-07088-2.
• Pilecka W. 1989a. Osobowościowe determinanty przystosowania społecznego młodzieży cierpiącej na astmę, cukrzycę i chorobę reumatyczną. W: Pańczyk J. (red.). Pedagogika specjalna – uwarunkowania i tendencje rozwoju. Materiały z Konferencji WSPS zorganizowanej w 65. rocznicę działalności WSPS w Warszawie. Warszawa.
• Pilecka W. 1989b. Percepcja osób leczących i wychowujących dzieci z przewlekłymi chorobami układu oddechowego a ich zachowania społeczne. W: Kowalik S., Kwiek J., Szychowiak B. (red.). Optymalizacja interakcji w procesie usprawniania osób z dysfunkcjami fizycznymi i psychicznymi. Psychologia i Pedagogika, 73. Poznań: Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, s. 132–139. ISBN 83-232-0085-8.
• Pilecka W. 1990. Terapia psychopedagogiczna dzieci niepełnosprawnych w szkole masowej. Kraków: CDN im. W. Spasowskiego. Oddział w Krakowie.
• Pilecka W. 1992. Psychologiczne problemy dzieci przewlekle chorych i kalekich. W: Pilecka W., Pilecki J. Rewalidacja dzieci przewlekle chorych i kalekich. Kraków: Wyd. Naukowe WSP, s. 6–128.
• Pilecka W. 1999. Choroba przewlekła w życiu i rozwoju dziecka. W: Pilecka W., Majewicz P., Zawadzki A. Jak wspomagać psychospołeczny rozwój dzieci niepełnosprawnych somatycznie. Kraków: Wyd. Edukacyjne, s. 7–36. ISBN 83-86663-69-3.
• Pilecka W. 2002. Przewlekła choroba somatyczna w życiu i rozwoju dziecka. Problemy psychologiczne. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN 83-233-1559-0.
• Polakowski L. 1976. Wybrane zagadnienia z psychologii społecznej. Siedlce: WSP.
• Pospiszyl K., Żabczyńska E. 1986. Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie. Warszawa: PWN.
• Prochow M., Kulczycka J. 1967. Reakcje psychiczne dziecka chorego na cukrzycę. "Zdrowie Psychiczne" nr 1, s. 73–79.
• Przetacznikowa M., Kaiser J. 1987. Czynniki emocjonalne i społeczne w rozwoju przystosowania człowieka do środowiska. W: Wolański N. (red.). Czynniki rozwoju człowieka. Warszawa: PWN, s. 553–577. ISBN 83-01-03096-8.
• Reykowski J. 1992. Procesy emocjonalne, motywacja, osobowość. W: Tomaszewski T. (red.). Psychologia ogólna. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sękowska Z. 1978. Pedagogika specjalna. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Sękowska Z. 1991. Przystosowanie społeczne młodzieży niewidomej. Warszawa: WSiP. ISBN 83-02-04013-4.
• Siwek S. 1982. Samoakceptacja młodzieży ze schorzeniami narządu ruchu. "Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne" nr 1–2, s. 53–60.
• Skorny Z. 1976. Proces socjalizacji dzieci i młodzieży. Warszawa: WSiP.
• Susułowska M., Przetacznikowa M. 1967. Wpływ choroby przewlekłej na rozwój psychiczny i osobowość dzieci. "Zeszyty Naukowe UJ w Krakowie. Prace Psychologiczno-Pedagogiczne". Zeszyt 9.
• Symonides-Ławecka A. 1995. Cukrzyca u dzieci. Warszawa. PZWL. ISBN 83-200-1882-7.
• Symonides-Ławecka A. 1998. Problemy młodzieży chorej na cukrzycę. "Diabetologia Polska" nr 5, supl. 1, s. 88–89.
• Ślęzak J. 1984. Uczeń z odchyleniami w stanie zdrowia i rozwoju. Warszawa: WSiP. ISBN 83-02-02182-2.
• Tomaszewski T., Kozielecki J., Reykowski J., Frączek A., Kofta M. 1977. Struktura i mechanizmy regulujące czynności człowieka. W: Tomaszewski T. (red.). Psychologia. Warszawa: PWN, s. 491–678.
• Witkowski T. 1992. Trudności w psychospołecznym przystosowaniu u młodzieży z defektem fizycznym, zmysłowym i umysłowym. W: Biela A., Walesa C. (red.). Problemy współczesnej psychologii. T. 2. Lublin: PTP Oddział w Lublinie, s. 729–739.
• Witkowski T. 1993. Rozumieć problemy osób niepełnosprawnych (13 rodzajów niepełnosprawności). Warszawa: MD. BO.
• Wolański N. 1987. Czynniki rozwoju człowieka. Wstęp do ekologii człowieka. Warszawa: PWN. ISBN 83-01-03096-8.
• Wyszyńska A. 1976. Pojęcie kompensacji w psychologii. W: Klimasiński K. (red.). Procesy poznawcze a defekty sensoryczne. Materiały I Krajowego Sympozjum Psychologii Defektologicznej w Krakowie, 26–27 listopada 1974. Warszawa: PZG PZN, UJ, s. 9–25.
• Zawadzki B. 1959. Wykłady z psychopatologii. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.